«η ανάπτυξη που ικανοποιεί τις ανάγκες των σύγχρονων γενεών χωρίς να θέτει σε κίνδυνο την ικανότητα των επόμενων γενεών να ικανοποιήσουν τις δικές τους ανάγκες»
Η οικονομική ανάπτυξη (μεγέθυνση) χωρίς όρια δεν αποτελεί πλέον παρά ουτοπία. Σήμερα, η βιώσιμη ανάπτυξη είναι μια δυναμική διαδικασία που στηρίζεται σε τρεις «πυλώνες»:
► την οικονομία ► την κοινωνία ► το περιβάλλον
Με λίγα λόγια, η ταύτιση της ανάπτυξης μόνο με την οικονομική μεγέθυνση δεν μπορεί πλέον να προσφέρει λύσεις στην εποχή μας.
ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
Η καταστροφή του Αρχαίου Βασιλείου της Αιγύπτου το 1950 π.Χ., των Σουμερίων το 1800 π.Χ., των Μάγια το 600 μ.Χ όπως και των Πολυνησίων του Νησιού του Πάσχα το 1600 μ.Χ. συνέβησαν, διότι αυτές οι κοινωνίες κατέστρεψαν τα φυσικά περιβαλλοντικά συστήματα που τις υποστήριζαν.
Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις, οι απαιτήσεις αυτών των κοινωνιών ξεπέρασαν το διαθέσιμο φυσικό κεφάλαιο σε συνδυασμό με μια ανικανότητα προσαρμογής τους στη νέα, διαφοροποιημένη κατάσταση του περιβάλλοντος.
Ένα άλλο κοινό χαρακτηριστικό όλων των παραπάνω περιπτώσεων είναι ότι τα αίτια των περιβαλλοντικών αλλαγών προϋπήρχαν για μεγάλο χρονικό διάστημα πριν την τελική σύντομη φάση της διάλυσης.
Αυτές οι ασυνεχείς μεταβολές είναι χαρακτηριστικό των μη-γραμμικών συστημάτων όπως οι ανθρώπινες κοινωνίες. Χαοτικά συστήματα και αυτές, όπως τα χρηματιστήρια!
Οι αγροτικές κοινωνίες που δημιουργήθηκαν με την έναρξη της αγροτικής επανάστασης περίπου 11.000 χρόνια πριν και μέχρι την έναρξη της βιομηχανικής επανάστασης το 1750, είχαν επιτύχει σε μεγάλο βαθμό την αρμονική συμβίωση με το περιβάλλον τους μέσα από διαδοχικές πολιτιστικές προσαρμογές.
Μεγάλοι πολιτισμοί, όπως ο αρχαίος Ελληνικός, ο Ινδικός και ο Κινεζικός, δεν είχαν αποσυνδέσει τη γνώση από το σεβασμό και την ιερότητα της φύσης και λειτουργούσαν με βιώσιμες αξίες. Η βιωσιμότητα δεν είναι νέα, ούτε ως ιδέα ούτε ως πρακτική.
Ο άνθρωπος και η κοινωνία του, από την αρχή αντιµετώπισαν τη φύση σαν ζωτικό χώρο και σαν ένα παραγωγικό σύστημα. Αρχικά η σχέση του ανθρώπου µε τη φύση ήταν αρµονική και είχε τη γνώριµη ζωική «αθωότητα». Στη συνέχεια όµως, η σχέση αυτή άρχισε να παίρνει χαρακτηριστικά σχέσης κυριαρχίας και συγκρούσεων για την επέκταση της κυριαρχίας αυτής.
Τελικά, η βία και η κυριαρχία προς τη φύση έγινε βία µεταξύ των ανθρώπων και παιχνίδι κυριαρχίας στην κοινωνία.
Στην πορεία αυτή, η ανάπτυξη αποτέλεσε ένα διαρκές ιδεολόγηµα όλων των εποχών και των πολιτισµών και µια διαρκή µετάθεση στόχων.
H ανθρωπότητα εισέρχεται στον 21ο αιώνα έχοντας στην κατοχή της έναν υλικό πλούτο άνευ προηγουμένου στην ιστορία της, αλλά φορτωμένη παράλληλα με προβλήματα πρωτοφανούς εντάσεως, που απειλούν την ίδια την επιβίωσή της.
Ευήμερο ή Εφήμερο?... ο άνθρωπος έχει σήμερα το αίσθημα ότι η ευημερία αυτή είναι πρόσκαιρη και απατηλή.Κανείς όμως, ούτε και ο πλέον αισιόδοξος, μπορεί να ισχυρισθεί ότι η έξοδος από την κατάσταση αυτή θα είναι εύκολη. Η ποιότητα ζωής των ανθρώπων, παρά την εκρηκτική ανάπτυξη, χειροτερεύει. Εδώ ίσως έρχεται ως απάντηση η βιώσιμη ανάπτυξη.
Η βιώσιμη ανάπτυξη, παρά το ότι έχει τις ρίζες της στον 18ο αιώνα και κυρίως στις επιστήμες της βιολογίας και της γεωπονίας, εμφανίστηκε και εγκαθιδρύθηκε σαν επιστημονικός όρος μόλις την δεκαετία του ’90, δηλαδή είναι ακόμη σε "εφηβική" ηλικία, οδεύοντας προς την ωριμότητα.
Εφ’ όσον λοιπόν η βιωσιµότητα υποσκάπτεται από την «άγρια» ανάπτυξη - ακόµα και αυτή καθ' αυτή η οικονοµική βιωσιµότητα υπό ορισµένες συνθήκες - έγινε κατανοητό ότι πρέπει να αντικαταστήσουµε την ανάπτυξη, ως στόχο εύκολο και επικίνδυνο, µε την βιώσιµη ανάπτυξη.
«… ο βιομηχανικός καπιταλισμός είναι ένα σφαιρικό αδιέξοδο: αν πάψει να παράγει για χάρη της παραγωγής θα καταστρέψει τον εαυτό του· αν συνεχίσει να παράγει -όπως παράγει και χωρίς να μεταλλαχτεί- θα μας καταστρέψει όλους»
Τι είναι η βιωσιμότητα;
Για την κατανόηση και εφαρμογή της βιωσιμότητας είναι απαραίτητη η γνώση της δομής και της λειτουργίας των περιβαλλοντικών συστημάτων και των ανθρώπινων συστημάτων που εμπεριέχουν τα συστήματα της οικονομίας και της κοινωνίας. Όμως, η γνώση του επί μέρους ΔΕΝ αρκεί για τη γνώση του όλου.
Η γνώση για κάθε δένδρο δεν αρκεί για να γνωρίσουμε το δάσος. Η κατανόηση της ιεραρχίας και των σχέσεων μεταξύ των δένδρων, όπως και μεταξύ των δένδρων-κλίματος-εδάφους που διαμορφώνονται και από τα δένδρα (αλλά όχι μόνο) είναι απαραίτητη για την κατανόηση και μελέτη του δάσους.
Έτσι, η κατανόηση των σχέσεων και της ιεραρχίας μεταξύ των περιβαλλοντικών συστημάτων (οικοσυστημάτων) και των ανθρώπινων συστημάτων (οικονομικών και κοινωνικών) είναι εξίσου σημαντική. Οι τρεις πυλώνες της βιωσιμότητας (περιβάλλον-οικονομία-κοινωνία) δεν είναι παράλληλοι όπως οι πυλώνες μιας γέφυρας· υπάρχει ιεραρχία (βλέπε Ρώσικες κούκλες).
Το περιβάλλον είναι σύστημα ιεραρχικά ανώτερο και εξασκεί μακροπρόθεσμα έλεγχο στα ανθρώπινα συστήματα της οικονομίας και της κοινωνίας.
Επί πλέον, τα περιβαλλοντικά και τα ανθρώπινα συστήματα δεν είναι στατικά, αλλά μεταβάλλονται και εξελίσσονται συνεχώς. Τα πρώτα εξελίσσονται αργά τα δεύτερα γρήγορα. Η αναγνώριση αυτής της βασικής διαφοράς και μόνο μας οδηγεί σε «βιώσιμους δρόμους».
Τελικά η βιωσιμότητα περιγράφεται ως "η αρμονική συνεξέλιξη ανθρώπινων συστημάτων και περιβαλλοντικών συστημάτων ή οικοσυστημάτων".
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου