Η απάντηση στην κρίση : συνεταιριστικά σουπερμάρκετ

Κάποτε λειτουργούσαν εκατοντάδες συνεταιριστικά σουπερμάρκετ και παντοπωλεία. Μετά έκλεισαν. Και τώρα, ανοίγουν πάλι το ένα μετά το άλλο, με ελληνικά προϊόντα που φτάνουν στο ράφι... δίχως την υπερεκτίμηση των μεσαζόντων!Τη δεκαετία του '90 οι αγροτικοί συνεταιρισμοί είχαν φτάσει να έχουν 250 δικά τους σουπερμάρκετ σε όλη την Ελλάδα. Η χαρά δεν κράτησε πολύ. Λίγο οι πολυεθνικές, οι εικονικοί συνεταιρισμοί, οι χονδρέμποροι, η κακοδιαχείριση και λίγο έως πολύ... το κόμμα με τους κομματάρχες συνδικαλιστές, βούλιαξαν μια σημαντική ιδέα για την προώθηση των ελληνικών προϊόντων στα ράφια. Και μετά ήρθε η «μίζα εισόδου», η «αγορά της θέσης» σε μια μεγάλη αλυσίδα σουπερμάρκετ.

Ετσι οι περισσότεροι, όσοι απέμειναν και έκαναν σοβαρά τη δουλειά τους, δεν μπορούσαν να υποστηρίξουν το υπερβολικό κόστος και έβλεπαν ο ένας μετά τον άλλον τα προϊόντα τους να μένουν αδιάθετα, να χαλάνε ή να εκτοξεύονται ως μήνυμα διαμαρτυρίας στην πλατεία κάποιου χωριού ή σε μπλόκο της εθνικής οδού.

Εδώ και μερικούς μήνες, όμως, μετά το ξεκαθάρισμα σε μερικούς χιλιάδες αγροτικούς συνεταιρισμούς χωρίς κύκλο εργασιών (εκτίμηση του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης) έμειναν να παίζουν «μπάλα» μόνον όσοι ενδιαφέρονται για το προϊόν τους και σέβονται τον καταναλωτή.

Σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση που αφήνει πίσω της χιλιάδες ανέργους και ενισχύει την κοινωνική ανέχεια, ξαναγεννήθηκε η ιδέα μιας συνεταιριστικής αλυσίδας σουπερμάρκετ, η «Επιλογή». Υπό την αιγίδα της ΠΑΣΕΓΕΣ και της εταιρείας «Ελληνική Διατροφή», στη νέα εταιρεία που δημιουργήθηκε το 65% το κατέχουν 45 αγροτικοί συνεταιρισμοί απ' όλη τη χώρα και το 35% μικρομεσαίοι επιχειρηματίες (πρώην ιδιοκτήτες παντοπωλείων, ελληνικών σουπερμάρκετ κ.λπ.).

Αυτή τη στιγμή τα σουπερμάρκετ «Επιλογή» έχουν φτάσει τα 4 στην Αττική: Αργυρούπολη, Κορυδαλλός, Κολωνός, Ιλιον. Μέχρι τέλος του 2011 θα ανοίξουν άλλα δύο, ένα ακόμη στην Αργυρούπολη και στο Καματερό.

Το κατάστημα της Αργυρούπολης που επισκεφθήκαμε, είχε την αύρα παλιού παντοπωλείου με ενδυμασία σουπερμάρκετ. Στα πρώτα ράφια απέναντι από την είσοδο, εκεί όπου οι μεγάλες αλυσίδες συνήθως τοποθετούν τις προσφορές τους, αντικρίσαμε τα πρώτα συνεταιριστικά προϊόντα με τη σφραγίδα της Eldi («Ελληνική Διατροφή», διακινεί προϊόντα αγροτικών συνεταιρισμών και εξάγει. Στην Eldi συμμετέχει και η ΠΑΣΕΓΕΣ με 12%). Μακαρόνια από το Κιλκίς, Νο 10, με τη χαμηλότερη τιμή της αγοράς: 0,52 ευρώ το μισό κιλό.

Ακολουθούμε τον διάδρομο απέναντι από τα ψυγεία. Ρύζι και όσπρια. Αλήθεια, πόσο πάει το ρύζι; Μια γρήγορη έρευνα αγοράς και έχουμε και λέμε: από 1,30 ευρώ και πάνω ανάλογα με το brand και φυσικά, αν επιλέξετε ρύζι με ετικέτα σουπερμάρκετ, μπορείτε να το βρείτε και 0,67. Είναι ελληνικό; Κάποια ναι. Αν σας έλεγαν ότι θα μπορούσατε να αγοράσετε ένα πακέτο ρύζι με 0,50 λεπτά και να πάρετε και ένα επιπλέον πακέτο, πώς θα σας φαινόταν; Δυσπιστία για την ποιότητα. Ορθώς. Αν βλέπατε, όμως, ότι το ρύζι είναι ελληνικό από την Χαλάστρα Θεσσαλονίκης, παράγεται και συσκευάζεται εκεί;

Το ρύζι της Χαλάστρας είναι φημισμένο. Πρώτη φορά καλλιεργήθηκε το 1952 από την Υπηρεσία Πειραματικών Εργων Μακεδονίας και κάποιους ιδιώτες. Λέγεται ότι ρύζι έσπερνε και ο Στέλιος Καζαντζίδης που είχε νοικιασμένα 80 στρέμματα, ο οποίος μάλιστα τραγούδησε το 1958 στις αποθήκες ρυζιού του πρώτου αγροτικού συνεταιρισμού της περιοχής μαζί με τη Μαρινέλα!

Στη Χαλάστρα Θεσσαλονίκης καλλιεργείται το 70% της πανελλήνιας αγοράς ρυζιού. Το ρύζι Χαλάστρας εξάγεται και στην Ευρώπη και ορισμένες ξένες εταιρείες μάς το σερβίρουν στο πιάτο με το δικό τους brand name, φυσικά με πολύ ανεβασμένη την τιμή του.

Η υπεύθυνη του καταστήματος Ελισάβετ Σκιαδά μάς ξεναγεί, περιγράφοντας αναλυτικά τι περιέχει το κάθε ράφι, όπως κάνει και με τους πελάτες της. «Το έχω δοκιμάσει και είναι πολύ καλό», λέει και θυμίζει παλιές εποχές με τον παντοπώλη της γειτονιάς.

Στα σουπερμάρκετ «Επιλογή» υπάρχει μεγάλη γκάμα προϊόντων που προέρχονται από αγροτικούς συνεταιρισμούς όπως: γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα της εταιρείας ΤΡΙΚΚΗ (Συνεταιριστική Βιομηχανία Γάλακτος Τρικάλων), την ΕΛΒΟ της Μαγνησίας, λάδι από τη Σητεία, τα ελληνικά χιώτικα τυριά «Μαστέλο», προϊόντα καθαρισμού κ.λπ. Συμφέρουσες τιμές ίσως να μην βρείτε στα οπωροκηπευτικά, καθώς ακόμη δεν έχουν ξεκινήσει οι μαζικές παραγγελίες, κάτι που αναμένεται να επιλυθεί στο άμεσο διάστημα, με πρώτα τα φρέσκα λαχανικά και φρούτα από την Κρήτη.

«Ο στόχος μας είναι μέχρι το τέλος του χρόνου να έχουμε βάλει στα ράφια 400 ελληνικά προϊόντα αγροτικών συνεταιρισμών», επισημαίνει ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Λεωνίδας Καρύγιαννης. Αυτό θα μπορούσε να είχε ήδη γίνει αν πολλοί από τους αγροτικούς συνεταιρισμούς της χώρας είχαν τη δυνατότητα επεξεργασίας αλλά και συσκευασίας του προϊόντος τους, όπως για παράδειγμα το αλεύρι Δομοκού. Φαίνεται, όμως, ότι και αυτός είναι ένας από τους στόχους της «Επιλογής».

Η συζήτηση μαζί του περιστρέφεται και στον κοινωνικό χαρακτήρα των αγροτικών συνεταιρισμών και αναρωτιόμαστε κατά πόσον αυτός διατηρείται πέρα από τις χαμηλές τιμές στα προϊόντα, διότι οι πελάτες έχουν την επιλογή και αγοράς gourmet τοπικών προϊόντων που η τιμή τους δεν διαφέρει και πολύ από τα υπόλοιπα σουπερμάρκετ.

Σύμφωνα με τον Λ. Καρύγιαννη, στους δήμους όπου υπάρχει η «Επιλογή» έχει υπογραφεί συμφωνία με τους δημάρχους, με βάση την οποία παρέχονται ειδικές τιμές σε κοινωνικά αδύναμες ομάδες. Θα μπορούσε η «Επιλογή» να είναι μία μορφή «κοινωνικής οικονομίας»; Ο διευθύνων σύμβουλος της Ελληνικής Διατροφής φαίνεται ότι το πιστεύει: «Στηρίζουμε αδύναμα κοινωνικά στρώματα, αποδεικνύουμε ότι το ποιοτικό προϊόν δεν είναι κατ' ανάγκην ακριβό, δίνουμε στον καταναλωτή προϊόντα τα οποία ποτέ δεν θα κατάφερναν να φτάσουν στα ράφια των μεγάλων σουπερμάρκετ και αναδεικνύουμε ξεχασμένα προϊόντα», υποστηρίζει.

Κάποιοι παρομοιάζουν την «Επιλογή» με τον Δαυίδ και τον Γολιάθ και άλλοι μιλούν γι' αυτήν με διθυράμβους. Πριν φύγουμε, γεμίζουμε το καλάθι με βιολογικά προϊόντα, καλό και φθηνό ελληνικό γάλα και με χυμούς της Ενωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Αργολίδας, πάμε στο ταμείο με απορία και βγαίνουμε από την πόρτα χωρίς να μας κυνηγά... η ενοχή της κατανάλωσης. Τώρα, αν είναι ηθική όπως διατείνεται ή δίκαιη η κατανάλωση, θα δείξει...

* Είναι γεγονός ότι τα ελληνικά προϊόντα αγροτικών συνεταιρισμών δύσκολα έφταναν στα ράφια των σουπερμάρκετ. Από τη μία η κακοδιαχείριση ορισμένων και από την άλλη οι μονοπωλιακές-ολιγοπωλιακές αγορές τα κρατούσαν μακριά από τον καταναλωτή, ο οποίος πλέον θέλει να αγοράζει φθηνά ποιοτικά ελληνικά προϊόντα.Ετσι δημιουργήθηκε μια νέα πραγματικότητα όχι μόνον για τους παραγωγούς αλλά και τις πολυεθνικές που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας και ορισμένες από τις οποίες τα τελευταία χρόνια έχουν πλουτίσει από το ρύζι του Πακιστάν, το οποίο και πουλάνε ως ελληνικό!

Στόχος των σουπερμάρκετ «Επιλογή» είναι μέχρι το τέλος του χρόνου να έχουν στα ράφια του περισσότερα από 400 ελληνικά προϊόντα αγροτικών συνεταιρισμών.