Aπορρίμματα υψηλής τεχνολογίας στη «χωματερή» του αναπτυσσόμενου κόσμου

Ο αδιάκοπος ρυθμός της τεχνολογικής εξέλιξης σημαίνει ότι τα ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά προϊόντα καθίστανται ξεπερασμένα λίγο αφότου κυκλοφορήσουν, για να καταλήξουν στο χρονοντούλαπο της καταναλωτικής ιστορίας και πολύ συχνά σε χωματερές του αναπτυσσόμενου κόσμου, που αδυνατούν να τα διαχειριστούν σωστά.Παρά την ύπαρξη ευρωπαϊκής νομοθεσίας, η οποία απαγορεύει την εξαγωγή επικίνδυνων ηλεκτρονικών απορριμμάτων σε χώρες που δεν είναι μέλη του ΟΟΣΑ, πάμπολλες εταιρείες την παρακάμπτουν εμφανίζοντας τα υλικά αυτά ως «μεταχειρισμένες, λειτουργικές ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές», προτού τα αποστείλουν στον αναπτυσσόμενο κόσμο και σε χώρες, όπως η Νιγηρία, που παρά τα 155 εκατομμύρια κατοίκων της, δεν διαθέτει ούτε έναν διεθνώς εγκεκριμένο χώρο υγειονομικής ταφής απορριμμάτων.

Στον τρίτο κόσμο, οι παλιές μας συσκευές, όπως οι τηλεοράσεις και οι παλιοί μας υπολογιστές, αξιοποιούνται ποικιλοτρόπως. Αν έχουν εξαχθεί νομίμως και βρίσκονται σε κατάσταση λειτουργίας, τότε χρησιμοποιούνται ξανά. Αν, όμως, είναι άχρηστες, γίνονται κομμάτια, για να εξαχθούν από αυτές σπάνια μέταλλα, προτού τα γεμάτα τοξικά πλαστικά τους περιβλήματα καούν ή θαφτούν απειλώντας τον τοπικό πληθυσμό. Σύμφωνα με αστυνομικού τύπου έρευνα της Υπηρεσίας Περιβάλλοντος της Βρετανίας, το οργανωμένο έγκλημα βρίσκεται στο επίκεντρο του λαθρεμπορίου αυτού, αποκομίζοντας γιγάντια κέρδη.

Η λύση στο πρόβλημα εντοπίζεται πρωτίστως στην εθελοντική ένταξη παραγωγών και κατασκευαστών ηλεκτρονικών συσκευών σε αυστηρά συστήματα ελέγχου και εποπτείας, που θα περιλαμβάνουν τη χρηματοδότηση της ανακύκλωσης των υλικών αυτών. Η ανταγωνιστική φύση των προγραμμάτων αυτών οδήγησε, όμως, σε μειοδοσία προκαλώντας «αγώνα συρρίκνωσης του κόστους» που με τη σειρά του προάγει τη λαθραία εξαγωγή. Παρότι Γερμανία, Γαλλία και Ολλανδία έχουν επιβάλει ενιαίο σύστημα ελέγχου, η ύπαρξη 36 ξεχωριστών τέτοιων προγραμμάτων στη Βρετανία προκαλεί τη φυγή των εταιρειών ανακύκλωσης. Παράλληλα, αναγκαία είναι η ενίσχυση των ελεγκτικών μηχανισμών.

Οι πρωτοβουλίες αυτές δεν πρέπει, όμως, να οδηγήσουν σε περιορισμό των εξαγωγών λειτουργικών μεταχειρισμένων ηλεκτρικών συσκευών προς τον αναπτυσσόμενο κόσμο, κάτι που θα έπληττε τις αγωνιώδεις αναπτυξιακές τους προσπάθειες. Η διακοπή της ροής του υλικού αυτού, που τόσο συμβάλλει στη γεφύρωση του τεχνολογικού χάσματος μεταξύ βιομηχανικού και αναπτυσσόμενου κόσμου, θα αποτελούσε ολέθρια εξέλιξη και θα έδινε νέα ώθηση στα δίκτυα του λαθρεμπορίου.

Μόνο μέσω του ορθού διαχωρισμού μεταξύ χρήσιμων και άχρηστων ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών στο σημείο αρχικής απόρριψής τους, δηλαδή στη Δύση, θα μπορέσει η Υπηρεσία Περιβάλλοντος να επιβάλει αποτελεσματικά την κείμενη νομοθεσία.

* Ο αρθρογράφος είναι βουλευτής των Συντηρητικών στη Βουλή των Κοινοτήτων της Βρετανίας και μέλος τη Επιτροπής Επιστημών και Τεχνολογίας.
kathimerini.gr