Η ηχορύπανση στην Λαμία (διαπιστώσεις-προτάσεις)

Η ηχορύπανση αποτελεί ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα των σύγχρονων κοινωνιών. Σήμερα ο θόρυβος αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους περιβαλλοντικούς ρύπους, που υποβαθμίζουν το αστικό περιβάλλον, και είναι ιδιαίτερα αισθητός στα μεγάλα αστικά κέντρα, όπου η συγκέντρωση του πληθυσμού είναι μεγάλη. Πρωταγωνιστικό ρόλο στον τομέα αυτό παίζει και η πόλη μας, αφού η Λαμία, μαζί με την Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, την Πάτρα και το Ηράκλειο, περιλαμβάνεται στις πιο θορυβώδεις πόλεις της Ελλάδας, αλλά και της Ευρώπης.

1. ΤΙ ΕΝΝΟΟΥΜΕ ΜΕ ΤΟΝ ΟΡΟ «ΗΧΟΡΥΠΑΝΣΗ» ;

«Η εισβολή ανεπιθύμητων, ανεξέλεγκτων και απρόβλεπτων ήχων, όχι απαραίτητα δυνατών, στις ζωές των ανθρώπων, με φυσιολογικές ευαισθησίες, οι οποίοι εμποδίζουν τις καθημερινές δραστηριότητες, όπως εργασία, ομιλία και ανάπαυση, αλλά και ελαττώνουν την ακουστική ικανότητα ….» (Μαρκαντωνάτος, 1984)

2. ΠΟΙΟΣ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΤΗΝ ΗΧΟΡΥΠΑΝΣΗ ;

Οι κύριες πηγές της ηχορύπανσης είναι :
• Κυκλοφορία μέσων μεταφοράς
• Βιομηχανικές και βιοτεχνικές εγκαταστάσεις
• Εγκαταστάσεις αναψυχής και διασκέδασης
• Χρήση οικιακών συσκευών

3. ΓΙΑΤΙ ΑΡΑΓΕ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΣΧΟΛΗΘΟΥΜΕ ΜΕ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΗΧΟΡΥΠΑΝΣΗΣ ;

Ο θόρυβος βλάπτει σοβαρά την υγεία του ανθρώπου και επηρεάζει τις καθημερινές του δραστηριότητες στη δουλειά, το σχολείο, το σπίτι και τον ελεύθερο χρόνο του. Μόνο ο κυκλοφοριακός θόρυβος υπολογίζεται ότι βλάπτει την υγεία ενός τρίτου των Ευρωπαίων πολιτών. Ο θόρυβος είναι βλαβερός όχι μόνο σε μεγάλες εντάσεις, αλλά και σε χαμηλές, όταν αυτές υφίστανται συνεχώς και για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
Οι κύριοι κίνδυνοι του θορύβου για την υγεία είναι :
• Επίδραση στην ψυχολογία του ατόμου (άγχος, νευρώσεις, ευερεθιστότητα)
• Επιρροή στην κοινωνική συμπεριφορά(επιθετικότητα, ευερεθιστότητα, χαμηλή αυτό-εκτίμηση, προβληματικές διαπροσωπικές σχέσεις, αυτοκτονική τάση)
• Διαταραχή του ύπνου με όλες τις επιβλαβείς συνέπειες σε βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη βάση (κακή διάθεση, μειωμένη απόδοση στην εργασία, αυξημένος κίνδυνος ατυχημάτων, πονοκέφαλοι, αρρυθμίες, δυσκολία συγκέντρωσης και απομνημόνευσης)
• Καρδιαγγειακές επιπτώσεις (αυξημένη αρτηριακή πίεση, αρρυθμίες)
• Έκπτωση της ακοής
• Μερικές ομάδες πληθυσμού είναι περισσότερο επιρρεπείς στην εμφάνιση παρενεργειών από την ηχορύπανση (έγκυες γυναίκες, παιδιά, ηλικιωμένοι, ασθενείς)
• Επίδραση στο έμβρυο (πρόωρος τοκετός)
• Επίδραση στα παιδιά (μειωμένη ικανότητα εκμάθησης, δυσκολία συγκέντρωσης και προσοχής)
Δεν υπάρχει λοιπόν αμφιβολία ότι η ηχορύπανση πλήττει την ανθρώπινη υγεία. Κατ’ επέκταση όμως πλήττει και την οικονομική ανάπτυξη. Υπολογίζεται ότι το κόστος της ηχορύπανσης στην Ευρώπη ανέρχεται στο ποσό των 10-100 δις Ευρώ ετησίως.

4. ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΓΙΑ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΗΧΟΡΥΠΑΝΣΗΣ;

Η αντιμετώπιση του θορύβου ή έστω ο περιορισμός του πρέπει να αποτελεί έναν από τους πρωταρχικούς στόχους των πολιτισμένων κοινωνιών. Γι’ αυτό δεν είναι τυχαίο που ο ΠΟΥ θεωρεί τα επίπεδα θορύβου που παράγει ο λαός μιας χώρας ως έναν από τους δείκτες αξιολόγησης του πολιτισμικού επιπέδου αυτής της χώρας.
Η Ελληνική πολιτεία, όπως και όλες οι σύγχρονες κοινωνίες, έχει θεσπίσει μια σειρά νομοθετικών και διοικητικών μέτρων για τον περιορισμό του φαινομένου. Παρ’ όλα αυτά, το πρόβλημα της ηχορύπανσης εξακολουθεί να υφίσταται και δυστυχώς να επεκτείνεται, αντί να περιορίζεται.
Οι λόγοι που συμβαίνει αυτό είναι πολλοί :
• Διόγκωση αστικών περιοχών σε συνδυασμό με τις υπάρχουσες πολεοδομικές, χωροταξικές και κυκλοφοριακές συνθήκες στις μεγάλες πόλεις
• Έλλειψη ανοιχτών χώρων και πράσινου
• Σχετικά υψηλή πυκνότητα πληθυσμού με ανάμιξη χρήσεων γης
• Σχετικά χαμηλή ποιότητα κτιριακών υποδομών και υλικών κατασκευής
• Ελλιπής συντήρηση οχημάτων και ανεπαρκής οδηγική συμπεριφορά
• Έλλειψη ευαισθητοποίησης των πολιτών
• Η μη εφαρμογή της υπάρχουσας νομοθεσίας και ο πλημμελής έλεγχος

Δυστυχώς για τη χώρα μας, παράγοντες όπως το μεσογειακό της κλίμα, η αλματώδης αύξηση των μοτοσυκλετών και ΙΧ, η έντονη νυχτερινή ζωή, ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες, το ταμπεραμέντο των Ελλήνων, και, κυρίως, η έλλειψη του σεβασμού προς την ησυχία του διπλανού μας, επιδεινώνουν το φαινόμενο.
Η πόλη μας δεν αποτελεί την εξαίρεση, έχοντας μάλιστα το θλιβερό προνόμιο να συγκαταλέγεται στις πιο θορυβώδεις πόλεις, όχι μόνο της Ελλάδας, αλλά και της Ευρώπης. Δεν υπάρχει γειτονιά ή συνοικία που οι κάτοικοι να μη διαμαρτύρονται για το θόρυβο όλες τις ώρες της ημέρας και ιδιαίτερα τις ώρες κοινής ησυχίας. Η ζωή μας γίνεται όλο και περισσότερο αφόρητη. Αναγκαζόμαστε να έχουμε κλειστές τις πόρτες και τα παράθυρα, δεν μπορούμε να κοιμηθούμε , να ησυχάσουμε. Τα μικρά παιδιά, τα παιδιά που διαβάζουν και οι ηλικιωμένοι επιβαρύνονται περισσότερο.

Το πρόβλημα το δημιουργούν κυρίως τα μηχανάκια με τις κομμένες εξατμίσεις, αλλά και τα αυτοκίνητα, που παραβιάζουν το όριο ταχύτητας μέσα στην πόλη, καθώς και τα κέντρα διασκέδασης με την ανεξέλεγκτη χρήση της μουσικής. Αμφισβητείται κάθε έννοια σεβασμού στον συνάνθρωπο, κάθε έννοια ευνομούμενης πόλης μπροστά στην κακώς εννοούμενη διασκέδαση των οδηγών. Το πρόβλημα επιδεινώνεται διαρκώς, λόγω και της έλλειψης μέτρων από όλους τους αρμόδιους φορείς, της ανεπαρκούς επιτήρησης από την Τροχαία, την έλλειψη ενημέρωσης των οδηγών και την μη ύπαρξη πινακίδων και σήμανσης.

Οι παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν για τον περιορισμό του θορύβου πρέπει να αφορούν : α) την πηγή του θορύβου, β) τη διαδρομή του θορύβου και γ) τον αποδέκτη του θορύβου. Οποιαδήποτε παρέμβαση και δράση προϋποθέτει τη γνώση του προβλήματος. Η τοπική αυτοδιοίκηση παίζει πρωτεύοντα ρόλο για την αντιμετώπιση του προβλήματος, όπως άλλωστε προσδιορίζει και ο Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων Ν. 3463/06, σύμφωνα με τον οποίο στις αρμοδιότητες των Δήμων περιλαμβάνεται «…ο έλεγχος της ηχορύπανσης, της κοινής ησυχίας και της εκπομπής ρύπων, θορύβων και άλλων επιβαρύνσεων του περιβάλλοντος από τροχοφόρα…».

4.α. Περιορισμός του θορύβου στην πηγή
• Εντατικοποίηση των ελέγχων από τη Δημοτική αστυνομία και την Αστυνομία στα πλαίσια της αντιμετώπισης της πλημμελούς λειτουργίας των εξατμίσεων των μοτοποδηλάτων και μοτοσικλετών, της πρόκλησης θορύβου κατά τις ώρες κοινής ησυχίας, της παραβίασης των ορίων ταχύτητας στην πόλη, καθώς και της συμμόρφωσης των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος τόσο στην τήρηση της άδειας λειτουργίας του καταστήματος όσο και στην τήρηση των όρων της άδειας χρήσης μουσικής
• Λήψη μέτρων αποτροπής της χρήσης αυτοκινήτων (ενθάρρυνση της χρήσης ποδηλάτων, των πεζών μετακινήσεων και της χρησιμοποίησης των ΜΜΜ)
• Λήψη μέτρων για τη μείωση της ταχύτητας της κυκλοφορίας σε κεντρικές οδικές αρτηρίες, όπως η οδός Υψηλάντη (χρήση ειδικών σημάτων και ραντάρ για τον έλεγχο της ταχύτητας)
• Εφαρμογή σχεδίων βελτιστοποίησης των κυκλοφοριακών συνθηκών (συντονισμός σηματοδοτών)
• Εφαρμογή σχεδίων εκτροπής της κυκλοφορίας (εναλλακτικές διαδρομές διαμέσου λιγότερο ευαίσθητων περιοχών, παρακαμπτήριες αρτηρίες)
• Βελτίωση και συντήρηση των οδοστρωμάτων
• Πινακίδες ενημερωτικές για τα όρια ταχύτητας στην πόλη και την τήρηση των ωρών κοινής ησυχίας
• Καθορισμός ωρών τροφοδοσίας καταστημάτων στο κέντρο της πόλης
• Καθορισμός ωρών αποκομιδής απορριμμάτων
• Έλεγχοι θορύβου σε σταθερές μηχανολογικές πηγές (πλυντήρια αυτοκινήτων, φανοποιεία, καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, βιοτεχνίες, κλιματιστικά)

4.β. Περιορισμός του θορύβου στη διαδρομή
• Κατασκευές ηχοπετασμάτων για την προστασία των ευαίσθητων χρήσεων (σχολεία, νοσοκομεία, γηροκομεία)
• Δημιουργία ζωνών πρασίνου
• Δημιουργία σταθμών παρακολούθησης οδικού θορύβου
• Κατάλληλος χωροταξικός σχεδιασμός που να στοχεύει στην αύξηση της απόστασης ανάμεσα στην πηγή του θορύβου και τον άνθρωπο


4.γ. Περιορισμός του θορύβου στο δέκτη
• Θέσπιση προδιαγραφών ηχομόνωσης στα κτηριακά έργα
• Κατάθεση μελέτης ηχομόνωσης για τη λήψη άδειας οικοδομής
• Ειδική μελέτη αντιμετώπισης θορύβου για όλα τα έργα που γίνονται κοντά ή μέσα σε κατοικημένη περιοχή

Όλες, όμως, οι παρεμβάσεις είναι καταδικασμένες σε αποτυχία αν οι πολίτες δεν αποκτήσουν αντιθορυβική συνείδηση και γνώση των δικαιωμάτων τους. Όλοι μας είμαστε παραγωγοί θορύβου είτε στο σπίτι μας είτε στο δρόμο με την αναίτια χρήση της κόρνας του αυτοκινήτου. Η απόκτηση αντιθορυβικής συνείδησης και αισθήματος σεβασμού της ησυχίας του άλλου μπορεί να επιτευχθεί με μέτρα, όπως :
• Έκδοση έντυπου ενημερωτικού υλικού, που να μοιράζεται σε όλους τους χώρους
• Ειδική ενημέρωση στα σχολεία από τους δασκάλους και την ειδική επιτροπή του δημοτικού συμβουλίου
• Συζητήσεις στα ΜΜΕ, διαφημιστικά-ραδιοφωνικά σποτς

Οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης, πρώτου και δευτέρου βαθμού, έχουν σήμερα αρκετές αρμοδιότητες σε θέματα που έχουν σχέση με την καταπολέμηση της ηχορύπανσης, αλλά έχουν και τη δυνατότητα να μεταφέρουν αυτές τις αρμοδιότητες στην πράξη. Απαραίτητες προϋποθέσεις για να επιτευχθεί αυτό είναι η γνώση και η πολιτική βούληση.
Ουσιώδες στοιχείο επιτυχίας της όλης προσπάθειας από την τοπική αυτοδιοίκηση είναι το πρόβλημα της ηχορύπανσης να μη το βλέπει κανείς αποσπασματικά μέσα στο πλήθος των περιβαλλοντικών προβλημάτων της εποχής μας, αλλά ως σημαντική υποχρέωση προς τους δημότες-πολίτες.

Γεώργιος Αναγνωστόπουλος
Μέλος της Πρωτοβουλίας Ενεργών Πολιτών Λαμίας