Πυρηνική Ενέργεια στην Ελλάδα: Η Συμβολή του Δημόκριτου στη Νέα Ανάπτυξη

Έχοντας ταξιδέψει ανά τον κόσμο, από την Περσία ως τη Βαβυλωνία, την Αίγυπτο και τη μακρινή Ινδία, ο Δημόκριτος υπήρξε τιμώμενο πρόσωπο και περιζήτητος συνομιλητής. Όταν όμως κοντά στο τέλος του 5ου αιώνα π. Χ. επισκέφθηκε την Αθήνα εν μέσω του Πελοποννησιακού πολέμου, οι Αθηναίοι, εγκλωβισμένοι στην κρίση της εποχής, αδιαφόρησαν για τις ιδέες του και ο μεγάλος φιλόσοφος φαίνεται πως δήλωσε μελαγχολικά «Ήλθον γαρ εις Αθήνας και ου τις με έγνωκεν».

Σήμερα ο Δημόκριτος θα εύρισκε την Αθήνα αναστατωμένη αλλά σίγουρα όχι αδιάφορη. Θα μάθαινε πως οι θεωρίες του για την συγκρότηση της ύλης και του σύμπαντος γέννησαν με το χρόνο και τη δουλειά πολλών επιστημόνων, την πυρηνική ενέργεια, τους πυρηνικούς αντιδραστήρες, την πυρηνική ιατρική αλλά και τις πολεμικές εφαρμογές που σημαδεύουν την Ατομική Εποχή. Και θα θαύμαζε το γεγονός πως η Ελλάδα ήταν από τις πρώτες χώρες στον κόσμο που απόκτησαν πυρηνικό αντιδραστήρα το 1961 και μάλιστα ονόμασε προς τιμήν του το Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών «Δημόκριτος»!
Ο μεγάλος φιλόσοφος ήταν γνωστός όχι μόνο για την Ατομική Θεωρία αλλά και για τις χρήσιμες και πραχτικές συμβουλές του. Τι θα συμβούλευε άραγε σήμερα ως διέξοδο από την κρίση; Θα μπορούσαμε να φανταστούμε πώς η συμβουλή του θα ήταν κάπως έτσι:
Για να βγεί η Ελλάδα από την κρίση ας χρησιμοποιήσει την πυρηνική ενέργεια μαζί με τις ΑΠΕ. Ας τροφοδοτήσει με αυτές μια νέα, γρήγορη, καθαρή και βιώσιμη ανάπτυξη.
Στην Ελλάδα, το κόστος της ενέργειας είναι υπερδιπλάσιο από το κόστος των γειτονικών χωρών. Μια ελληνική μεγαβατώρα κοστίζει περίπου 80 ευρώ. Μια βουλγαρική ή τουρκική περίπου 40 ευρώ. Αυτή η διαφορά ανάμεσα σε μας και τις γειτονικές χώρες πρέπει να μειωθεί.
Με βάση όμως τον σημερινό ενεργειακό σχεδιασμό η διαφορά θα αυξάνεται και προς το τέλος της δεκαετίας είναι πιθανό οτι μια ελληνική μεγαβατώρα θα ξεπερνά τα 200 ευρώ. Η ενσωμάτωση του κόστους των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα θα είναι πρωταγωνιστικός παράγων σε αυτή την ανεπιθύμητη εξέλιξη.
Η Ελλάδα χρειάζεται και αιολικά και φωτοβολταϊκα και βιομάζα και μικρά υδροηλεκτρικα και φυσικό αέριο και λιγνίτη και εξοικονόμηση ενέργειας. Τα χρειάζεται όλα αλλά με μέτρο. Οι ΑΠΕ είναι σίγουρα αναγκαίες αλλά από μόνες τους μη ικανές. Χρειάζεται να ενσωματωθούν σε κατάλληλο ποσοστό στο ενεργειακό μίγμα και να υποστηριχτούν από φθηνή πυρηνική ενέργεια. Η απλή αριθμητική αποδεικνύει ότι ο σημερινός στόχος, ποσοστό 40% ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ έως το 2020, είναι υπερβολικός, αν όχι ανέφικτος.
To 2020, η Ελλάδα αναμένεται να καταναλώνει περίπου70 εκατομύρια μεγαβατώρες. Το ποσοστό 40% αντιστοιχεί σε 28 εκατομύρια μεγαβατώρες. Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι παράγουμε όλη αυτήν την ενέργεια με τη φθηνότερη ΑΠΕ, δηλαδή με χερσαίες ανεμογεννήτριες. Προς τούτο απαιτείται εγκατεστημένη ισχύ τουλάχιστον 8.000 μεγαβάτ (8.000 μεγαβάτ x 24 ώρες/ημέρα x 365 ημέρες x 0,4 συντελεστή διαθεσιμότητας ανεμογεννητριών = 28 εκατομύρια μεγαβατώρες). Ας σημειωθεί ότι η υπάρχουσα εμπειρία δίνει συντελεστή διαθεσημότητας 0,25 (το 0,4 είναι μάλλον αδύνατο).
Οι χερσαίες ανεμογεννήτριες κοστίζουν κατά μέσο όρο 2 εκατομύρια ευρώ ανά εγκατεστημένο μεγαβάτ. Συνεπώς για 8.000 μεγαβάτ το κόστος είναι 16 δις ευρώ. Το κόστος υπερδιπλασιάζεται αν πρόκειται για ανεμογεννήτριες σε ρηχά θάλασσια πάρκα (βάθος θαλάσσης μέχρι 50 μέτρα) και υπερτετραπλασιάζεται αν εγκατασταθούν σε βαθιά θαλάσσια πάρκα.
Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι κατά μέσο όρο οι ανεμογεννήτριες έχουν έναν ωφέλιμο βίο που δεν ξεπερνά τα 15 χρόνια. Δηλαδή, κάθε 15 χρόνια ένα σημαντικό κομμάτι αυτού του είδους των ΑΠΕ χρειάζεται αντικατάσταση. Το κόστος συντήρησης και αντικατάστασης δεν έχει υπολογισθεί στην αρχική επένδυση όπως δεν έχει επίσης υπολογισθεί και το κόστος διασύνδεσης με το εθνικό δίκτυο. Αρα, ο τελικός λογαριασμός θα κατά πολύ πολλαπλάσιος των 16 δις ευρώ
(http://blogs.eliamep.gr/wp-content/uploads/2010/01/Tsoukalas-Oikonomika-Antidrasthrvn-TEE-Workshop-Dec-9-2009-Final1.pdf ) .
Αντίθετα, ετήσια παραγωγή 28 εκατομυρίων μεγαβατώρων από πυρηνικούς αντιδραστήρες απαιτεί 3.000 μεγαβάτ εγκατεστημένης ισχύος (δηλαδή 2 σύγχρονους αντιδραστήρες) με κόστος εγκατάστασης περίπου 5-7 δις ευρώ και με τουλάχιστον τετραπλάσιο ωφέλιμο βίο, περίπου 60 χρόνια. Το κόστος ηλεκτρισμού από πυρηνική ενέργεια (με βάση τα δεδομένα από 21 χώρες) κυμαίνεται από 15 μέχρι 61 ευρώ ανα μεγαβατώρα ενώ τα ζητήματα ασφάλειας και διαχείρισης αποβλήτων είναι λυμένα (http://www.capital.gr/Articles.asp?id=1019957 ).
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση 30% της ηλεκτρικής ενέργειας συνολικά παράγεται από πυρηνική ενέργεια και η Κομισιόν θεωρεί την πυρηνική ενέργεια αναγκαία για τη μετάβαση σε οικονομίες χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Γαλλία, Λιθουανία, Βέλγιο, Σλοβακία, Ουκρανία, Σλοβενία, Βουλγαρία, Ουγγαρία, Σουηδία, Ελβετία, Τσεχία, Φινλανδία, και Γερμανία παράγουν πάνω από 28% της ηλεκτρικής τους ενέργειας από πυρηνικά ενώ χρησιμοποιούν την φτηνή πυρηνική παραγωγή για την υποστήριξη των ΑΠΕ. Η Δανία που καλύπτει 20% της ηλεκτρικής της ενέργειας από αιολικά βασίζεται κυρίως στους πυρηνικούς αντιδραστήρες της Σουηδίας και τα υδροηλεκτρικά της Νορβηγίας. Ολες οι Ευρωπαικές χώρες ετοιμάζουν νέους αντιδραστήρες.
Για τον μεγάλο Αβδηρίτη φιλόσοφο «αιτία των λαθών είναι το ότι αγνοούμε το καλύτερο». Με τόλμη και εμπιστοσύνη στην απομυθοποιητική δύναμη της γνώσης ας εξετάσουμε ενδελεχώς τον ρόλο της πυρηνικής τεχνολογία − το «καλύτερο» − στο σύγχρονο ενεργειακό τοπίο.
Ο Λευτέρης Τσουκαλάς είναι καθηγητής πυρηνικής μηχανικής στο Πανεπιστήμιο Purdue.
Ο Δρ. Σταύρος Μπασέας είναι Ηλεκτρολόγος Μηχανικός, Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρίας υψηλής τεχνολογίας Conversion Sound.
Η Δήμητρα Ευαγγέλου είναι Assistant Professor of Engineering Education στο Πανεπιστήμιο Purdue.


Πηγή: ELIAMEP Blog