Το Ινστιτούτο που κόβει χρήμα -κι αυτή είναι μια από τις λειτουργίες του- διαθέτει, εξ ορισμού, απεριόριστους πόρους. Αν η ΕΚΤ πει ότι θα είναι ο δανειστής ύστατης καταφυγής, θα αποτρέψει την κερδοσκοπία. Οι αγορές θα ηρεμήσουν. Δεν θα απαιτούν πλέον τεράστια αποδοτικά επιτόκια για εγγύηση των χρεών των πιο χρεωκοπημένων κρατών. Τα κράτη αυτά έτσι θα αποφύγουν την επιδείνωση του κόστους του χρέους τους. Θα ξεφύγουν από ένα φοβερό σπιράλ, του οποίου γνωρίζουμε άριστα τις φάσεις.
Το υπερχρεωκοπημένο κράτος είναι καταρχήν καταδικασμένο να μην μπορεί να χρηματοδοτείται από τις αγορές μέσω της έκδοσης ομολόγων: πρέπει να καταβάλλει υπέρογκα επιτόκια. Αναγκάζεται να βγει στη γύρα για ελεημοσύνη. Ζητά βοήθεια από ξένους πιστωτές. Αλλά αυτοί βοηθούν μόνο με την προϋπόθεση δρακόντειων όρων λιτότητας που εξαντλούν τον ασθενή. Βλέπε, συντόμως, και την Ιταλία...
Στην περίπτωση που η ΕΚΤ πει εκ των προτέρων ότι θα εγγυηθεί τα δάνεια ενός κράτους που δυσκολεύεται να πληρώσει τα χρέη του, το σχήμα είναι εντελώς διαφορετικό. Οι αγορές του ινστιτούτου έκδοσης θα ρίξουν τα επιτόκια σε ανεκτά επίπεδα, αν η δήλωση πρόθεσης από την κεντρική τράπεζα δεν αρκέσει.
Αυτό συμβαίνει έξω από την Ευρωζώνη, στις ΗΠΑ, στη Βρετανία, στην Ιαπωνία, για παράδειγμα. Με διαφορετικούς τρόπους, αυτές οι τρεις χώρες δεν εμφανίζουν τους καλύτερους βαθμούς από ό,τι ο μέσος όρος στην ευρωπαϊκή νομισματική ένωση. Αλλά είναι σαφές για όλους ότι η Fed, η Κεντρική Τράπεζα της Αγγλίας ή εκείνη της Ιαπωνίας δεν θα διστάσουν να το κάνουν.
Σε περίπτωση δυσκολίας χρηματοδότησης ενός κράτους, θα αγοράσουν άμεσα τα ομόλογά του. Οι αγορές δεν εναντιώνονται σχεδόν καθόλου. Γνωρίζουν ότι οι πόροι ενός ινστιτούτου έκδοσης χρήματος είναι απεριόριστες. Δεν υπάρχει λόγος αύξησης των επιτοκίων.
Γιατί η ΕΚΤ δεν κάνει το ίδιο; Γιατί έχει συνδεθεί με ένα δόγμα που υποστηρίζει τη διάκριση των εξουσιών. Η τράπεζα οφείλει να ασχολείται με τα νομισματικά ζητήματα και η κυβέρνηση με τα δημοσιονομικά. Η τράπεζα εγγυάται τη σταθερόττηα του νομίσματος (όχι πληθωρισμός), η κυβέρνηση διαχειρίζεται το χρέος της.
Με άλλα λόγια δεν είναι αρμοδιότητα του ινστιτούτου έκδοσης χρήματος να βοηθήσει το υπουργείο Οικονομικών -ο καθένας έχει τη δική του αποστολή. Η αποστολή της ΕΚΤ της επιβάλλει σαφώς να ασχολείται αποκλειστικά με τη σταθερότητα των τιμών, όχι να κλείνει τις δημοσιονομικές τρύπες στα τρύπια καλάθια της ευρωζώνης.
"Πρόκειται για ιδεολογία, υποστηρίζει ο Ζαν Πωλ Φιτουσί, διευθυντής έρευνας στο Παρατηρητήριο Οικονομικής Συγκυρίας στη Γαλλία. Αρνούνται τη νομισματοποίηση ενός τμήματος του χρέους καταδικαζόμενοι σε αδυναμία, δένουμε τα χέρια μας με ένα δόγμα που δεν στέκεται, αλλά το οποίο έχουμε ενσωματώσει στις συμφωνίες". "Με την απαγόρευση ύπαρξης ενός δανειστή ύστατης καταφυγής βρισκόμαστε εκτεθειμένοι, σε περίπτωση χρηματο-οικονομικών δυσχερειών, στην εξής επιλογή: είτε χρεωκοπία είτε βοήθεια αλλά με την προϋπόθεση τέτοιας λιτότητας, που όμως δεν θα εμποδίσει τη χρεωκοπία" συνέχισε ο ίδιος.
Την ίδια δυσκολία κατανόησης έχουν και αρκετοί από τους Αμερικανούς συναδέλφους τους, οι οποίοι, από τον νομπελίστα Πολ Κρούγκμαν έως την Τζέφρεϊ Ζακς, περνώντας από τον Κένεθ Ρόγκοφ, λένε όλοι τους το ίδιο πράγμα: "Αν η ΕΚΤ ανελάμβανε τα ευρωπαϊκά χρέη, η κρίση θα γινόταν σημαντικά ελαφρύτερη" (σύμφωνα με τον Πολ Κρούγκμαν, στους "Νιου Γιορκ Τάιμς", στις 23 Οκτωβρίου).
Οι κίνδυνοι; Προφανώς, ο πληθωρισμός. Οι υποστηρικτές του διαχωρισμού των εξουσιών λένε ότι η άμεση αγορά του χρέους ενός κράτους από την κεντρική του τράπεζα σημαίνει ότι μπαίνει σε λειτουργία η μηχανή κοπής χρήματος. Πλήρως. Πρόκειται για κανονική δημιουργία χρήματος. Και αυτός ο φόβος πληθωρισμού, ενός νομίσματος που μπαίνει στο σπιράλ μιας υποτίμησης διαρκείας, η ανάμνηση αυτής της τραγωδίας που έζησε τη δεκαετία του 1920 και που οδήγησε στον Χίτλερ. Ιδού τι στοιχειώνει τη συλλογική μνήμη της Γερμανίας. Ιδού τι εξηγεί ότι δέχθηκε να εγκαταλείψει το ισχυρό της μάρκο για το ευρώ, υπό την προϋπόθεση ότι η ΕΚΤ δεν θα έχει παρά μόνο μία αποστολή: αυτήν του αγώνα κατά του πληθωρισμού.
Οι υποστηρικτές του δόγματος αναφέρουν και άλλες αιτίες. Πρέπει να διατηρηθεί η αξιοπιστία του ινστιτούτου έκδοσης και άρα να μην επιβαρυνθεί με αμφίβολες πιστώσεις -αλλά η ΕΚΤ αγοράζει υπογείως, στη δευτερογενή αγορά, όχι άμεσα, σημαντικές ποσότητες δημοσίου χρέους των πιο αδύναμων κρατών της ευρωζώνης... Άλλο επιχείρημα των υπέρμαχων του "διαχωρισμού των εξουσιών": να μην ενθαρρυνθεί η δημοσιονομική χαλαρότητα λέγοντας εκ των προτέρων ότι θα υπάρξει εγγύηση των πιο ανεύθυνων χρεών.
Σε αυτά ο Ζαν Πολ Φιτουσί και ο Πολ Κρούγκμαν απαντούν ότι η δημιουργία νομίσματος δεν δημιουργεί πληθωρισμό στις οικονομίες που αντιμετωπίζουν δυσκολίες, όπως οι δικές μας. Και για να αποτραπεί το γεγονός η χαλάρωση του νομισματικού δόγματος της ΕΚΤ να οδηγήσει περισσότερο σε χρέη, πρέπει αυτή να συνοδευτεί από αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία. Χαλάρωση του δόγματος έναντι δημοσιονομικής αυστηρότητας: και τα δύο μέρη βγαίνουν κερδισμένα.
Ο Πολ Κρούγκμαν ολοκληρώνει ως εξής το άρθρο του: "Στα ερείπια του πολέμου, οι Ευρωπαίοι δημιούργησαν κοινωνίες που, χωρίς να είναι τέλειες, (...) ήσαν σίγουρα οι πιο αξιοπρεπείς στην ιστορία της ανθρωπότητας. Και αυτό κινδυνεύει γιατί η ευρωπαϊκή ελίτ (...) δένει την ήπειρο σε ένα νομισματικό σύστημα που ξαναδημιουργεί ακαμψίες (...) που έχουν τη μορφή θανάσιμης παγίδας".
Le Monde, Του Alain Frachon
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου