Το 30% των νεκρών από τροχαία ατυχήματα στην Ελλάδα είναι πεζοί.

Σ’ αυτή τη χώρα τα πεζοδρόμια είναι είδος πολυτελείας και αποτελούν μόνο διακοσμητικό στοιχείο. Έχει παρεξηγηθεί πλήρως η σημασία τους και ο σκοπός για τον οποίο δημιουργούνται. Όταν δεν έχουν τα γνωστά εμπόδια, βάζουμε από μόνοι μας λες και δεν μπορούμε να τα δούμε άδεια για να περπατήσουν οι πεζοί. Από άγνοια, τα δενδροφυτεύουμε μετατρέποντάς τα σε κήπους και παρτέρια εξαλείφοντας αυτόματα τον σκοπό για τον οποίο δημιουργήθηκαν. Και ενώ ορισμός του πεζοδρομίου στις αναπτυγμένες χώρες και σύμφωνα με τον Κ.Ο.Κ. είναι «Το υπερυψωμένο ή άλλως διαχωριζόμενο τμήμα της οδού που προορίζεται για πεζούς», για κάποιους πεζοδρόμιο είναι «ο εκ δεξιών ή εξ αριστερών και κατά μήκος του οδοστρώματος δενδροφυτευμένος χώρος, το οποίο μάλιστα πρώτα πλακοστρώνουμε για να επιβαρυνθούμε με επί πλέον έξοδα.
Από μειωμένη συνείδηση ασφάλειας και δη συνείδηση οδικής ασφάλειας που χαρακτηρίζει τους πολιτισμένους λαούς, δενδροφυτεύουμε ακόμα και πεζοδρόμια κατά μήκος εξοχικών οικιών σε πευκόφυτες περιοχές, ή στενά πεζοδρόμια κατά μήκος μεγάλων πάρκων.

Ο θάνατός σου η ζωή μου
Αφού πρώτα οι διάφοροι δήμοι έχτισαν ακόμα και τα κοτέτσια χωρίς να προβλέψουν χώρους πρασίνου, ενδιαφέρθηκαν τάχα αργότερα για τον καλλωπισμό και την καθαρή ατμόσφαιρα της περιοχής τους. Ψηλές δενδροφυτευμένες ζαρντινιέρες τοποθετούνται χωρίς σοβαρές μελέτες κατά μήκος των λεωφόρων που στα περισσότερα σημεία από μόνες τους ακόμα και χωρίς τα φυτά κρύβουν την ορατότητα.
Φοίνικες και ευκάλυπτοι σε στενά πεζοδρόμια και σε γωνίες δρόμων που αφενός μεν παίρνουν τη θέση των πεζών, αφετέρου δε τα ακλάδευτα κλαδιά τους κρύβουν όχι μόνο τη σήμανση και τη φωτεινή σηματοδότηση αλλά ουκ ολίγες φορές και ολόκληρη τη διασταύρωση. Καλοστημένες παγίδες που παραπλανούν τους οδηγούς και κυρίως τους οδηγούς δικύκλων. Νέους ανθρώπους οι οποίοι βγάζουν μεροκάματο διανέμοντας πίτσα και σουβλάκι.
Το 82% των τροχαίων ατυχημάτων γίνεται σε γειτονιές των πόλεων λόγω του υπερβολικού αριθμού τροχοφόρων και πεζών. Με το παραμικρό λάθος του οδηγού κάθε τροχοφόρου ή πεζού, υπάρχει πάρα πολύ μεγάλη πιθανότητα εμπλοκής σε ατύχημα. Το 30% των νεκρών από τροχαία ατυχήματα στην Ελλάδα είναι πεζοί. Το δε 50% αυτών των πεζών είναι παιδιά και έφηβοι.
Ενώ σε άλλες πόλεις του εξωτερικού ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού κυκλοφορεί με αναπηρικά καροτσάκια είτε λόγω ηλικίας είτε λόγω αναπηρίας, στην Ελλάδα η εικόνα αυτή εκλείπει παντελώς. Τόσο που δημιουργείται η ψευδαίσθηση ότι αυτή η κατηγορία ανθρώπων δεν υπάρχει σ’ αυτό τον τόπο. Και όμως 10.000 περίπου αναπηρικά καροτσάκια πωλούνται στη χώρα μας κάθε χρόνο.
Η Ελλάδα είναι πρώτη σε θανατηφόρα τροχαία ατυχήματα από όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σ’ αυτή τη χώρα τα θύματα λόγω τροχαίων από το 1990 μέχρι τέλος του 2009 είναι 37.100 νεκροί και 63.500 σοβαρά τραυματίες (συμπεριλαμβανομένων και αυτών που έμειναν ανάπηροι). Ανάπηροι, η πλειοψηφία των οποίων είναι νέοι άνθρωποι που προσπαθούν να προσαρμοστούν σε ένα είδος ζωής που εμείς τους το στερούμε. Συμπεριφερόμενοι απάνθρωπα, και επικαλούμενοι τάχα αγάπη για το πράσινο, καταντήσαμε να «φυτεύουμε» αυτούς τους ανθρώπους σ’ ένα διαμέρισμα-κουτί καθηλώνοντάς τους σε μία αναπηρική καρέκλα με μια οικογένεια να βασανίζεται, να υποφέρει και να αργοπεθαίνει ταυτόχρονα μαζί τους. Τους υποχρεώνουμε να κρυφοκοιτάζουν με ζήλια από την κουρτίνα τις φουντωμένες νεραντζιές που τους παίρνουν τη θέση στο πεζοδρόμιο και οι οποίες παρελαύνουν υπεροπτικά έχοντας την εύνοια του κράτους και των οπαδών της πράσινης χωρίς ίχνος ανθρώπινης συνείδησης.
Προβάλλοντας την πράσινη συνείδηση σαν πολιτισμό και κοιτάζοντας μονόπλευρα, χάσαμε το νόημα. Στην προσπάθειά μας να βρούμε λύσεις για να ανασάνουμε στις αφιλόξενες πια πόλεις μας, παραλογιζόμαστε και εφαρμόζουμε το «ο θάνατός σου η ζωή μου». Ξεχάσαμε ότι η αγάπη για το πράσινο είναι αγάπη για τον άνθρωπο.

Λύσεις υπάρχουν
Το θέαμα των ανακατεμένων πεζών και τροχοφόρων στο οδόστρωμα είναι εικόνα τριτοκοσμική και προκαλεί ντροπή. Σε μια χώρα που επιθυμεί να χαρακτηρίζεται ως τουριστική, ντροπή προκαλεί και το γεγονός ότι οι τουρίστες παίζουν τη ζωή τους κορώνα γράμματα προσπαθώντας να κυκλοφορήσουν στις πόλεις μας.
Είναι απαράδεκτο το γεγονός ότι ολόκληρες περιοχές μπαίνουν σε σχέδιο πόλεως χωρίς να προβλέπονται πεζοδρόμια. Η κυκλοφορία πεζών σε δρόμους τεσσάρων μέτρων με περιφραγμένα περιβόλια και κατοικίες γίνεται επικίνδυνη, με αποτέλεσμα να δημιουργείται κυκλοφοριακό πρόβλημα ακόμα και στις εξοχές.
Κανένας δεν θα ήθελε να χάνονται δένδρα στις πόλεις και κυρίως στην Αθήνα. Επιβάλλεται όμως να εφεύρουμε λύσεις για να συνυπάρξουν με ασφάλεια άνθρωποι και δένδρα.
1) Τα δένδρα στα πεζοδρόμια τα οποία δεν επιτρέπουν για διάφορους λόγους την πρόσβαση σε πεζούς και άτομα με αναπηρίες πρέπει να μεταφερθούν και να «καθηλωθούν» σε παραπλήσια πάρκα. Αν αυτό δεν είναι εφικτό, να κοπούν και να φυτευτούν άλλα αντίστοιχα σε αριθμό σε χώρο πρασίνου.
2) Τα φυτά στις γωνίες πλατιών δρόμων τα οποία κρύβουν τη σήμανση, τη φωτεινή σηματοδότηση και γενικά την ορατότητα στους διερχόμενους οδηγούς να μεταφερθούν επίσης.
3) Το ίδιο να γίνει με τα δένδρα που είναι κυριολεκτικά στη μέση του δρόμου. Καταντήσαμε στην κυριολεξία γελοίοι με την προστασία του πρασίνου. Κάθε καλοκαίρι καίγονται χιλιάδες στρέμματα από τα δάση μας τα οποία πολλές φορές θα μπορούσαν να σωθούν αν εφαρμοζόταν μια καλή προληπτική πολιτική, ενώ προστατεύουμε 5-10 γέρικα και γεμάτα κάμπιες πεύκα που δημιουργούν πρόβλημα στη μέση του δρόμου.
4) Να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες για να φυτεύουμε θάμνους στις ταράτσες των πολυκατοικιών.
5) Σε διαχωριστικά διαζώματα και νησίδες να τοποθετούνται φυτά τα οποία καθαρίζουν την ατμόσφαιρα και όχι μόνο καλλωπιστικά.
6) Οι ζαρντινιέρες κατά μήκος των κεντρικών λεωφόρων προαστίων θα έπρεπε να αντικατασταθούν με απλή νησίδα με κάγκελο όπου να φυτεύονται δένδρα με ψηλό και καθαρό κορμό ούτως ώστε τα κλαδιά και το φύλλωμά τους να ξεπερνούν το ύψος κάθε πινακίδας σήμανσης και φωτεινής σηματοδότησης. Αν παραμείνουν, το ύψος τους να περιοριστεί τουλάχιστον σε 20 εκατοστά. Τα δε φυτά σ’ αυτές να είναι απλή θαμνώδης πρασιά. Οι λεωφόροι των διαφόρων προαστίων δεν είναι αυτοκινητόδρομοι. Είναι δρόμοι στους οποίους τόσο οι οδηγοί κάθε τύπου οχήματος όσο και οι πεζοί , πρέπει να έχουν πλήρη αίσθηση του τι γίνεται και στα δύο ρεύματα κυκλοφορίας τόσο για λόγους ασφάλειας όσο και ομαλής διέλευσης των οχημάτων.
7) Όλα τα φυτά στους δρόμους θα πρέπει να κλαδεύονται τόσο συχνά όσο απαιτεί η ασφάλεια των διερχομένων και όχι όσο χρειάζεται η επιβίωση των φυτών.
8) Σε περιοχές που μπαίνουν σε σχέδιο πόλεως να προβλέπονται οπωσδήποτε πεζοδρόμια. Να επιβάλλεται δε ποινή στους ιδιοκτήτες οικιών που επιχειρούν από μόνοι τους να τα δενδροφυτεύουν.

Υ.Σ.: Η εισήγηση έγινε στα Υπουργεία Υποδομών Μεταφορών και Δικτύων, Προστασίας του Πολίτη, Πολιτισμού και Τουρισμού, Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής. Έχει δε σταλεί σε όλα τα μέλη της Εδικής Μόνιμης Επιτροπής Οδικής Ασφάλειας της Βουλής.

*Η Χρυστάλλα Χαραλαμπίδου είναι Πολιτικός Επιστήμων