Η θεωρία των σπασμένων παραθύρων

Έχω βαρεθεί να ακούω ότι κλισεδάκια τύπου «το ψάρι βρωμάει από το κεφάλι». Τα κλισεδάκια είναι για να δικαιολογούμε τα αδικαιολόγητα. Το ψάρι, όπως και οποιοσδήποτε οργανισμός, λειτουργεί συνολικά με τη συνεργασία και συνενοχή όλων των οργάνων. Το ψάρι δεν μπορεί να πάει μπροστά αν δεν κουνηθεί η ουρά. 9:15 το πρωί στη Ηρώδου του Αττικού. Εκεί από όπου διοικείται η χώρα, το κέντρο των αποφάσεων και όλα τα συναφή. Το σκηνικό είναι φαινομενικά άψογο: Οι κήποι καλοδιατηρημένοι, το γκαζόν φρεσκοκουρεμένο, οι τσολιάδες καλογυαλισμένοι και όλα μαρτυρούν μια τάξη. Η μόνη παραφωνία είναι κάτι αστυνομικοί που έχουν απλώσει τις φραπεδιές τους, τις κοιλιές τους και την βαρεμάρα τους σε όλο το μήκος του δρόμου και σιχτιρίζουν που βρίσκονται εκεί. Ξάφνου, μπροστά από ένα όργανο σταματάει ένα ταξί, αποβιβάζει μερικούς τουρίστες και συνομιλεί ο οδηγός με το όργανο. Αφήνει το ταξί έξω από το προεδρικό μέγαρο και πηγαίνει βόλτα τους τουρίστες στον κήπο! Αφού κάνουν τις βόλτες τους, παίρνουν φωτογραφίες με τους τσολιάδες και επιβιβάζονται για να αποχωρήσουν για τον επόμενο προορισμό.

Δεν μπορώ να φανταστώ καμία άλλη πόλη του κόσμου όπου ένα ταξί επιτρέπεται να παρκάρει έξω από τα Ηλύσια Πεδία, τον Λευκό Οίκο ή το παλάτι του Buckingham, με τη συνενοχή της αστυνομικής δύναμης για να πάρουν οι επιβαίνοντες τον αέρα τους και τις φωτογραφίες που θα μαρτυρούν ότι ήταν εκεί. Δεν μπορώ επίσης να φανταστώ τη συνομιλία μεταξύ του οδηγού και των τουριστών τύπου «μην ανησυχείτε, θα σας πάω ακριβώς απέξω, θα σας αμολήσω να μυρίσετε τα lilium και δεν τρέχει και τίποτα». Σκεφτόμουν να πάω και εγώ με το δικό μου αυτοκίνητο και να παρκάρω στο ίδιο σημείο –στο οποίο βρίσκεται και μια πορτοκαλί σημαδούρα- απλά και μόνο για να δω τι θα πει το όργανο. Και να δω και τα μούτρα του όταν του πω ότι πάω να μαζέψω μαργαρίτες.

Πολλές φορές φίλοι που με επισκέπτονται από το εξωτερικό μου ρωτάνε πιο είναι το δυσκολότερο πράγμα που αντιμετωπίζω σε καθημερινή βάση σε αυτή τη χώρα. Απαντώ ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι τα πάντα είναι διαπραγματεύσιμα. Οι νόμοι υπάρχουν αλλά εφαρμόζονται κατά βούληση. Αυτό αφήνει ανοιχτές πρωτοβουλίες σε ανθρώπους που δεν είναι ικανοί ούτε να δέσουν τα κορδόνια τους αλλά έχουν βρεθεί σε μια θέση που αισθάνονται ότι μπορούν να ασκούν εξουσία. Προτιμώ να μου πει κάποιος ότι δεν επιτρέπεται να παρκάρω εδώ ή να περάσω από εκεί και να ισχύει για όλους όσους με ακολουθούν παρά να ακούω συνομιλίες τύπου «μισό λεπτό εδώ πετάγομαι να δώσω ένα χαρτί στον υπουργό που με περιμένει στην πόρτα». Είναι εξαιρετικά κουραστικό σε καθημερινή βάση –και δη όταν υπάρχει συναλλαγή με δημόσιες υπηρεσίες- να μην έχεις ξεκάθαρη εικόνα για το τι περιμένει κάποιος από εσένα και εσύ ο πολίτης να διαπραγματεύεσαι τα πάντα χωρίς να δέχεσαι «όχι, δεν γίνεται» για απάντηση. Γιατί παίζει και να γίνεται.

Έχει πάψει να με απασχολεί η εικόνα μας προς τα έξω (το αν θα λένε μεταξύ τους οι τουρίστες ότι ο οδηγός τους είναι μάγκας ή ότι η χώρα είναι ξέφραγο αμπέλι), αν «οι εικόνες κάνουν το γύρω του κόσμου» (λες και ο Άγγλος ή ο Ινδονήσιος στήνονται να δουν στις ειδήσεις των οχτώ αν οι Έλληνες πλακώνονται στο ξύλο ή όχι). Πιο πολύ με ενδιαφέρει να μπει μια τάξη. Ας σταματήσουμε να κατηγορούμε το κράτος για όλα και εμείς οι ίδιοι ας ξεκινήσουμε με τα μικρά.

Οι κοινωνιολόγοι James Q. Wilson και George L. Kelling, έχουν αναπτύξει τη θεωρία των Σπασμένων Παραθύρων.. Αν σε ένα εγκαταλελειμμένο κτήριο σπάσουν κάποια παράθυρα και δεν επισκευαστούν, σύντομα κάποιοι βάνδαλοι θα σπάσουν και άλλα παράθυρα. Στη συνέχεια κάποιοι θα μπουν μέσα, θα κάνουν κατάληψη και ούτω καθ’ εξής. Αισθάνομαι ότι αυτή είναι η εικόνα της χώρας μας σήμερα.

Ας ξεκινήσουμε όλοι να διεκδικούμε πολιτισμένα τα μικρά καθημερινά, από την ουρά και σιγά σιγά θα φτάσουμε και στο κεφάλι. Και νέο κεφάλι να μπει τώρα πάλι τα ίδια θα γίνονται αν εμείς οι ίδιοι δεν αλλάξουμε. Και τώρα που «ο υδράργυρος ανέβει στα ύψη» πάω «με τους λιγοστούς εναπομείναντες της πόλης» μετά «το Πάσχα του καλοκαιριού» να «δροσιστώ σε μια κοντινή παραλία» (πλάνο γυαλιστερά οπίσθια και επίδοξους τενίστες. CUT! )
http://www.protagon.gr/