Η πολιτική κρίση είναι ευκαιρία για τη νέα… άμεση δημοκρατία

Πολλές συζητήσεις γίνονται τελευταία για την δομική κρίση που αντιμετωπίζει η χώρα, οι οποίες βοηθούν να γίνει κατανοητό το νέο περιβάλλον που έχει αρχίσει να διαμορφώνεται. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να αυξάνεται ο αριθμός των ενεργών πολιτών που συμμετέχει σε πολιτικές συζητήσεις, διαμορφώνει άποψη για την υπάρχουσα κατάσταση ή πηγαίνει σε μια πλατεία για να εκφράσει την αγανάκτησή του.Η κατάσταση που επικρατεί έχει αρχίσει να δείχνει το δρόμο για τις νέες συνθήκες στις οποίες θα κληθούν οι πολίτες να προσαρμοστούν και μάλιστα με τρόπο βίαιο. Μέσα από όλη αυτή τη διαδρομή, όμως, ίσως προκύψει και κάτι θετικό.

Όλο και περισσότεροι έχουν αρχίσει να πολιτικοποιούνται, που πριν ήταν αμέτοχοι ή κομματικοποιημένοι. Ακόμα και οι πιο φανατικοί κομματικοί οπαδοί είναι πλέον διστακτικοί και δείχνουν εμφανώς την αποστροφή τους από τα πολιτικά κόμματα με την υπάρχουσα δομή τους και τα πρόσωπα που πρωταγωνιστούν σε αυτά και χαράζουν πολιτική.

Είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό το γεγονός ότι δεν υπάρχει απέχθεια προς τους θεσμούς, αλλά προς τα πρόσωπα και τις πολιτικές που αυτά επιλέγουν. Το πρόβλημα είναι τωρινό; Σαφώς όχι. Είναι χρόνιο. Η οικονομική κρίση απλώς οδήγησε σε ανάγκη ελέγχου του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος και αυτό αλυσιδωτά οδήγησε στην αποκάλυψη των δομικών προβλημάτων της χώρας μας που υπάρχουν χρόνια.

Ο όγκος του κόσμου που επιλέγουν τη νέα μορφή διαμαρτυρίας στις πλατείες σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η συγκεκριμένη δράση δεν έχει προσλάβει κομματική ταυτότητα, αποτελεί ένα θετικό χαρακτηριστικό που έχει αναδείξει η κρίση που αντιμετωπίζουμε. Το πρώτο συμπέρασμα από αυτά τα φαινόμενα είναι ότι ο κόσμος έχει συνταχθεί και δείχνει την αγανάκτησή του. Η μορφή των συγκεντρώσεων με τις καθημερινές συνελεύσεις θυμίζουν την μορφή της πρώτης άμεσης δημοκρατίας - της Αθηναϊκής.

Η βαθύτερη ιδέα της δημοκρατίας είναι ότι η εξουσία επιστρέφει στα χέρια του Δήμου, δηλαδή σε όλους τους πολίτες. Οι συγκεντρώσεις αυτές εμπεριέχουν το βασικό συστατικό της Αθηναϊκής δημοκρατίας, η οποία μπορούσε να ευδοκιμήσει μόνο σε διοικητικές δομές όπου κάποιος πολίτης θα μπορούσε να πάρει το λόγο και να είναι εφικτό να ακουστεί από όλους τους συμπολίτες του. Για αυτό άλλωστε η δημοκρατία μπορούσε να εφαρμοστεί στις πόλεις – κράτη.

Με το πέρασμα των χρόνων η βασική αυτή αρχή πάνω στην οποία δομήθηκε η άμεση δημοκρατία δεν ήταν πλέον εφικτή λόγω των διευρυμένων διοικητικών δομών. Η έμμεση δημοκρατία επικράτησε με βάση τις νέες συνθήκες που επικράτησαν στην διοίκηση και εφαρμόζεται μέχρι και στις μέρες μας.

Είναι εφικτό να συγκεντρωθούν όλοι οι πολίτες μιας χώρας μαζί και όποιος θέλει να ζητήσει το λόγο, να ακουστεί από όλους και στο τέλος όλοι να αξιολογούν τις απόψεις που θα ακούγονται; Είναι φανταστική μια δημοκρατία όπου ο καθένας θα είχε λόγο στις αποφάσεις και θα υλοποιεί ένα συμμετοχικό μοντέλο;

Σίγουρα μέχρι πριν μερικά χρόνια αυτά ήταν αδύνατο να συμβούν. Οι εποχές, όμως, αλλάζουν και στα χέρια μας έχουμε νέα τεχνολογικά εργαλεία που αλλάζουν τα δεδομένα. Πριν μερικά χρόνια δεν θα μπορούσε να συντονισθεί ένα κίνημα πολιτών που θα οδηγούσε σε εξέγερση, όπως στην περίπτωση της Αιγύπτου. Όπως δεν θα μπορούσαν, επίσης, οι πολίτες να δίνουν ραντεβού σε μια πλατεία για να εκφράσουν τη δυσαρέσκειά τους.

Και όμως σήμερα υπάρχει ο τρόπος. Τα social media δημιουργούν αμφίδρομα κανάλια επικοινωνίας και ανοίγουν νέους ορίζοντες στην δημοκρατία. Στην περίπτωση της Ελλάδας η έκφραση της δυσαρέσκειας ας ελπίσουμε πως είναι το πρώτο μικρό βήμα και δεν θα σταματήσει εκεί. Οι πολίτες πλέον μπορούν να εκμεταλλευτούν τα κοινωνικά δίκτυα και να δημιουργήσουν πλατφόρμες ηλεκτρονικής δημοκρατίας, όπου θα έχουν λόγο σε κάθε απόφαση και θα συμμετέχουν ενεργά σε αυτές. Μια κοινότητα όπου θα μπορεί να αναδεικνύει τα προβλήματα που αντιμετωπίζει και μέσω ενός μοντέλου συνεργασίας να χτίζει λύσεις, όπως υποστηρίζει και ο Clay Shirky.

Οι νέες τεχνολογικά πλατφόρμες δημιουργούν αμφίδρομη επικοινωνία με δυνατότητα ανατροφοδότησης, όπως στην άμεση Αθηναϊκή δημοκρατία της πόλης - κράτους. Μόνο που αυτά τα κανάλια πλέον δεν έχουν χωρικούς περιορισμούς. Ανοίγουν νέους ορίζοντες.

Ας ελπίσουμε πως η Ελλάδα θα είναι αυτή που θα επινοήσει τη νέα μορφή άμεσης δημοκρατίας. Ας ελπίσουμε ότι αυτή η έκφραση αγανάκτησης θα μετουσιωθεί σε ένα νέο μοντέλο διακυβέρνησης. Η Ελλάδα μπορεί να το πετύχει και θα είναι προς όφελος όλων των πολιτών.

aristidis@aristidisgiannopoulos.gr

Ο κ. Αριστείδης Κ. Γιαννόπουλος είναι Σύμβουλος Πληροφορικής στην KPMG, απόφοιτος του London School of Economics and Political Science.