Οι συμπληρωματικοί αυτοί θεσμοί έχουν κατά βάση να κάνουν με την πολιτειακή αναβάθμιση της τοπικής και της περιφερειακής αυτοδιοίκησης, που, σύμφωνα με όσα προτείνω, καθίστανται θεμελιώδεις βαθμίδες της εκτελεστικής εξουσίας (η πρώτη) και της νομοθετικής (η δεύτερη). Ενώ ιδιαίτερα σημαντική είναι η συναρμογή των θεσμών αυτών με διάφορες συλλογικές μορφές συγκρότησης των πολιτών. Κι εκεί ανέφερα παραδειγματικά τη διοίκηση των σχολείων και το φορολογικό σύστημα, στο οποίο και επέμεινα. Τέλος, ένα ακόμα βασικό στοιχείο της πρότασής μου είναι η κληρωτή σύνθεση του μεγαλύτερου μέρους του Εθνικού Κοινοβουλίου από τα αιρετά μέλη των Περιφερειακών Συμβουλίων (240 στους 300 βουλευτές).
Δεν ήθελα να το πω ρητά εξ αρχής, μπορώ όμως να το πω τώρα. ( Διατί να το κρύψωμεν άλλωστε; ) Η πρότασή μου δεν είναι μια πρόταση φορμαλιστικά «καθαρή» και δεν έχει να κάνει με μια τυπολογική προτίμησή μου σ’ ένα συγκεκριμένο θεσμικό πρότυπο «τέλειας» ή «καλύτερης» δημοκρατίας. Είναι ένα ιδιότυπο «μίγμα» ρεπουμπλικανικών και κοινοτικών στοιχείων, που κατά τη γνώμη μου ανταποκρίνεται στα πολιτικά αιτήματα και στην πολιτιστική ωριμότητα του λαού σ’ αυτή τη συγκεκριμένη ιστορική φάση στην οποία έχουμε ήδη εισέλθει.
Δεν θάθελα να πω επ’ αυτού περισσότερα για την ώρα. Και δεν θα έλεγα ούτε αυτά αν δεν διαπίστωνα πως οι περισσότεροι φίλοι, που είχαν την καλοσύνη να μοιραστούν μαζί μου τις σκέψεις τους σε σχέση με τις προτάσεις μου, στέκονται στο πρότυπο της Προεδρικής Δημοκρατίας και μόνο, παραβλέποντας τα υπόλοιπα.
Άλλες προτάσεις για Προεδρική Δημοκρατία
Παρ’ όλα αυτά – παρά δηλαδή το γεγονός ότι η πρότασή μου δεν περιορίζεται στην ιδέα και μόνο της Προεδρικής Δημοκρατίας – είναι ίσως παράλειψή μου το ότι στο προηγούμενο σημείωμα δεν αναφέρθηκα σε άλλες ανάλογες ή και διαφορετικές προτάσεις που έχουν γίνει τον τελευταίο καιρό γύρω απ’ αυτό το θέμα.
Το πράγμα φαίνεται πως έχει ξεκινήσει εδώ και αρκετό καιρό, μόλις άρχισε να γίνεται σαφής η κρίση αντιπροσώπευσης του πολιτικού συστήματος. Έτσι στις 22/4/2007 η εφημερίδα «Το Βήμα» δημοσιεύει δημοσκοπική έρευνα της Κάπα Research, όπου μαζί με την έντονη αποδοκιμασία των κομμάτων οι ερωτώμενοι πολίτες εμφανίζονται να δηλώνουν πως προτιμούν την Προεδρική Δημοκρατία με 46,9% έναντι 39,9% της Προεδρευομένης και 11,6% της Βασιλευομένης. (Η δημοσκόπηση αυτή περιλαμβάνεται και στο ελληνικό λήμμα της wikipedia για την Προεδρική Δημοκρατία, και μπορεί κανείς να δει τη σχετική συζήτηση που προκάλεσε μεταξύ των συντακτών του λήμματος.)
Δύο χρόνια μετά, λίγους μήνες πριν τις εκλογές του 2009, ως απάντηση στην ογκούμενη εκλογική αποχή ο Ευ. Βενιζέλος κάνει λόγο για την ανάγκη μιας «μετα-αντιπροσωπευτικής» δημοκρατίας και «ριζικής ανανέωσης» του κοινοβουλευτικού συστήματος, και λέει πως «το προεδρικό σύστημα διακυβέρνησης φαίνεται από την άποψη αυτή περισσότερο διαφανές, ειλικρινές και λειτουργικό» (συνέντευξη στον Τάσο Παππά, Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 14/9/2009). Βλ. και ειδικό post της ιστοσελίδας «Αξιολόγηση Βουλευτών» με εκτεταμένα σχόλια πάνω στην πρόταση αυτή του Ευ. Βενιζέλου.
Το 2010 εμφανίζεται ειδική ιστοσελίδα με τίτλο «Προεδρική Δημοκρατία», όπου μεταξύ άλλων βρίσκουμε αναρτημένο το άρθρο «Σε τι διαφέρει η Προεδρευόμενη από την Προεδρική Δημοκρατία;» (5/8/2010) και «Προσχέδιο συντάγματος Προεδρικής Δημοκρατίας» (7/6/2011).
Ακολουθεί η παρέμβαση του Μελέτη Μελετόπουλου που τον Απρίλιο 2011 προτείνει «Προεδρική Δημοκρατία» σε εισήγησή του στην αίθουσα τελετών του Πανεπιστημίου Αθηνών (βλ video που προβλήθηκε στις 22/4/2011 στο Kontra Channel).
Τον Μάιο του 2011 κυκλοφορεί το βιβλίο του Θανάση Διαμαντόπουλου, Προεδρικό Σύστημα στην Ελλάδα: Στοχασμοί για μία εναλλακτική θεσμική αρχιτεκτονική, εκδ. Παπαζήση. Και με την ευκαιρία αυτή το Πάντειο Πανεπιστήμιο και το Ελληνοβρετανικό Εμπορικό Επιμελητήριο οργανώνουν στις 19/5/2011 στην Παλιά Βουλή μεγάλη συζήτηση με αυτό ακριβώς το θέμα. Στη συζήτηση πήραν μέρος πολλές προσωπικότητες του πολιτικού κόσμου, μεταξύ των οποίων και ο επίτιμος πρόεδρος της ΝΔ, Κ. Μητσοτάκης (βλ. παρουσίαση της εκδήλωσης και video με τις ομιλίες).
Υπάρχουν βέβαια και οι αντίθετες απόψεις. Βλ. π.χ. το κείμενο «Προεδρική Δημοκρατία; Όχι ευχαριστώ» (ΘΑΛΑΜΟΦΥΛΑΚΑΣ, 21/5/2011), και τη συζήτηση στο φόρουμ «Προεδρική vs Προεδρευόμενη Δημοκρατία» της ιστοσελίδας adslgr.com.
Και ενώ το πολιτικό σκηνικό αρχίζει πλέον να καθορίζεται από τους Αγανακτισμένους του Συντάγματος, η ιδέα επανέρχεται στη ραδιοφωνική συνομιλία του βουλευτή της ΝΔ Μανώλη Κεφαλογιάννη με τον Νίκο Χατζηνικολάου στον Real FM στις 14/6/2011. Κι ας σημειωθεί ότι ήταν μάλλον ο δημοσιογράφος αυτός που θετικά υποστήριξε την πλήρη μετάβαση στην Προεδρική Δημοκρατία, ενώ ο βουλευτής της ΝΔ μιλούσε απλώς για απευθείας εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας από τον λαό (σύμφωνα και με παλαιότερες προτάσεις του). Τέλος, την ίδια μέρα που αναρτήθηκε στο Αντίφωνο το δικό μου κείμενο δημοσιεύθηκε στην Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία (26/6/2011, σελ. 44) το άρθρο «Διέξοδος στην κρίση του κοινοβουλευτισμού» του Παναγιώτη Κουρουμπλή, βουλευτή του ΠΑΣΟΚ(μέχρι τη Τετάρτη, όταν ψήφισε όχι στο Μεσοπρόθεσμο(Σημ Σύνταξης) που εστιάζει στην πρόταση για Προεδρική Δημοκρατία με σειρά άλλες προτάσεις που σε αρκετά σημεία μοιάζουν με τις δικές μου.
Αυτά για την ώρα. Ελπίζω να μην μου διέφυγε κάτι σημαντικό. Πάντως, σε κάθε περίπτωση, γίνεται από τα παραπάνω φανερό πως η συζήτηση έχει ήδη ανοίξει για τα καλά. Πράγμα που δείχνει και τη λανθάνουσα ωριμότητα του ζητήματος, αλλά και την ανάγκη για ουσιαστικές διασαφήσεις περί του πώς κανείς αντιλαμβάνεται την έννοια της Προεδρικής Δημοκρατίας, καθώς και των θεσμών και των λειτουργιών που θα την περιβάλλουν. Διότι δεν αποκλείεται να είναι οι διασαφήσεις αυτές που θα κρίνουν τον πραγματικό χαρακτήρα των θεσμικών μεταρρυθμίσεων που επίκεινται – είτε για την ανατροπή του πολιτικού συστήματος, είτε για τη μετάλλαξή του, ή ακόμα και για έναν κρίσιμο συμβιβασμό. Η έκβαση θα εξαρτηθεί από πολλά, κι ένα απ’ αυτά είναι το πόσο καλά προετοιμασμένοι θα είναι οι παίκτες για το παιχνίδι που θα κληθούν να παίξουν.
Το πρώτο άρθρο: Συνταγματική επανίδρυση της Ελληνικής Δημοκρατίας
Όλα δείχνουν ότι είναι ώριμο το αίτημα για μια νέα δημοκρατική μεταπολίτευση που θα επιφέρει την οριστική θεσμική κατάλυση του καταρρέοντος πολιτικού συστήματος. Του συστήματος της κομματοκρατίας, της μηντιοκρατίας και της διαπλοκής που οδήγησε τη χώρα στην κρίση.
Έτσι όλο και περισσότεροι μιλούν για αναθεώρηση του Συντάγματος. Άλλοι για να εκφράσουν τη λαϊκή απαίτηση, όπως έχει κάνει κατ’ επανάληψη ο Χρ. Γιανναράς[1], άλλοι για να την αποπροσανατολίσουν. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο ίδιος ο πρωθυπουργός υιοθέτησε πρόσφατα την ιδέα ενός θεσμικού δημοψηφίσματος (μετακυλίοντας ανεπαισθήτως την πρόταση δημοψηφίσματος για το μνημόνιο που έκανε τον Μάιο ο Πρόεδρος του ΣΕΒ). Πρόκειται καταφανώς για έναν ακόμα ελιγμό του Γ. Παπανδρέου στην προσπάθειά του να ακυρώσει το αίτημα δια της δήθεν ικανοποιήσεώς του. Θα μεταθέσει το πρόβλημα από το «ψητό» στο «θεσμικό» αοριστολογικό, επιστρατεύοντας γι’ αυτό και τους καλύτερους συνταγματολόγους, και ποτέ κανείς δεν ξέρει. Μπορεί και να τα καταφέρει. Τα παίζουν στα δάχτυλα κάτι τέτοια στο ΠΑΣΟΚ.
Είναι λοιπόν επιτακτική ανάγκη να περάσουμε το ταχύτερο στο «δια ταύτα». Σε συγκεκριμένες θεσμικές προτάσεις που να αντιστοιχούν αυθεντικά στην πραγματική ιστορική ανάγκη και στο λαϊκό αίτημα για συστημική ανατροπή. Δεν είναι ζήτημα ειδικών επιστημόνων (νομικών κλπ). Είναι ζήτημα πρωτίστως πολιτικό.
Στις θεσμικές προτάσεις που έχουν ήδη ως τώρα κατατεθεί στο Αντίφωνο, άλλες εκ των οποίων επικεντρώνονται σε μια συνταγματική μεταρρύθμιση και άλλες όχι[2], θα ήθελα να προσθέσω και τη δική μου, χωρίς πολλά λόγια και χωρίς επιχειρηματολογία. Κι ελπίζω στην κατανόηση, όσο και στην ανταπόκριση των φίλων του Αντιφώνου, να την κρίνουν δημόσια.
Πολλά απ’ αυτά που προτείνω ίσως ακούγονται για πρώτη φορά κι ίσως ξαφνιάσουν. Ας μη μας ενοχλεί αυτό. Δεν θέλουμε μπαλώματα και αναστηλώσεις. Για να βγει η χώρα μας κερδισμένη απ’ αυτή την κρίση δεν αρκεί να ανακυκλώνουμε τα ίδια και τα ίδια. Χρειάζονται νέες ιδέες, νέοι άνθρωποι, νέα δύναμη.
Από την προεδρευομένη στη προεδρική δημοκρατία
Ως κύριο μέτρο για τη συνταγματική επανίδρυση της Ελληνικής Δημοκρατίας προτείνω τη μετατροπή της από προεδρευόμενη σε προεδρική, εισάγοντας παράλληλα μια σειρά νέων πολιτειακών θεσμών εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας που καθιστούν την άσκηση της πολιτικής λειτουργίας πιο προσιτή στον λαό.
Στόχος της πολιτειακής αυτής μεταρρύθμισης δεν είναι μόνο η αμυντική θεσμική θωράκιση του πολιτεύματος από τα άνομα συμφέροντα, αλλά και η θετική αναθεμελίωση της πολιτικής λειτουργίας σε ριζικά νέες σχέσεις μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού, συλλογικού και προσωπικού. Σχέσεις που να ταιριάζουν στην κουλτούρα του ελληνικού λαού. Που να δίνουν ουσιαστικό θετικό περιεχόμενο στην πολιτική ελευθερία[3], συνδυάζοντάς τη όχι μόνο με τα δικαιώματα, αλλά και με την προσωπική ευθύνη.
Η εκτελεστική εξουσία διαρθρώνεται σε εθνικό και τοπικό επίπεδο:
Εθνική κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Πρόεδρο της χώρας. Ο Πρόεδρος εκλέγεται απ’ ευθείας από τον λαό με εθνικές εκλογές, για 2 πενταετείς θητείες μέγιστο. Ο Πρόεδρος ορίζει τους υπουργούς. Το Εθνικό Κοινοβούλιο μπορεί να καθαιρέσει υπουργό ή όλη την κυβέρνηση και να προκηρύξει έκτακτες εκλογές με αυξημένη πλειοψηφία 4/5. Η κυβέρνηση έχει την αποκλειστική αρμοδιότητα της εξωτερικής πολιτικής και της εθνικής άμυνας. Για τα υπόλοιπα ζητήματα υπάρχει επιμερισμός αρμοδιοτήτων με την τοπική αυτοδιοίκηση.
Τοπική αυτοδιοίκηση, όχι ως διοικητικός απλώς οργανισμός, αλλά ως κέντρο πολιτικής συγκρότησης της τοπικής κοινωνίας. Ένα είδος «τοπικής κυβέρνησης» με πλήρη εκτελεστική αρμοδιότητα σε τοπικό επίπεδο (μεταξύ άλλων στην τοπική κατανομή και είσπραξη φόρων, στη διοίκηση των σχολείων, στη διοίκηση της τοπικής αστυνομίας κλπ). Η διοικητική δομή μπορεί να μείνει όπως έχει σε γενικές γραμμές σήμερα (δήμαρχος-αντιδήμαρχοι, δημοτικό συμβούλιο), αλλά με ισχυρή θεσμική πλαισίωση από άλλους αυτοδιοικούμενους τοπικούς θεσμούς σε ειδικά θέματα. Π.χ. ειδικός ρόλος στις αυτοδιοικούμενες τοπικές επαγγελματικές ενώσεις (τοπικά επιμελητήρια) όσον αφορά την κατανομή των φορολογικών εσόδων και στον αναπτυξιακό σχεδιασμό σε τοπικό επίπεδο· συμμετοχικοί τοπικοί θεσμοί διοίκησης των σχολείων της περιοχής με συμμετοχή γονέων και εκπαιδευτικών.
Η νομοθετική/ελεγκτική εξουσία διαρθρώνεται σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο:
Εθνικό Κοινοβούλιο. Αποτελείται από 300 βουλευτές εκ των οποίων οι 60 (1/5) εκλέγονται απ’ ευθείας από τον λαό (με απλή αναλογική) και οι 240 (4/5) κληρώνονται μεταξύ των βουλευτών των Περιφερειακών Συμβουλίων με αναλογική συμμετοχή του κάθε Περιφερειακού Συμβουλίου σύμφωνα με την αναλογική δύναμη των κομμάτων/παρατάξεων σ’ αυτό. Μια από τις αρμοδιότητες του Εθνικού Κοινοβουλίου είναι ο ορισμός των Ανεξάρτητων Ρυθμιστικών Αρχών που ελέγχουν την παροχή των κοινωφελών αγαθών και υπηρεσιών στο πλαίσιο της αγοράς.
Περιφερειακά Συμβούλια. Αποτελούνται από άμεσα εκλεγμένους βουλευτές ανάλογα με τον πληθυσμό (όπως π.χ. ορίζει ο Νόμος «Καλλικράτη»: 41, 51, 71 και 101 μέλη). Αποφασίζουν κυρίως για την περιφερειακή αναπτυξιακή και φορολογική πολιτική και ελέγχουν την άσκηση της εκτελεστικής εξουσίας σε περιφερειακό επίπεδο. Επίσης εκδίδουν ειδικούς κανονισμούς και εφαρμοστικές αποφάσεις εξειδίκευσης των νόμων και των αποφάσεων του Εθνικού Κοινοβουλίου και ορίζουν τις Περιφερειακές Ρυθμιστικές Αρχές για τον έλεγχο των κοινωφελών αγαθών και υπηρεσιών στην Περιφέρεια.
Η δικαστική εξουσία διαρθρώνεται κι αυτή σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. Οι δικαστές και η ανώτατη δικαστική διοίκηση ορίζονται από το Εθνικό Κοινοβούλιο και τα Περιφερειακά Συμβούλια σύμφωνα με τους νόμους και τους κανονισμούς που ψηφίζονται επίσης από τα ίδια όργανα.
Μεταβατικά μέτρα
Ανανέωση του πολιτικού προσωπικού. Αποκλεισμός από την πολιτική ζωή των εν ενεργεία πολιτικών. Όσοι έχουν ως τώρα διατελέσει βουλευτές ή μέλη κυβερνήσεως για δύο τετραετείς θητείες και άνω αποκλείονται στο εξής από τη συμμετοχή τους στους νέους πολιτικούς θεσμούς.
Αλλαγή στο ιδιοκτησιακό και λειτουργικό καθεστώς των ραδιοτηλεοπτικών μέσων. Εκ νέου διανομή αδειών λειτουργίας και εκπομπής (ραδιοτηλεοπτικές συχνότητες) βάσει νέων δίκαιων και ορθολογικών όρων. Προϋπόθεση για την απόκτηση άδειας από νομικά και φυσικά πρόσωπα που συμμετέχουν στην κατοχή των υφιστάμενων ΜΜΕ είναι η πλήρης αποπληρωμή προηγούμενων χρεών (δάνεια, φόροι, ασφαλιστικές εισφορές κλπ).
Τα πολιτικά κόμματα και οι πολιτικές οργανώσεις καθίστανται εθελοντικές συσσωματώσεις πολιτών, και οι οικονομικοί πόροι τους ελέγχονται με πλήρη και υποχρεωτική διαφάνεια και με αυστηρό έλεγχο του «πόθεν έσχες». Κόμματα και πολιτικές οργανώσεις παύουν να αναγνωρίζονται ως αυτόνομοι πολιτειακοί θεσμοί με ιδιαίτερα προνόμια συμμετοχής στην πολιτική ζωή και στο δημόσιο διάλογο (παύει η κρατική οικονομική ενίσχυσή τους). Θεσμικό πολιτειακό χαρακτήρα έχουν μόνο οι ενώσεις εν ενεργεία μελών του εθνικού κοινοβουλίου και των περιφερειακών συμβουλίων (και στο πλαίσιο αυτό δικαιούνται περιορισμένη οικονομική ενίσχυση για την κάλυψη συγκεκριμένων λειτουργικών δαπανών).
Εξυγίανση του συνδικαλισμού και απεξάρτησή του από τη δημόσια διοίκηση. Ενίσχυση της ελευθερίας του συνδικαλίζεσθαι και εξωδιοικητική αναγνώριση των συνδικαλιστικών οργανώσεων ως φορέων εκπροσώπησης των εργαζομένων σε συλλογικές διαπραγματεύσεις (συμβάσεις εργασίας κλπ). Κατάργηση των ιδιαίτερων προνομίων συμμετοχής των συνδικαλιστικών οργάνων στη διοίκηση και όλων των άλλων λειτουργιών που καθιστούν τον συνδικαλισμό μέρος του πολιτικού συστήματος της διαπλοκής και της διαφθοράς.
Επίμετρο – Νέο φορολογικό σύστημα
Ένα κρίσιμο μέτρο που θα συμβάλει στην ανάπτυξη της προσωπικής ευθύνης του πολίτη στη σχέση του με το κράτος, αλλά και στη αντιμετώπιση της παροικονομίας είναι η καθιέρωση ενός ριζικά νέου συστήματος φορολογίας. Επειδή κανένα από τα εφαρμοσμένα συστήματα (είτε βάσει των δηλουμένων εισοδημάτων είτε βάσει των λεγομένων «αντικειμενικών κριτηρίων») δεν έχουν ως τώρα αποδώσει, οφείλουμε να αναζητήσουμε πρωτότυπα συστήματα που να αντιστοιχούν στις ιδιαίτερες συνθήκες της ελληνικής οικονομίας και να ταιριάζουν στη νοοτροπία του λαού μας. Προτείνω την καθιέρωση ενός συστήματος φορολογίας που θα εντάσσει την ατομική φορολόγηση σε ένα πλαίσιο συλλογικής φορολόγησης με βάση τη διπλή ένταξη του φορολογούμενου σε μια διοικητική περιοχή της χώρας (δήμο) και σε μια συγκεκριμένη επαγγελματική ομάδα.
Ο ετήσιος φόρος θα προσδιορίζεται με τα ακόλουθα βήματα:
· Το Εθνικό Κοινοβούλιο εγκρίνει τον ετήσιο γενικό προϋπολογισμό, ο οποίος είναι εξ ορισμού ισοσκελισμένος, κατανέμοντας ανά περιοχή και ανά επαγγελματική ομάδα τα αναμενόμενα από φόρους έσοδα. Για την τελική διαμόρφωση τής κατανομής των φορολογικών εσόδων λαμβάνονται υπ’ όψη οι εξειδικευτικές προτάσεις των Περιφερειακών Συμβουλίων, που με τη σειρά τους έχουν λάβει υπ’ ό΄ψη τις αντίστοιχες εξειδικευτικές προτάσεις των Δημοτικών Συμβουλίων για κάθε δήμο. Με τον τρόπο αυτό προκύπτει ένα συνολικό φορολογητέο ποσό που πρέπει να καταβληθεί από κάθε δήμο, το οποίο κατανέμεται ποσοστιαία μεταξύ των επαγγελματικών ομάδων της περιοχής στο επίπεδο της Περιφέρειας και του Δήμου.
· Με βάση τη γενική αυτή φορολογική κατανομή για κάθε δήμο, οι αρμόδιες δημοτικές υπηρεσίες προσδιορίζουν τον ετήσιο φόρο που πρέπει να καταβάλει κάθε δημότης, λαμβάνοντας υπ’ όψη τα στοιχεία που δηλώνει σε συνδυασμό με τα στοιχεία των προηγουμένων ετών. Το άθροισμα των ατομικών φόρων οφείλει να καλύπτει το συνολικό φορολογικό ποσό κατά δήμο και επαγγελματική ομάδα.
· Τα στοιχεία της φορολογικής δήλωσης υπόκεινται στον κανόνα της διαφάνειας. Οι δημότες έχουν δικαίωμα να προσφύγουν κατ’ αρχάς στην οικεία τοπική επαγγελματική ένωση και κατά δεύτερον στο δημοτικό συμβούλιο, αρνούμενοι το ποσό που τους έχει καταλογιστεί. Σχετική απόφαση του δημοτικού συμβουλίου θεωρείται τελεσίδικη και μπορεί να αμφισβητηθεί μόνο δικαστικώς. Ο φορολογούμενος πολίτης που προσφεύγει στο δικαστήριο είναι υποχρεωμένος να αποδείξει ότι άλλοι φορολογούμενοι συνδημότες του έχουν ευνοηθεί εις βάρος του.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1] Βλ. για παράδειιγμα: Χρ. Γιανναρά, «Καινούργιο Σύνταγμα;», ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 20/3/2011).
[2] Από τον Γιώργο Κοντογιώργη («Τι πρέπει να αλλάξει, πως πρέπει να δράσουμε, Β' μέρος»), τον Δημήτρη Τζουβάνο («Εθνική Κυβέρνηση και Βαθειά Δημοκρατία»), τον Παύλο Κλιματσάκη («Ιδέες για μια ελεύθερη ελληνική πολιτεία ή πώς θα μπορούσε να νοηθεί η αναζητούμενη αληθής δημοκρατία – real democracy») και τον Απόλλωνα Μπαζαντέ («Ἡ ἀναγκαιότητα Νέου Συντάγματος ὡς θεσμικῆς ἄμυνας τοῦ Λαοῦ καὶ ἡ θέσπισή του χωρὶς βίαιη Ἐπανάσταση» και «Ὁμοσπονδιακὴ Δομὴ γιὰ τὴν Ἑλλάδα»).
[3] Βλ. Γ. Κοντογιώργη («Ο Ελληνισμός ως έθνος κοσμοσύστημα», Ομιλία στο ΙΜΕ, 19/10/2005).
Παράρτημα: Μια πρώτη απάντηση στην κριτική του Γιώργου Σαλεμή
Εν τω μεταξύ κι ενώ είχε ήδη αναρτηθεί το παρόν άρθρο, ο καλός φίλος Γ. Σαλεμής είχε την καλοσύνη να περάσει τις προτάσεις μου από γενεές δεκατέσσερεις στο Αντιφωνικό του σημείωμα «Συνταγματική επανίδρυση ή αυταρχική παλλινόρθωση;». Πολύ καλά έκανε και τον ευχαριστώ. Διότι η αυστηρή κριτική και ο διάλογος είναι ο μόνος τρόπος για να φανεί αν μια πρόταση στέκεται και να διορθωθούν οι αδυναμίες της. Για τη διευκόλυνση του αναγνώστη μεταφέρω εδώ μια πρώτη δική μου απάντηση (βλ. και στα σχόλια που ακολουθούν το σημείωμα του Γ. Σαλεμή).
Αγαπητέ Γιώργο,
Χαίρομαι ειλικρινά που σήκωσες το γάντι. Γράφεις πολλά (όπως πάντα), και πολύ ωραία (όπως πάντα), και πολύ έξυπνα (όπως πάντα). Τι να σου πρωτοαπαντήσω; Έχουμε και δουλειές και αντί να ασχολούμαστε μ’ αυτές για να έχουνε φαγάκι τα παιδάκια μας – μέρες που έρχονται και φτώχεια που μας περιμένει – καθόμαστε εδώ και ερωταπαντούμε ο ένας τον άλλο στο διαδίκτυο. Έργα του διαβόλου ... Ας είναι ευλογημένο ... Θα σου πω λοιπόν προς το παρόν μόνο για το πρώτο, το γενικό, και τα υπόλοιπα τα βρίσκουμε άλλη στιγμή.
Ρωτάς (ρητορικώ τω τρόπω) πώς μπορεί να είναι λαϊκή απαίτηση το σύνταγμα αφού δεν έχει μορφοποιηθεί ως θετικό αίτημα, και πού το ξέρω εγώ κλπ. Έχω δύο απαντήσεις να σου δώσω. Μία ειλικρινή και μία ψευδή. Θα ξεκινήσω από τη δεύτερη.
Όπως ίσως θα είδες σε πρόλαβα. Βλ. παραπάνω την έρευνα του ΒΗΜΑΤΟΣ, όπου ήδη από το 2007 το 47% θέλει Προεδρική Δημοκρατία έναντι 40% που επιμένει Προεδρευομένη που έχουμε σήμερα. Φαντάσου δηλαδή! Είναι ήδη οι μισοί και χωρίς να έχει γίνει καμία δημόσια συζήτηση. Κι αν κοιτάξεις και τις υπόλοιπες παραπομπές που έχω εκεί θα δεις αυξανόμενο ενδιαφέρον και συζητήσεις και δηλώσεις και εκδόσεις σε υψηλότατο επίπεδο. Εσύ τί λες; Χαζοί είναι αυτοί οι ΒΗΜΑ, Βενιζέλος, Πάντειο Πανεπιστήμιο, Μητσοτάκης κλπ που κάθονται και το συζητούν; Ή δεν έχουν τι να κάνουν και περνούν την ώρα τους; Επομένως τόσο η «ποσοτική» όσο και η «ποιοτική» στατιστική το λέει καθαρά. Ο λαός είναι ώριμος για αλλαγή συντάγματος.
Αυτή είναι, είπαμε, η ψευδής, η υποκριτική απάντηση (εννοώ που δεν την πολυπιστεύω και δεν θα τη θεωρούσα επαρκή). Να σου πω τώρα και την ειλικρινή, αλλά σε παρακαλώ μην τη μεταφέρεις σε άλλον, γιατί δεν είναι πολιτικώς ορθή. Τη λέω μόνο σ’ εσένα εξομολογητικά κι ας μείνει μεταξύ μας. Λοιπόν η αλήθεια είναι πως η συνταγματική αλλαγή είναι ώριμη επειδή το λέω εγώ (θέλω να πω, επειδή το λέει κάτι μέσα μου). Όχι δηλαδή πως διάβασα, μελέτησα, κατάλαβα ή διαισθάνθηκα τη λαϊκή θέληση κτό. Το λέει το πολιτικό μου θερμόμετρο. Που συνήθως δεν λειτουργεί, γιατί δεν είναι ευαίσθητο στις χαμηλές θερμοκρασίες, αλλά όταν τα πράγματα αρχίσουν να βράζουν πιάνει ακριβώς. (Θα μου πεις: υποκρυπτόμενος αυταρχισμός ή έστω ελιτισμός. Δεν ξέρω. Δεν μπορώ να σου πω. Δεν ασχολούμαι. Ίσως. Δεν αποκλείεται. Πάντως να σου πω την αλήθεια: Δεν το νομίζω. Εν πάση περιπτώσει, θα σου πω παρακάτω.)
Και εδώ ερχόμαστε στο άλλο. Ότι δηλαδή το αίτημα είναι αδιαμόρφωτο. Ε βέβαια και είναι αδιαμόρφωτο. Τί περίμενες δηλαδή; Πώς θα διαμορφωθεί αν δεν αρχίσουμε ένας-ένας να τραγουδάμε; Και μάλλον, να συνθέτουμε νέα τραγούδια! Αλλιώς το «αίτημα» θα έπρεπε να πάρει τη μορφή «στατιστικής» κατά το πρότυπο των δημοσκοπήσεων: αφαίρεσε λίγους βουλευτές για να μην κλέβουν πολλοί· πρόσθεσε ελεγκτικούς μηχανισμούς για να τους έχουμε δεμένους κλπ κλπ. Δημοσιογραφικές και αριστεροδημοκρατικές χαζομάρες δηλαδή. Μετριοκρατία δηλαδή. Εμείς όμως είπαμε (εσύ δηλαδή το είπες): δημοκρατία για γενναίους.
Διότι είμεθα εραστές της πόλεως, όπως το λέει και ο Περικλής (που δεν σκάμπαζε βέβαια από «άμεση δημοκρατία» και κουραφέξαλα) Κι εσύ που ξέρεις απ’ αυτά, ξέρεις ότι οι ρόλοι είναι διακριτοί: εραστής και ερώμενος. Όπως το λέει ο φίλτατος Πλάτων (που στην προκειμένη περίπτωση έχει και τη φιλτάτη αλήθεια με το μέρος του). Όταν λέμε λοιπόν ότι το αίτημα είναι ώριμο εννοούμε ότι βρισκόμαστε σε ώρα γονιμοποίησης (και μην το πας στο χυδαίο, διότι εδώ μιλάμε για πνευματική γέννα) με τη φρόνηση του πολίτη εραστή και την ομορφιά-γοητεία της πόλεως που δείχνει έτοιμη να κυοφορήσει το νέο. Γι’ αυτήν την ωριμότητα μιλώ.
[Και με την ευκαιρία να πω πως αυτό δίνει την απάντηση και στο άλλο φοβερό δήθεν δίλημμα: θεσμοί ή γενναίοι; Μα οι θεσμοί – αυτοί που κάνουν την πόλη καλύτερη – δεν είναι τίποτε άλλο από την τελετουργική μύηση των πολλών στο κατόρθωμα των γενναίων. Μια λειτουργική μυητική-παιδαγωγική επανάληψη της γενναιότητας. Τα λέω αυτά στο «Πρόσωπο και Κοινότητα» που βρίσκεται εδώ στο Αντίφωνο.]
Αυτά λοιπόν τα λίγα για την ώρα. Και αν και όποτε τα καταφέρω θα επανέλθω για τα υπόλοιπα. Αλλιώς, θα πρέπει να βρεις μόνος σου τον σωστό δρόμο (που δεν σε φοβάμαι δηλαδή). Χαίρε Γεώργιε. ΒΞ
Του Βασίλη Ξυδιά
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου