Τα φωσφορικά άλατα και κυρίως το τριφωσφορικό νάτριο χρησιμοποιούνται στα οικιακά και βιομηχανικά απορρυπαντικά για διαφόρους λόγους, ο κυριότερος των οποίων είναι η αποσκλήρυνσή του νερού ώστε να είναι αποτελεσματικότερη η πλύση. Το τριφωσφορικό νάτριο θεωρείται ένα αποτελεσματικό συστατικό που απομακρύνει αποτελεσματικά τα άλατα που είναι υπεύθυνα για τη σκληρότητα, απομακρύνει και παρεμποδίζει το σχηματισμό αποθεμάτων στα υφάσματα και ενισχύει τη διαδικασία της πλύσης.
Η ετήσια κατανάλωση απορρυπαντικών που περιέχουν φωσφορικά άλατα στην Ευρωπαϊκή Ενωση είναι περίπου 1,8 εκατομμύρια τόνοι, ποσότητα που αντιστοιχεί σε 110.000 τόνους φωσφορικών αλάτων περίπου. Το 90% - 95% αυτών καταναλώνονται σε απορρυπαντικά οικιακών πλυντηρίων ρούχων και πιάτων. Συγκριτικά, η χρήση φωσφορικών αλάτων σε λιπάσματα ισοδυναμεί περίπου με 1,25 εκατομμύρια τόνους φωσφόρου ετησίως. Τα φωσφορικά άλατα είναι βασικές θρεπτικές ουσίες όπως φαίνεται και από τη χρήση τους στα λιπάσματα. Η πρωταρχική ανησυχία για τη χρήση των φωσφορικών αλάτων στα απορρυπαντικά είναι ότι μπορεί να οδηγήσει σε περίσσεια θρεπτικών ουσιών στις λίμνες, τα ποτάμια και τη θάλασσα όπου καταλήγουν μετά τη χρήση τους, γεγονός που με τη σειρά του μπορεί να προκαλέσει ευτροφισμό στα φύκια, μία κατάσταση όπου στερείται το οξυγόνο από τα ψάρια και τα άλλα ζωικά και φυτικά είδη.
Σε ορισμένα κράτη-μέλη ήδη υπάρχουν περιορισμοί στη χρήση φωσφορικών αλάτων, όμως οι κανόνες είναι διαφορετικοί από χώρα σε χώρα τόσο ως προς τα επιτρεπόμενα όρια όσο και ως προς το κατά πόσον είναι ή όχι υποχρεωτικός ο σεβασμός τους. Αυτό με τη σειρά του έχει προκαλέσει σοβαρά προβλήματα μόλυνσης σε πολλές περιοχές, όπως ο Δούναβης και η Βαλτική.
Εναλλακτικές δυνατότητες
Μετά τη γεωργία και τα αστικά λύματα γενικότερα, τα απορρυπαντικά αποτελούν την τρίτη μεγαλύτερη πηγή φωσφορικών στο νερό και ειδικά τα απορρυπαντικά ρούχων φέρουν τη μεγαλύτερη ευθύνη παρά την ύπαρξη εναλλακτικών λύσεων.
Τα μέλη της Επιτροπής Περιβάλλοντος στήριξαν την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για απαγόρευση της χρήσης φωσφορικών στα απορρυπαντικά για ρούχα από την 1η Ιανουαρίου 2013. Όμως, ζητούν την επέκτασή της και στα απορρυπαντικά για πιάτα από το 2015, παρά την απουσία, προς το παρόν, ικανοποιητικών εναλλακτικών λύσεων.
Από την πλευρά της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει και αυτή μέχρι τώρα περιορισθεί στο να παροτρύνει τους κατασκευαστές να αναπτύξουν εναλλακτικές ουσίες αποσκλήρυνσης του νερού, όμως, ήδη υπάρχουν χημικές ενώσεις που δεν περιλαμβάνουν τα φωσφορικά, οι δε κατασκευαστές φέρνουν συνεχώς και νέες καινοτομίες.
Οι κυριότερες εναλλακτικές δυνατότητες αντί για τριφωσφορικό νάτριο στα απορρυπαντικά πλυντηρίων ρούχων, με μερίδιο αγοράς άνω του 60%, είναι οι ζεόλιθοι (κυρίως ο ζεόλιθος Α) οι οποίοι, ωστόσο, χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με άλλα συστατικά σε αυξημένες ποσότητες, όπως τα συναποσκληρυντικά (ενισχυτικά) και τα λευκαντικά.
Τα απορρυπαντικά για πλυντήρια πιάτων βασίζονται ακόμα κυρίως στα φωσφορικά άλατα. Με την εμφάνιση απορρυπαντικών χωρίς φωσφορικά άλατα για πλυντήρια ρούχων, η αναλογία των απορρυπαντικών για πλυντήρια πιάτων στη συνολική ελευθέρωση φωσφορικών αλάτων από απορρυπαντικά αυξήθηκε σε περίπου 25%.
Διαφορετικός ο αντίκτυπος στο περιβάλλον
Οπως προκύπτει από παλαιότερη μελέτη του Ισπανικού Εθνικού Ιδρύματος για την Ερευνα και την Τεχνολογία στους τομείς της Γεωργίας και των Τροφίμων, που είχε εκπονηθεί στο πλαίσιο της διαδικασίας για την πλήρη κατάργηση των φωσφορικών αλάτων από τα
απορρυπαντικά, οι πρόσθετοι κίνδυνοι ευτροφισμού από την παρουσία τους δεν είναι οι ίδιοι για τις διάφορες περιοχές της Ευρωπαϊκής Ενωσης, λόγω διαφορετικών συνιστωσών, όπως είναι τα υδρολογικά χαρακτηριστικά, η πυκνότητα του πληθυσμού και η ένταση της γεωργίας.
Και στα δύο είδη οικοπεριοχών που εξετάστηκαν, δηλαδή στις αβαθείς λίμνες κοντά στον Ατλαντικό, καθώς και στη Βόρεια και Κεντρική Ευρώπη και στα υδάτινα συστήματα της Μεσογείου, ο κίνδυνος ευτροφισμού δεν αυξάνεται γραμμικά σε υψηλότερες συγκεντρώσεις φωσφόρου. Η διαφορά μεταξύ του συνολικού κινδύνου ευτροφισμού και του κινδύνου χωρίς τα απορρυπαντικά που βασίζονται σε φωσφορικά άλατα είναι τυπικά γύρω στο 2% - 8% βάσει της εκτίμησης των συνεπειών για τη Μεσόγειο και γύρω στο 0,4% -2% για τις αβαθείς λίμνες του Ατλαντικού και της Βόρειας και Κεντρικής Ευρώπης. Σε ό,τι αφορά το κόστος που σχετίζεται με τη μετάβαση σε απορρυπαντικά με ζεόλιθο περιλαμβάνονται η διακοπή της αλυσίδας εφοδιασμού σε φώσφορο, η οποία θα πλήξει έξι παρασκευαστές τριφωσφορικού νάτριου στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Από την άλλη, οι παρασκευαστές απορρυπαντικών θα χρειαστεί να αλλάξουν τη σύνθεση ή και την επωνυμία των απορρυπαντικών, μια πιο πολύπλοκη και δυσκολότερη διαδικασία για τους μικρούς παρασκευαστές, με μέσο κόστος 20.000 ευρώ ανά σύνθεση.
ΤΑΣΟΣ ΣΑΡΑΝΤΗΣ
http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=13816&subid=2&pubid=111459197
Πηγή: Η Ημερησία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου