ΑΠΟΧΗ: ΑΡΝΗΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ;

Το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι, ακρογωνιαίος λίθος, και κύριο χαρακτηριστικό, του δημοκρατικού πολιτεύματος κατακτήθηκε για όλους τους πολίτες μετά από μακροχρόνιους αγώνες. Κι όμως, στις πρόσφατες δημοτικές-περιφερειακές εκλογές, ένα 40% των ψηφοφόρων απείχε της εκλογικής διαδικασίας. Αρνούνται το θεμελιώδες δημοκρατικό τους δικαίωμα τα δύο πέμπτα του πληθυσμού της χώρας όταν αλλού δίνονται ακόμα αγώνες για την κατάκτηση του; Ποια είναι τα αίτια ενός τόσο σοβαρού μεγέθους άρνησης και ποιο βαθύτερο αίτημα διατυπώνει;

Άγνοια της αξίας του δικαιώματος. Όπως κι άλλα κοινωνικά δικαιώματα, το εκλογικό δικαίωμα θεωρείται αυτονόητο κι έχει σταδιακά χάσει την αξία και τη σημασία του.
Άγνοια απλής αριθμητικής. Οι απέχοντες δεν αντιλαμβάνονται (;) ότι εκχωρούν τη λήψη αποφάσεων που τους αφορούν σ’ αυτούς που εκλέγουν το νικητή, εφόσον η αποχή δεν ‘μετρά’ στον υπολογισμό των ποσοστών επιτυχίας.

Οι προτροπές για αποχή, σα μια μορφή ‘αντίδρασης με μήνυμα’, που αγνοούν (;) την απλή αριθμητική του δεδομένου εκλογικού συστήματος … Είναι δυνατόν, όμως, να μην τις αξιολόγησαν οι ψηφοφόροι αλλά να τις δέχθηκαν άκριτα και να τις ακολούθησαν τυφλά;
Αδιαφορία, απογοήτευση, παραίτηση. Συνηθισμένες αντιδράσεις των σύγχρονων ανθρώπων μπροστά στο απρόσωπο σύστημα όπου κυριαρχούν δυνατοί ‘παίκτες’, με το ίδιο αποτέλεσμα: εκχώρηση του δικαιώματος σε άλλους να αποφασίζουν γι’ αυτούς …
Η άρνηση του εκλογικού δικαιώματος, μέσω αποχής, αποκαλύπτει το βαθύτερο αίτημα για αλλαγή του τρόπου άσκησης της δημοκρατίας για να μην αυτο-αναιρεθεί, να μετατραπεί, δηλαδή, εκ των έσω σε ολιγαρχία ή και μοναρχία. Και τούτο απαιτεί πρωταρχικά παιδεία, για να αποκατασταθεί η αξία και σημασία του δικαιώματος, εκμάθηση απλής αριθμητικής αλλά, κυρίως, αλλαγή του εκλογικού συστήματος ώστε η αποχή, αλλά και τα λευκά, από άρνηση να γίνουν θέση. Όπως απαιτεί ριζικότερες αλλαγές που θα καθιστούν τους πολίτες ενεργούς μετόχους, συν-διαχειριστές, των προβλημάτων του βίου και των λύσεων τους απομακρύνοντας, έτσι, την αδιαφορία, την απογοήτευση και την παραίτηση.

Ελένη Καπετανάκη-Μπριασούλη, καθηγήτρια
Τμήμα Γεωγραφίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
e.briassouli@aegean.gr