 |
| Η Αρχιτεκτονική πρόταση του Στέλιου Τσαπάρα για την Πλ.Λαού |
Ο λόγος αφορά στην απόφαση του Δήμου Λαμιέων να κατασκευάσει ένα στέγαστρο στην πλατεία Λαού. Δεν έχω την πλήρη εικόνα για το παρασκήνιο αυτής της απόφασης και φυσικά δε διεκδικώ δάφνες σοφού και αμόλυντου χαρακτήρα. Θα ήταν επομένως δείγμα ασυνέπειας και μικροαστισμού να κρίνω την απόφαση και τα κίνητρά της, πολύ δε περισσότερο να κρίνω τα πρόσωπα αντί των πράξεών τους.
Ωστόσο, πέρα από το συλλογικό συμφέρον, που ως πολίτης οφείλω να προστατέψω, έχω προσωπικό ενδιαφέρον, καθώς το όνομά μου είναι αυτό στο οποίο αντιστοιχεί η ιδιότητα του αρχιτέκτονα μηχανικού - μελετητή στην αρχιτεκτονική μελέτη προσχεδίων για τη διαμόρφωση της πλατείας, η οποία εξαγοράστηκε από το Δήμο Λαμιέων στο πλαίσιο σχετικού αρχιτεκτονικού διαγωνισμού.
Η προκήρυξη του εν λόγω αρχιτεκτονικού διαγωνισμού στη Λαμία αποτέλεσε σπουδαίο και πρωτοφανές βήμα εξωστρέφειας και συμμετοχικής διαδικασίας στη διαμόρφωση του δημόσιου χώρου. Για πρώτη φορά, η συντηρητική Λαμία έδειξε να εμπιστεύεται την εικόνα της και τη λειτουργία κεντρικών σημείων της σε νέους και ειδικούς. Και πράγματι, οι μελέτες συντάχθηκαν και αξιολογήθηκαν, βραβεύτηκαν από επιτροπή και εξαγοράστηκαν.
Η αρχιτεκτονική μελέτη που κατέθεσα,
πολύ συνοπτικά, είχε ως κεντρική ιδέα τη δημιουργία ενός βατού -δηλαδή επισκέψιμου- στέγαστρου, το οποίο θα έτρεχε κατά μήκος του δρόμου - Όθωνος, θα στέγαζε το μισό πλάτος του και θα συνδεόταν λειτουργικά με το επίπεδο του εδάφους μέσα από μια ράμπα - πεζόδρομο και από επιπλέον σκάλες. Αναπτύσσοντας τη νέα δομή της πλατείας σε δύο επίπεδα κερδίζονται τα χαμένα τετραγωνικά του δρόμου και αυξάνεται έτσι κατά 20% το λειτουργικό εμβαδόν της πλατείας. Ταυτόχρονα ο επισκέπτης θα μπορούσε να διακρίνει από την υπερυψωμένη στάθμη τον ανδριάντα του Άρη Βελουχιώτη και το μοναδικό μέτωπο νεοκλασικής αρχιτεκτονικής της πλατείας, πίσω από το άγαλμα, ενισχύοντας την ταυτότητα της περιοχής και αναδεικνύοντας τον ιστορικό της χαρακτήρα. Τέλος, το επίπεδο του εδάφους επανασχεδιάζεται ώστε να επιστρέψει η πλατεία στον πολίτη, όντας ανοικτή και φιλόξενη, δημιουργώντας περίπου 150 θέσεις-καθίσματα για τον περαστικό που θέλει να σταθεί χωρίς να είναι υποχρεωμένος να πληρώσει έναν καφέ σε κάποιο από τα καταστήματα.
Η επιστημονική διαδικασία σχεδιασμού που ακολουθήθηκε συμπεριλάμβανε την ανάλυση της περιοχής ως προς τη λειτουργική και αισθητική της παθολογία και κατόπιν την αποκωδικοποίησή της σε σαφώς ορισμένες παραμέτρους που ο σχεδιασμός όφειλε να λάβει υπόψη του. Η αρχιτεκτονική σύνθεση-λύση κρίθηκε ότι ικανοποιεί όλα τα παραπάνω και γι’ αυτό εξαγοράστηκε από το Δήμο Λαμιέων.
Η ουσία στην όλη διαδικασία είναι ένα θεμελιώδες γεγονός, αδιαμφισβήτητο για τη θεωρία της πολυπλοκότητας: η σύνθεση των επιμέρους σε ένα σύστημα συνδεδεμένων στοιχείων είναι μεγαλύτερη από το άθροισμα των επιμέρους στοιχείων. Με άλλα λόγια, είναι ο τρόπος που συνδέονται ή αλλιώς συντίθενται τα επιμέρους, ο οποίος ορίζει τη λειτουργικότητα και την αρτιότητα της αρχιτεκτονικής πρότασης και όχι αυτά καθαυτά τα επιμέρους στοιχεία.
Αυτό που προσπαθώ να πω είναι ότι, η εξαγορασθείσα αρχιτεκτονική πρόταση αποτελεί λύση για προβλήματα της πλατείας Λαού στο βαθμό κατά τον οποίο όλα τα επιμέρους στοιχεία της (στέγαστρο, διαμορφώσεις εδάφους, κλπ.) συνδέονται και δεν τεμαχίζονται. Οπωσδήποτε κατά τη σύνταξη της οριστικής μελέτης -εάν αποφασιστεί να αξιοποιηθεί ο διαγωνισμός και να υλοποιηθεί η κεντρική ιδέα- είναι πιθανόν να προκύψουν αλλαγές στα επιμέρους στοιχεία προς όφελος π.χ. της εξοικονόμησης χρηματικών πόρων, το οποίο είναι θεμιτό. Η διατάραξη όμως της σχέσης των επιμέρους πέρα από ένα σημείο, όπως η αφαίρεση των καθιστικών ή άλλων στοιχείων της διαμόρφωσης, θα ήταν επιζήμιο για την ικανότητα της μελέτης να προτείνει λύσεις σε υπαρκτά προβλήματα της πλατείας. Ο κίνδυνος σε αυτή την περίπτωση είναι η κατασπατάληση χρηματικών πόρων και ένα χωρικό αποτέλεσμα που θα δυσκόλευε παρά θα αναβάθμιζε την καθημερινότητα του πολίτη.
Επιπλέον, είναι βέβαιο ότι η πλατεία θα έμπαινε σε έναν φαύλο κύκλο επαναδιαμορφώσεων προκειμένου να “διασκεδαστεί” η αμήχανη όψη και λειτουργία της, απαιτώντας επιπλέον κονδύλια από τις τσέπες των φορολογουμένων. Ο συνολικός απολογισμός θα ήταν είτε μια οικονομική πληγή για την πόλη και μια πλατεία χωρίς συνοχή και ταυτότητα από τις διαδοχικές παρεμβάσεις, είτε μία πλήρης αδιαφορία από τις τοπικές αρχές στέλνοντας στον κάλαθο των αχρήστων μελέτες που εξαγοράστηκαν με χρήματα των πολιτών. Σε κάθε περίπτωση, μία τέτοια κατάσταση θα ήταν πεδίο πολιτικών αντιπαραθέσεων που θα δίχαζε τους πολίτες αντί να τους ενώνει, ως οφείλει μια πλατεία εξ’ ορισμού να κάνει.
Είναι στην αρμοδιότητα των νυν και μελλοντικών αρχόντων της πόλης να αποφασίσουν για την ποιότητα του αστικού μας χώρου, για το εάν θα είμαστε περήφανοι για την πόλη μας. Σ’ αυτό το σημείο θα πρέπει να είμαστε ξεκάθαροι. Από την προκήρυξη του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού, η εξαγορασμένη μελέτη ανήκει στο Δήμο, ο οποίος είναι ο μόνος υπεύθυνος για τη διαχείρισή της, χωρίς να δεσμεύεται για την υλοποίησή της, ολόκληρης ή μέρους της και χωρίς φυσικά να απαιτείται η εμπλοκή του αρχιτέκτονα σε μετέπειτα αξιοποίησή της.
Ελπίζω και θέλω να πιστεύω ότι μέσα από την κρίση και τα αίτιά της έχει γίνει αντιληπτό από τους εκλεγμένους πρώτους μεταξύ ίσων πολιτών ότι, ο ολοκληρωμένος σχεδιασμός σε όλα τα επίπεδα είναι έκφραση της συνέπειας, της σοβαρότητας, της ωριμότητας, της σεμνότητας, της οξύνοιας, του πολιτικού ήθους και ταυτόχρονα μονόδρομος για την ανάπτυξη.
Στέλιος Τσαπάρας
Αρχιτέκτων Μηχανικός
MRes Προηγμένη Χωρική Ανάλυση
και Αναπαράσταση
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου