"Γιατρέ, γράψε μου μια Μαγνητική " (του Παν.Στασινού)

"Τoo much medicine - too little care”, Paul Glasziou

Καθημερινά στα ιατρεία μας αντιμετωπίζουμε ασθενείς που με μεγάλη αγωνία μας ζητάνε να κάνουν "μια μαγνητική τομογραφία" για "να δούμε τι έχουμε γιατρέ".

Είναι επίσης πραγματικότητα πως πολλοί γιατροί συνταγογραφούν την πολυπόθητη, για τον αιτούντα ασθενή εξέταση, είτε θέλοντας από επαγγελματική άποψη να τον εξυπηρετήσουν είτε βασίζονται υπερβολικά στις διαγνωστικές εξετάσεις και τα θαύματα της σύγχρονης τεχνολογίας είτε συμμετέχουν στην βιομηχανοποίηση της ιατρικής (το σύστημα “fee-for-service”) στην οποία ευεργετείται όποιος κάνει περισσότερες εργαστηριακές εξετάσεις, περισσότερες θεραπείες, περισσότερες επεμβάσεις.

Διαβάστε όμως μια συσχέτιση της μαγνητικής τομογραφίας με την κλινική εικόνα, ώστε να γίνει κατανοητή η σημασία της καλής κλινικής εξέτασης για την αξιολόγηση των διαφόρων παθήσεων καθώς και η τήρηση της ιατρικής δεοντολογίας στην διερεύνηση της διαφορικής διάγνωσης.

Σπονδυλική στήλη
Σε υγιή άτομα που έγινε MRI, μόνο το 36% είχε φυσιολογικούς δίσκους. Το 30% αυτής της ομάδας, ποτέ δεν είχε αισθανθεί πόνο στη μέση, παρότι η εξέταση παρουσίασε προβολές (κήλες) των δίσκων.
Το συμπέρασμα είναι ότι οι προβολές των δίσκων, μπορεί να είναι τυχαία ευρήματα και αξιολογούνται μονό αν το πρόβλημα επιβεβαιώνεται από την κλινική εξέταση (Jenson et al 1994)

Γόνατο
Εξετάσθηκαν εθελοντές δίχως πρόβλημα στο γόνατο, ηλικίας 20 έως 68 ετών. Στο 60% η MRI έδειξε ρήξη, εκφύλιση μηνίσκου ή πολλαπλή βλάβη (Beattie et al 2005).

Ώμος
Μελέτες που έγιναν σε άτομα χωρίς κανένα σύμπτωμα έδειξαν πως το 23% παρουσίασε μια ρήξη του στροφικού πετάλου (Tempelhof et al 1999).Σε αθλητές, με έντονη χρήση του ώμου, το 40% είχε μερική ή ολική ρήξη του στροφικού πετάλου. Πέντε χρόνια μετά την MRI, κανένας από αυτή την ομάδα αθλητών, δεν είχε χρειαστεί χειρουργική θεραπεία (Connor et al 2003)

Ισχίο
Σε μελέτη ενεργών και υγιών παικτών του χόκεϊ, η MRI έδειξε ότι το 52% είχε βλάβη του επιχείλιου χόνδρου (labral tear). Το 70% είχε κάποια βλάβη στο ισχίο, ή στη λεκάνη και μόνο το 30% παρουσίασε φυσιολογική MRI (AOSSM 2010)

Αποτελέσματα της κάκιστης χρήσης των διαγνωστικών εξετάσεων που γίνεται στην Ελλάδα είναι να φιγουράρουμε στις πρώτες θέσεις στον κόσμο στην κατά κεφαλή χρήση των MRI, με το ανάλογο βέβαια υψηλό κόστος που επιβαρύνει το ήδη ελλειμματικό Σύστημα Υγείας, καθώς και στην "υπερδιάγνωση" (overdiagnosis) και σε "υπερθεραπεία"(overtreatment) σε απόλυτα υγιείς ανθρώπους.

Η υπερβολική χρήση της ιατρικής με περιττές εξετάσεις, οι υπερβολές στη διάγνωση και στη θεραπευτική αντιμετώπιση έχουν λάβει διαστάσεις επιδημίας και οδηγούν σε μια σειρά από συναισθηματικές, ιατρικές, κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες τις περισσότερες φορές δυσβάσταχτες για τους ασθενείς.

Συμπερασματικά:
Η προσεκτική λήψη του ιστορικού και η καλή κλινική εξέταση δίνουν την λύση στην πλειονότητα των περιπτώσεων, ενώ η Μαγνητική Τομογραφία θα βοηθήσει στην διαφορική διάγνωση μόνο κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις τις οποίες θα εκτιμήσει ο θεράπων ιατρός σας.
Ειναι σημαντικό επίσης να επιδιώκεται ο διάλογος ανάμεσα σε ιατρό και ασθενή ώστε οι ασθενείς να βοηθηθούν στην επιλογή ιατρικών φροντίδων που «υποστηρίζονται από επιστημονική ένδειξη», που «δεν επαναλαμβάνουν τα ευρήματα άλλων εξετάσεων ή ιατρικών πράξεων που έχουν ήδη γίνει», που «δεν είναι πιθανόν να βλάψουν» και που «είναι αληθώς απαραίτητες»

Παναγιώτης Στασινός
Ορθοπαιδικός-Χειρουργός

Παραπομπές:
1. Magnetic Resonance Imaging of the Lumbar Spine in People without Back Pain N Engl J Med 1994; 331:69-73
2. Age-related prevalence of rotator cuff tears in asymptomatic shoulders- Tempelhof et al 1999
3. New Study Finds 70 Percent of Able-bodied Hockey Players Have Abnormal Hip and Pelvis MRIs
4. Abnormalities identified in the knees of asymptomatic volunteers using peripheral magnetic resonance imaging
5. Magnetic resonance imaging of the asymptomatic shoulder of overhead athletes: a 5-year follow-up study.
6. Όχι στην υπερδιάγνωση και την υπερθεραπεία ! (Δημήτρης Δασκαλόπουλος-Παιδοκαρδιολόγος)
7. Τoo much medicine; too little care, Paul Glasziou
8. Phasing Out Fee-for-Service Payment
9.Το άγχος της μαγνητικής τομογραφίας (MRI)