Η πολιτιστική πολιτική και τα Εικαστικά Εργαστήρια στον Δήμο Λαμιέων

Για την πολιτιστική πολιτική του Δήμου

Ανάγκη για λειτουργία και ανάδειξη συμμετοχικών θεσμών

του Στέφανου Σταμέλλου

Με αφορμή την κρίση στα Εικαστικά Εργαστήρια και την αναστάτωση που δημιουργήθηκε, θέλουμε να προσθέσουμε μερικές σκέψεις και «πινελιές» αναφορικά με το θέμα της πολιτιστικής πολιτικής και πρακτικής του Δήμου μας.

Στις ελλείψεις υποδομών και χώρων πολιτισμού, στις εκδηλώσεις «από τα πάνω» και στην γραφειοκρατική πολλές φορές αντίληψη «να βγούμε από το καθήκον» ή «να δείξουμε ότι γίνονται εκδηλώσεις και ό,τι μας κάτσει», προστίθεται, εκτιμούμε, και η συγκεντρωτική πρακτική της δημοτικής αρχής και η μη λειτουργία συμμετοχικών θεσμών. Δεν συγκροτήθηκε και φυσικά δεν λειτουργεί η Πολιτιστική Επιτροπή, όπως προβλέπεται από τον Κανονισμό Λειτουργίας του Δημοτικού Συμβουλίου και όπως άλλωστε συμβαίνει με όλες σχεδόν τις Επιτροπές του Δημοτικού Συμβουλίου.  

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, άνθρωποι που ασχολούνται με τον πολιτισμό και την τέχνη να μένουν στο περιθώριο και κυρίαρχα θέματα της πολιτιστικής ζωής της πόλης να αντιμετωπίζονται «δημαρχοκεντρικά» με τη δημιουργία σε πολλές περιπτώσεις αδιαφανών συνθηκών. Στην περίπτωση των Εικαστικών Εργαστηρίων, η λειτουργία και η διαχείριση ανατέθηκε στην Κοινωφελή Επιχείρηση του Δήμου…

Πολλά θα μπορούσαν να αναφερθούν ως διαπιστώσεις
∙  όπως η εμφάνιση της πόλης σ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου με την άναρχη και άτσαλη ρύπανση από τις αφίσες συμπαθών καλλιτεχνών να κρέμονται κατά το γνωστό τρόπο, δίνοντας στους επισκέπτες το στίγμα της αισθητικής του δήμου και λειτουργώντας καταλυτικά στο υποσυνείδητο του δημότη, ιδιαίτερα των νέων. Τα δε Θέματα της σύγχρονης κοινωνίας όπως η γνώση, η επιστήμη, η θρησκεία, η καθημερινότητα, τα ΜΜΕ, η οικογένεια, οι κοινωνικές σχέσεις και η τάση για απομόνωση, ο ελεύθερος χρόνος και η ψυχαγωγία, ιδιαίτερα των νέων και των φοιτητών, δεν αγγίζουν την πολιτιστική πολιτική του δήμου.  

Όλοι φυσικά θα συμφωνήσουμε ότι ο πολιτιστικός ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ήταν και είναι αναντικατάστατος. Όμως αυτό πρέπει να αποδεικνύεται διαρκώς. Η εκτίμησή μας είναι ότι απουσιάζει από τον Δήμο της Λαμίας, εδώ και πολλά χρόνια, μια σαφής και ολοκληρωμένη πρόταση για τον πολιτισμό, που να περιλαμβάνει το σύνολο των πολιτιστικών δράσεων του Δήμου, να έχει ξεκάθαρο στόχο και μόνιμο χαρακτήρα.

Κι εδώ λέμε – και το έχουμε ξαναπεί - απαιτείται η ανάγκη διαμόρφωσης ενός νέου πολιτιστικού προγράμματος δράσης, που θα κινητοποιεί όλες τις δημιουργικές και πνευματικές δυνάμεις του τόπου μας,  θα χρησιμοποιεί τα μέσα, τους χώρους  και τις υποδομές που διαθέτει η πόλη, θα αξιοποιεί την πνευματική μας κληρονομιά, θα έχει διάρκεια όλο το έτος και θα απευθύνεται σ’ ολόκληρη την κοινωνία. Λέμε ότι η δημιουργία συμμετοχικών θεσμών στον πολιτιστικό τομέα είναι ο μοναδικός ίσως δρόμος. Και ότι η ενδυνάμωση της Κοινωνίας των Πολιτών, η συνάντηση των δημοτών μέσα από αθλητικούς, καλλιτεχνικούς και λογοτεχνικούς αγώνες, λαϊκές γιορτές, επικοινωνιακά έντυπα και η ένταξη όλων αυτών των προσπαθειών σε συμμετοχικές λειτουργίες, θα πρέπει να είναι συνεχώς στην ημερήσια διάταξη.

Γι’ αυτό προτείνουμε τη συγκρότηση ενός Επίτιμου Συμβουλίου Πολιτιστικής Ανάπτυξης και Δράσης με στόχους:

-      Την καταγραφή του καλλιτεχνικού δυναμικού,

-      τη συγκέντρωση των απόψεων ειδικευμένων καλλιτεχνών γύρω από την πολιτιστική ανάπτυξη,

-      τη συγκρότηση της Πολιτιστικής Επιτροπής του Δήμου από δημότες με γνώμονα την όρεξη για δουλειά και τη διάθεση του χρόνου, και

-      την ουσιαστική αναγνώριση του ρόλου των καλλιτεχνών και των ανθρώπων του πνεύματος.

Στο Συμβούλιο να συμμετέχουν όλοι, όσοι αποδεδειγμένα έχουν έργο καλλιτεχνικό: Λογοτέχνες, ζωγράφοι, μουσικοί, ηθοποιοί και γενικότερα λόγιοι και καλλιτέχνες της περιοχής, καθώς και εκπρόσωποι φορέων με καλλιτεχνική και πολιτιστική δραστηριότητα και να εμπλουτίζεται διαρκώς από μέλη, που θα προτείνουν οι ίδιοι οι δημότες.

Μια φορά το χρόνο να γίνεται το Ετήσιο Συνέδριο των μελών του Συμβουλίου, στο οποίο θα καταγράφονται οι απόψεις, παρατηρήσεις και προτάσεις των επίτιμων μελών, θα γίνεται απολογισμός της χρονιάς που πέρασε επικεντρώνοντας στις αδυναμίες, θα γίνεται καταγραφή και αναφορά στις ελλείψεις υποδομών, αιθουσών κλπ και θα ορίζονται οι στόχοι και το διεκδικητικό πλαίσιο για τον επόμενο χρόνο. Θα χαράσσεται το πλαίσιο της πολιτιστικής δράσης για την επόμενη χρονική περίοδο στους βασικούς άξονες, πιθανά χρονοδιαγράμματα, κοινές εκδηλώσεις κλπ και θα ορίζεται το επόμενο Συνέδριο ή και τα έκτακτα, αν εκτιμηθεί ότι κάποιοι λόγοι το επιβάλουν. Θα ξεχωρίζονται οι επιμέρους τομείς (θέατρο, κινηματογράφος, ζωγραφική, μουσική, χορός, λογοτεχνία κλπ) με σκοπό κάθε ένα μέλος να εντάσσεται αυτόματα στον τομέα του, όπου και θα καλείται να ορίσει τον υπεύθυνο του τομέα με πιθανή κυκλική εναλλαγή του ρόλου. Κάθε τομέας θα αναπτύσσει το δικό του πρόγραμμα μέσα στο χρόνο και θα απευθύνεται στην Πολιτιστική Επιτροπή του Δήμου για πιθανή βοήθεια, για το συντονισμό των κοινών εκδηλώσεων, για το κλείσιμο των αιθουσών κλπ.

Με άλλα λόγια πρέπει να αλλάξει ριζικά η αντίληψη σχετικά με την πολιτιστική δραστηριότητα του Δήμου. Οι δραστηριότητες πρέπει να στοχεύουν στην ανάπτυξη του μαζικού πολιτισμού, στη συμμετοχή όσο γίνεται περισσότερων συμπολιτών μας στις γειτονιές, τις συνοικίες και τα χωριά, στα σχολεία και τους χώρους εργασίας. Να “μεταφερθεί” η ευθύνη στους μαζικούς και τους άλλους φυσικούς φορείς του πολιτισμού με την φροντίδα και την οικονομική στήριξη του Δήμου.

Τέλος για τη σύνδεση όλων αυτών χρειάζεται η έκδοση ενός ενημερωτικού, ηλεκτρονικού έστω, περιοδικού, που να ενημερώνει τον δημότη για τα πολιτιστικά δρώμενα στην πόλη μας, να δημοσιεύει απόψεις και κριτικές.

Η συνολική φιλοσοφία και στάση θα είναι διεκδικητική απέναντι στα προβλήματα και ανεξάρτητη από τις προθέσεις της εκάστοτε δημοτικής αρχής. Αυτό ο Δήμος, ο δήμαρχος και το δημοτικό συμβούλιο, καλείται και οφείλει να το σεβαστεί και να αρθεί πάνω από προσωπικές φιλοδοξίες και απόψεις, τις οποίες θα πρέπει να τις καταθέσει στο Συνέδριο ως ισότιμο μέλος των άλλων επίτιμων. Ο ρόλος του Δήμου θα είναι συντονιστικός και θα υλοποιείται με τους υπαλλήλους – συμβούλους και την Πολιτιστική Επιτροπή. Πρέπει να συνειδητοποιήσουν όλοι, και ιδιαίτερα ο δήμαρχος, ότι το δημαρχοκεντρικό σύστημα στην Τοπική Αυτοδιοίκηση εξάντλησε τα όριά του. Ο δήμαρχος διευθύνει και υλοποιεί στόχους, που απορρέουν από προγράμματα, δεσμεύσεις και αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου.

Ζούμε σε μια εποχή όπου η συμμετοχή και η κοινή δράση είναι «είδος εν ανεπαρκεία» ίσως και «υπό εξαφάνιση». Οι στιγμές που ζούμε, η πολύπλευρη κρίση - οικονομική, κοινωνική, περιβαλλοντική αλλά και κρίση αξιών - με τις στρατιές των ανέργων και των πολιτών κάτω από το όριο της φτώχειας, μας βάζουν όλους σε μεγαλύτερες ευθύνες και η πολιτιστική δράση έχει πολλά να προσφέρει.