Λαμία χωρίς σκουπίδια! Μια πρόταση για ένα Δημοτικό Σχέδιο Διαχείρισης των Αποβλήτων (ΔΗΣΔΑ)

ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΕΝΕΡΓΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΛΑΜΙΑΣ

Ταχ θυρίδα 142  35100 Λαμία

Τηλ 2231045910   6932837696  6937378138

http://www.pepla.gr – info@pepla.gr – http://pepla.blogspot.com

Το τελευταίο διάστημα, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, η συζήτηση για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων αφορά μόνο τον ΦΟΔΣΑ Κεντρικής Φθιώτιδας και τον Περιφερειακό ΦΟΔΣΑ. Αντί κατά τη γνώμη μας να ξεκινήσει από την πρώτη στιγμή η συζήτηση και η δημόσια διαβούλευση, για το πώς ο Δήμος μας θα προχωρήσει σε ένα Δημοτικό Σχέδιο Ολοκληρωμένης Διαχείρισης των Στερεών Αποβλήτων και τί θα προτείνει για την ριζική αναθεώρηση του ΠΕΣΔΑ Στερεάς, εξαντλείται στη μορφή και τη λειτουργία των ΦΟΔΣΑ

Αναμφισβήτητα έχουν γίνει ως τώρα πολλά λάθη και παραλείψεις, εσκεμμένες κατά την άποψή μας, προκειμένου με τα αδιέξοδα να οδηγηθεί η διαχείριση της πλούσιας πίτας των σκουπιδιών στους μεγαλοεργολάβους με τις ΜΕΑ και την καύση. Οι ΦΟΔΣΑ δεν απέδωσαν θετικό έργο, αντίθετα μάλιστα. Και είμαστε περίεργοι και θα θέλαμε να ξέρουμε πόσα χρήματα διαχειρίστηκαν αυτό το διάστημα και πόσο κόστισαν οι διάφορες μελέτες χωροθέτησης των ΧΥΤΑ στην Κεντρική Φθιώτιδα και στη Λοκρίδα. Σήμερα διαβάζουμε ότι δεν έχουν στείλει τα οικονομικά τους στοιχεία στο Υπουργείο, όπως όφειλαν για το τελευταίο τρίμηνο. Επίσης θέλουμε να μας ενημερώσετε αν έχει έρθει το πόρισμα των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος για τον ΧΑΔΟ/ΧΥΤΑ της Λαμίας και το πού βρίσκεται η δικαστική υπόθεση με τους λατόμους σχετικά με την χωροθέτηση του νέου κυττάρου

Για μας το καθοριστικό και κρίσιμο ερώτημα για το θέμα της Διαχείρισης των Στερεών Αποβλήτων είναι: ποια θα μπορούσε να είναι σήμερα στη Λαμία η βέλτιστη πολιτική στη διαχείριση των απορριμμάτων. Και η απάντηση είναι μία: η ελαχιστοποίηση των σκουπιδιών που θα χρειάζεται να οδηγηθούν στην Υγειονομική Ταφή.

Είναι άραγε αυτό εφικτό, η ελαχιστοποίηση δηλαδή των προς τελική διάθεση σκουπιδιών; Το ναι στην απάντηση έχει πολλές δυσκολίες και δεν μπορεί παρά να υπόσχεται, γιατί η επιτυχία προϋποθέτει πολλές παραμέτρους. Λέμε ΝΑΙ λοιπόν· και εάν ακολουθήσουμε μία ολοκληρωμένη και συνεπή πολιτική θα μπορέσουμε να το επιτύχουμε τα αμέσως επόμενα χρόνια.

Δεν είμαστε μόνοι μας ούτε στην Ελλάδα, ούτε στην Ευρώπη, ούτε στον κόσμο. Το κρίσιμο είναι να καταλάβουμε και να καταλάβουν όλοι, ότι η πολιτική της πρόληψης, επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης και κομποστοποίησης είναι η ουσιαστική λύση στο πρόβλημα της διαχείρισης των σκουπιδιών και δεν είναι μόδα ή μια υποχρέωση που πρέπει απλώς να τηρήσουμε, γιατί μας υποχρεώνει η Ευρωπαϊκή Ένωση

Προκειμένου να προχωρήσουμε στον Δημοτικό Σχεδιασμό Διαχείρισης των Απορριμμάτων(ΔΗΣΔΑ), παρουσιάζουμε τις ιεραρχημένες επιλογές που μπορούν
να μας οδηγήσουν στη λύση του προβλήματος μεσοπρόθεσμα, σύμφωνα και με τη νομοθεσία και τις οδηγίες της ΕΕ(πηγή, η πρόταση των ΜΚΟ: Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης (ΟΕΑ), Greenpeace, το WWF Ελλάς και το Δίκτυο Μεσόγειος SOS, για ένα Στρατηγικό Μοντέλο διαχείρισης των απορριμμάτων)

1. Πρόληψη

Όλοι οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να βρούμε λύσεις για να μειώσουμε τον όγκο των παραγομένων απορριμμάτων. Υπάρχει τεράστια εμπειρία στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες. Αρκεί να το αποφασίσουμε να εφαρμόσουμε πολιτικές και πρακτικές. Δύο θεσμικές προτάσεις, που εφαρμόζονται αλλού:

- Να σταματήσουμε να πληρώνουμε δημοτικά τέλη ανάλογα με τα τετραγωνικά μέτρα της κατοικίας μας και αυτά να συνδεθούν με την ποσότητα των απορριμμάτων που παράγουμε, ώστε να ισχύσει η αρχή της «ανταποδοτικότητας» και να καταστούμε όλοι περιβαλλοντικά περισσότερο υπεύθυνοι δημότες, που θα συμμετέχουμε στην ανακύκλωση και κομποστοποίηση για να μειώσουμε και τα δημοτικά μας τέλη.

- Αντίστοιχα τα τέλη τελικής διάθεσης, που πληρώνει ο κάθε δήμος για τη χρήση των ΧΥΤΑ – ΧΥΤΥ, θα πρέπει άμεσα να συνδεθούν με τις ποσότητες που θάβει, ώστε να ισχύσει η αρχή «Ο Ρυπαίνων Πληρώνει» και να υπάρχουν και οικονομικά κίνητρα στους ΟΤΑ για να καταστούν υπεύθυνοι και ενεργοί στη μείωση των απορριμμάτων.

2. Επαναχρησιμοποίηση

Η επαναχρησιμοποίηση δεν πρέπει να αφορά μόνο τις συσκευασίες αναψυκτικών, νερού και μπύρας, αλλά να επεκτείνεται και σε πολλά άλλα τυποποιημένα προϊόντα. Η επαναχρησιμοποίηση προϋποθέτει την ανάληψη πρωτοβουλιών από την τοπική αυτοδιοίκηση και τον ιδιωτικό τομέα στα πλαίσια της κοινωνικής οικονομίας, για τη δημιουργία υποδομών και επιχειρηματικότητας σχετικά με τη διαχείριση και επαναχρησιμοποίηση ηλεκτρικών συσκευών, παλαιών επίπλων, ρουχισμού και άλλων προϊόντων, που σήμερα καταλήγουν στα απορρίμματα. Οι δράσεις επαναχρησιμοποίησης σε συνδυασμό και με νέες δράσεις εναλλακτικής διαχείρισης υλικών, μπορούν παράλληλα να συμβάλουν στη δημιουργία πολλών νέων θέσεων εργασίας, στα πλαίσια μιας νέας «πράσινης» οικονομίας.

3. Οικιακή κομποστοποίηση

Τα οικιακά οργανικά αποτελούν το 35%-50% των απορριμμάτων μας και μπορούν εύκολα και οικονομικά να κομποστοποιηθούν στις κατοικίες μας. Τα περισσότερα από τα νοικοκυριά του δήμου μας μπορούν με ένα ειδικό κάδο να παράγουν κομπόστ (λίπασμα) από τα οικιακά οργανικά τους, που θα αξιοποιούν στον κήπο ή σε φυτά του μπαλκονιού τους, μειώνοντας αντίστοιχα τα παραγόμενα απορρίμματα.

Εκτιμάται ότι, μόνο με την οικιακή κομποστοποίηση, ο Δήμος μπορεί να μειώσει τα προς διαχείριση οικιακά οργανικά και κλαδέματα σε ποσοστό που αντιστοιχεί μέχρι και το 35% του συνόλου των απορριμμάτων τους, στην ιδανική περίπτωση της πλήρους εφαρμογής της μεθόδου, με χαμηλό αρχικό κόστος και μεσοπρόθεσμο-μακροπρόθεσμο σημαντικό οικονομικό όφελος.

4. Διαλογή στην Πηγή(ΔσΠ) των απορριμμάτων με 4 κάδους

Παράλληλα με την οικιακή κομποστοποίηση, μπορεί να υιοθετηθεί άμεσα από τον Δήμο το μοντέλο με 4 κάδους (αντί των δύο, που εφαρμόζεται σήμερα) για τη συλλογή των απορριμμάτων και υπολοίπων υλικών:

- Ο πρώτος κάδος μπορεί να αφορά μόνο το χαρτί, που θα οδηγείται χωρίς άλλη διαλογή για ανακύκλωση.

- Ο δεύτερος κάδος θα δέχεται όλα τα υπόλοιπα ανακυκλώσιμα υλικά (πλαστικά, γυαλί, μέταλλα, ξύλο), τα οποία θα οδηγούνται για διαλογή στο ΚΔΑΥ και εν συνεχεία για ανακύκλωση.

- Ο τρίτος κάδος θα δέχεται μόνο τα υπόλοιπα οργανικά και βιοαποδομήσιμα υλικά (όσα δηλαδή δεν αξιοποιούνται στην οικιακή κομποστοποίηση), τα οποία θα οδηγούνται για κομποστοποίηση σε μια μονάδα κομποστοποίησης

- Και ο τέταρτος κάδος θα δέχεται τα υπολείμματα, ό,τι δεν ανακυκλώνεται, τα οποία θα οδηγούνται για τελική διάθεση σε ΧΥΤΥ.

Το μοντέλο αυτό είναι βιώσιμο, συνδυαζόμενο με σταθμούς μεταφόρτωσης, ώστε να ελαχιστοποιηθεί το κόστος μεταφοράς όλων των υλικών. Το σύστημα των 4 κάδων προϋποθέτει και μια στοιχειώδη οικιακή υποδομή για το διαχωρισμό των 4 ρευμάτων. Και φυσικά θέλει μεγάλη προσπάθεια ενημέρωσης των δημοτών

5. Ελαχιστοποίηση υπολειμμάτων

Εφόσον εφαρμοσθεί το μοντέλο των 4 κάδων, η διαλογή των υλικών στο ΚΔΑΥ θα μπορεί να λειτουργεί πολύ πιο ικανοποιητικά σε σχέση με σήμερα, διότι θα οδηγείται για διαλογή το 20-25% των σημερινών ποσοτήτων. Έτσι, τα παραγόμενα RDF και υπολείμματα θα μπορούν σταδιακά να ελαχιστοποιηθούν προς το 1-3% (σε αντιδιαστολή με το 35-40% υπολειμμάτων από τη σημερινή λειτουργία του ΚΔΑΥ). Έτσι στο μέλλον αυτές οι ελάχιστες ποσότητες υπολειμμάτων από τις μονάδες διαλογής των ανακυκλώσιμων υλικών θα μπορούν να διατίθενται δεματοποιημένες πια σε ΧΥΤΥ.

6. Βελτιστοποίηση της υπάρχουσας εναλλακτικής διαχείρισης και επέκτασή της και σε άλλα υλικά

Σήμερα τα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης [συσκευασίες, ηλεκτρικές συσκευές – Απόβλητα Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού(ΑΗΗΕ), ελαστικά κλπ] βρίσκονται σε εμβρυακή μορφή, ίσως και χειρότερα. Χρειάζονται άμεσα βελτιώσεις και αλλαγές ώστε να βελτιστοποιηθούν τα αποτελέσματα ανάκτησης ανακύκλωσης και να επιτευχθούν οι στόχοι της Ε.Ε.

Επίσης, υπάρχουν και άλλες σημαντικές κατηγορίες υλικών (όπως τα επικίνδυνα οικιακά, αχρησιμοποίητα ή ληγμένα φάρμακα, ο ρουχισμός και τα υποδήματα, τα έπιπλα ή άλλα ογκώδη προϊόντα) για τις οποίες δεν έχει ξεκινήσει καμιά προσπάθεια εναλλακτικής διαχείρισης και θα πρέπει να ενδιαφερθεί ο Δήμος και να δει πώς και ποιους θα συνεργαστεί για να πετύχουμε περαιτέρω μείωση των προς διάθεση υλικών με παράλληλη περιβαλλοντική διαχείριση.

7. Δημιουργία ενός διαδημοτικού Κέντρου Ανακύκλωσης για τους δήμους του ΦΟΔΣΑ Κεντρικής Φθιώτιδας

Δημιουργία ενός Κέντρου Ανακύκλωσης (ΚΑ), ενός χώρου δηλαδή προσωρινής αποθήκευσης και ταξινόμησης όλων των υλικών μέχρι τη μεταφορά τους για τελική διαχείριση ή ανακύκλωση. Το Κέντρο Ανακύκλωσης μπορεί να έχει έκταση 1-2 στρέμματα, να βρίσκεται μέσα ή πολύ κοντά στον αστικό χώρο και να διαθέτει αποθηκευτικούς χώρους (κυρίως κοντέϊνερ) για όλα τα εν δυνάμει διαχειρίσιμα υλικά, όπως συσκευασίες, ηλεκτρικά-ηλεκτρονικά απόβλητα, κλαδέματα, ρουχισμός – υποδήματα, ελαστικά, επικίνδυνα οικιακά απόβλητα, έπιπλα, ογκώδη κ.α. Στο ΚΑ θα μεταφέρουν οι δημότες μόνοι τους τα υλικά τους μετά από ενημέρωση και συνεχή παρότρυνση από τα διαρκή προγράμματα ενημέρωσης. Θα πρέπει να διαθέτει ζυγοπλάστιγγα και θα παραλαμβάνει υλικά από τους πολίτες σε συγκεκριμένες ημέρες και ωράριο. Θα λειτουργεί κάποιες ώρες και τα Σάββατα και Κυριακές και θα απασχολεί εργαζόμενους ανάλογα με την εξέλιξη της προσπάθειας.

Πρέπει να δημιουργηθεί επίσης ένας άλλος χώρος ανάλογης έκτασης για την συγκέντρωση των  υλικών Εκσκαφών και Κατεδαφίσεων (μπάζα) και να εξασφαλιστεί η συνεργασία με ιδιώτες για την αξιοποίησή τους

8. Αποφυγή της θερμικής επεξεργασίας

Μια αναφορά για την τεχνολογία θερμικής επεξεργασίας, που πιθανόν να ακουστεί και για τον ΠΕΣΔΑ. Με τα σημερινά δεδομένα οι τεχνολογίες θερμικής επεξεργασίας (καύση, πυρόλυση, αεριοποίηση) ως μέθοδοι τελικής διάθεσης των απορριμμάτων είναι ασύμφορες για τη χώρα μας και θα πρέπει να μην επιλεγούν για τους εξής κυρίως λόγους: α) λόγω του πολύ υψηλού επενδυτικού και λειτουργικού κόστους (συγκριτικά με ανακύκλωση – κομποστοποίηση – ΧΥΤΥ), β) λόγω περιβαλλοντικών προβλημάτων (εκπομπές επικίνδυνων αερίων και παραγωγή τοξικής στάχτης), γ) λόγω κοινωνικών και χρονικών δυσκολιών (αντιδράσεις τοπικών κοινωνιών και πολύχρονη κατασκευή), δ) λόγω δέσμευσης των ΟΤΑ για σταθερή παροχή απορριμμάτων προς καύση για μερικές δεκαετίες και άρα ενδεχόμενη ακύρωση κάθε προσπάθειας για περαιτέρω αύξηση της ανακύκλωσης στο μέλλον.

9. Δημιουργία μονάδων κομποστοποίησης

Η κομποστοποίηση θα πρέπει να αποτελέσει την κύρια επιλογή της προσπάθειας του Δήμου για τη διαχείριση των υλικών του 3ου κάδου (οικιακά οργανικά) και των «πράσινων» υλικών των ΟΤΑ (κλαδέματα). Στον Περιφερειακό Σχεδιασμό θα πρέπει να διερευνηθεί και επιλεγεί η δυνατότητα της δημιουργίας μικρού, μεσαίου ή μεγάλου μεγέθους μονάδων κομποστοποίησης με ευθύνη των δήμων και της ίδιας της Περιφέρειας. [Οι μικρές μονάδες μπορούν να εξυπηρετούν μικρούς ή/και απομακρυσμένους οικισμούς και μικρούς δήμους, οι μεσαίες μονάδες μεσαίου μεγέθους δήμους και οι μεγάλες μονάδες μεγάλους δήμους, όπως ο δικός μας].

Το παραγόμενο κομπόστ θα αποτελεί πολύτιμο εδαφοβελτιωτικό που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την ανάπλαση εγκαταλειμμένων λατομείων στην περιοχή, είτε σε άγονες δασικές εκτάσεις, αλλά ακόμα και για τη συντήρηση πάρκων και αλσών στην πόλη και βέβαια τον εμπλουτισμό των αγροτικών καλλιεργειών ειδικά στις περιοχές Ροδίτσας και Ανθήλης.

10. Επένδυση στην ευαισθητοποίηση και ενημέρωση

Για να επιτευχθούν τα παραπάνω απαιτείται συστηματική ευαισθητοποίηση, ενημέρωση και ενεργοποίηση των πολιτών και για το λόγο αυτό θα πρέπει να οργανωθεί από το Δήμο ολοκληρωμένο πρόγραμμα ευαισθητοποίησης-ενημέρωσης και εκπαίδευσης των πολιτών, στα οποία να εμπεριέχονται πολυδιάστατες δράσεις (όπως προβολή με πολλούς τρόπους σε ΜΜΕ, εκδηλώσεις, διαφημιστικά σποτ, έντυπο υλικό) αλλά κυρίως περιβαλλοντική ενημέρωση στα σχολεία και πόρτα-πόρτα ενημέρωση των δημοτών.

Αυτά τα προγράμματα ενημέρωσης θα πρέπει να επανέρχονται, όσες φορές χρειάζεται, για να ενημερώνονται οι νέοι κάτοικοι και να ενθαρρύνουν τους παλαιότερους, ώστε να μην χαλαρώνουν τις προσπάθειές τους. Κάθε πόρος που επενδύεται στην ενημέρωση αποφέρει πολλαπλά κέρδη στο μέλλον από τη σωστή συμπεριφορά των πολιτών.

Μετά την εφαρμογή των παραπάνω, τα όποια υπολείμματα μπορούν να οδηγούνται σε ΧΥΤΥ. Εκτιμάται ότι οι ποσότητες των υπολειμμάτων θα πρέπει σταδιακά να μειώνονται, οπότε σε βάθος χρόνου η εξάρτηση του Δήμου από τον ΧΥΤΥ θα είναι μικρή. Π.χ. σε 10-15 έτη μπορεί να καταλήγει σε ΧΥΤΥ μόνο το 10-15% των σημερινών απορριμμάτων.

Το παραπάνω μοντέλο διαχείρισης μπορεί να χρηματοδοτηθεί από πολλές πηγές: από τα σημερινά και μελλοντικά εθνικά συστήματα διαχείρισης, από τον ίδιο το Δήμο, από την πολιτεία και από την Ε.Ε, αλλά και μικρές πρωτοβουλίες ιδιωτών μπορούν να συνεισφέρουν στο συνολικό αποτέλεσμα.

 (πηγή, η πρόταση των ΜΚΟ: Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης (ΟΕΑ), Greenpeace, το WWF Ελλάς και το Δίκτυο Μεσόγειος SOS, για ένα Στρατηγικό Μοντέλο διαχείρισης των απορριμμάτων)

Τελικά είμαστε υπέρ μιας πρότασης που:

- Λέει ΟΧΙ στην καύση και στις ΜΕΑ, τις μεγάλες μονάδες διαχείρισης σύμμεικτων απορριμμάτων

- Που να προκρίνει την Ολοκληρωμένη Εναλλακτική Διαχείριση με Διαλογή στην Πηγή(ΔσΠ)

- Που να σέβεται την ιεράρχηση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για: μείωση, επανάχρηση, ανακύκλωση – κομποστοποίηση και τελική διάθεση των υπολοίπων

- Που να αντιμετωπίζει τους έλληνες πολίτες ισότιμους με τους άλλους ευρωπαίους που τα καταφέρνουν και όχι κατώτερους και ανίκανους, ώστε να πρέπει να επιλέξουν κατευθείαν την κεντρική διαχείριση και την καύση, όπως θέλουν οι μέχρι σήμερα κυβερνώντες

Αποδεχόμαστε τη μεταβατική φάση που θα χρειαστεί η υλοποίηση της εναλλακτικής διαχείρισης μέχρι να πετύχει τους στόχους της.

Αυτό σημαίνει:

- δεχόμαστε τη λειτουργία των ήδη υπαρχόντων μονάδων

- δεν δεχόμαστε τις μεγάλες μονάδες διαχείρισης σύμμεικτων απορριμμάτων έτσι όπως προωθούνται με τον υπάρχοντα ΠΕΣΔΑ

- αναφερόμαστε στην αναγκαιότητα ολοκληρωμένων ΔΗμοτικών Σχεδιασμών Διαχείρισης Αποβλήτων(ΔΗΣΔΑ), ώστε ο κάθε δήμος να προγραμματίσει με χρονοδιαγράμματα και οικονομικό προϋπολογισμό τις ενέργειες εκείνες που θα τον οδηγήσουν στη μείωση των σύμμεικτων

- Οι δημοτικοί αυτοί σχεδιασμοί πρέπει να αποτελέσουν τη βάση για τον ΠΕΣΔΑ, αφού πλέον η Περιφέρεια και οι ΦΟΔΣΑ θα γνωρίζουν τις ποσότητες, και την σύσταση των σύμμεικτων, που δεν μπορούν να διαχειριστούν οι δήμοι και θα πρέπει να τα διαχειριστούν σε περιφερειακό επίπεδο

- Ο ΠΕΣΔΑ θα πρέπει να εντάξει τους ΔΗΣΔΑ στους σχεδιασμούς για την χρηματοδότηση τους, αλλά και για τον έλεγχο της υλοποίησης τους

Επιμένουμε ότι πρέπει να είμαστε αρνητικοί στην πρόβλεψη του νέου Κώδικα Δήμων, όπου αφαιρείται η αρμοδιότητα διαχείρισης απορριμμάτων από τους Δήμους και μένει μόνο η αποκομιδή και η μεταφορά. Δεν ξέρουμε αν πράγματι αυτό πέρασε. Όπως επίσης αρνητικοί στο άρθρο 17 του Ν/Σ για την ανακύκλωση, που πάει να μετατρέψει σε δεσμευτική την άποψη του ΥΠΕΚΑ για τους ΠΕΣΔΑ και να δώσει τη δυνατότητα στο ΥΠΕΚΑ, για εθνικούς (!) λόγους να αποφασίζει τον τρόπο διαχείρισης των απορριμμάτων

Σε κάθε περίπτωση, μια ημερίδα με περιεχόμενο την ενημέρωση και τη συζήτηση για τις λεπτομέρειες αυτής της πρότασης μπορούμε να την εξασφαλίσουμε και να βοηθήσουμε με όλες μας τις δυνάμεις στην επιτυχία αυτού του στόχου, αν το αποφασίσουμε