Μπορεί να πτωχεύσει ένας ΟΤΑ; Πόσο μακριά είναι το… Ντιτρόιτ από την Ελλάδα ;

Στις 18 Ιουλίου 2013, το Ντιτρόιτ έγινε η μεγαλύτερη πόλη στην ιστορία των ΗΠΑ που κήρυξε πτώχευση. Η αίτηση υπαγωγής σε καθεστώς προστασίας από τους πιστωτές ήταν η τελευταία πράξη ενός αργού θανάτου που ξεκίνησε πριν από δεκαετίες πριν, με την κατάρρευση της αυτοκινητοβιομηχανίας, η οποία παρέσυρε την άλλοτε κραταιά πρωτεύουσα της παγκόσμιας βιομηχανίας, που είχε συνδέσει την τύχη της με τις τρεις κορυφαίες επιχειρήσεις Ford, Chrysler και General Motors.


Με το συσσωρευμένο χρέος να έχει εκτοξευθεί στο δυσθεώρητο ύψος των 18,5 δισ δολαρίων περίπου (14 δισ ευρώ) για 700,000 κατοίκους, ο κυβερνήτης του Μίσιγκαν Ρικ Σνάιντερ δεν είχε άλλη επιλογή από το να ακολουθήσει τις συμβουλές του διαχειριστή της κατάστασης έκτακτης ανάγκης, Κέβιν Όρ, που είχε αναλάβει να διαπραγματευτεί με τους πιστωτές μια εθελοντική αναδιάρθρωση του χρέους.

Οι διαπραγματεύσεις κατέληξαν σε ναυάγιο και ο Όρ επέλεξε την αίτηση πτώχευσης για να πιέσει τους 100.000 πιστωτές να αποδεχθούν να μειώσουν τις απαιτήσεις τους αντί να χάσουν όλα τα χρήματα που προορίζονταν για τις ήδη προβληματικές, εξαιτίας των αλλεπάλληλων περικοπών, δημοτικές υπηρεσίες. Αιτίες, η οικονομική κακοδιαχείριση του δήμου, η ραγδαία μείωση του πληθυσμού και η απώλεια φορολογικών εσόδων. Ένα κραυγαλέο παράδειγμα πτώχευσης, που έκτοτε θα χρησιμοποιείται για να περιγράφει αντίστοιχες περιπτώσεις.

Η περίπτωση του Μαραθώνα

Το σενάριο πτώχευσης ενός ελληνικού ΟΤΑ ήρθε στο προσκήνιο και απασχόλησε την κοινή γνώμη και ιδιαίτερα την τοπική αυτοδιοίκηση, μετά τις δηλώσεις του δημάρχου Μαραθώνα, Ηλία Ψινάκη. Έθεσε εαυτόν στη θέση του Χαρίλαου Τρικούπη – έτοιμος να δηλώσει το «Δυστυχώς Επτωχεύσαμεν». Τα πνεύματα ηρέμησαν -προσωρινά- μετά την προκαταβολή ύψους 400.000 ευρώ, από τους τακτικούς πόρους, που ενέκρινε το υπουργείο Εσωτερικών στον δήμο. Προηγήθηκε συνάντηση του δημάρχου με τον υπουργό Αργύρη Ντινόπουλο.

Η αναστάτωση δημιουργήθηκε εκ του μηδενός. Ως γνωστόν, κανένας δήμος (περιφέρεια, ΟΤΑ) δεν μπορεί να βρεθεί στο σημείο να κηρύξει πτωχεύσει, καθώς αποτελεί φορέα της γενικής κυβέρνησης.  Πέραν τούτου, οποιοσδήποτε ΟΤΑ διαπιστωθεί ότι έχει ένα τόσο σοβαρό οικονομικό πρόβλημα, επεμβαίνει το Παρατηρητήριο Οικονομικής και Διοικητικής Αυτοτέλειας. Σε περίπτωση που ένας δήμος αποκλίνει επί δύο συνεχόμενα τρίμηνα από τους στόχους των εσόδων που προβλέπει ο προϋπολογισμός του, τότε το Παρατηρητήριο τον διατηρεί υπό την εποπτεία του και εάν ο συγκεκριμένος δήμος δεν καταφέρει να ελέγξει τον προϋπολογισμό του, τίθεται υπό την επιβολή μέτρων δημοσιονομικής εξυγίανσης. Πρόκειται για μια πτυχή που δημιούργησε σε πολλούς αυτοδιοικητικούς την αίσθηση ότι το ζήτημα του δήμου Μαραθώνα δεν έχει λάβει τις διαστάσεις που εμφανίζει ο κ. Ψινάκης.

Να σημειωθεί επιπλέον, ότι, σύμφωνα με υπολογισμούς έμπειρων αυτοδιοικητικών στελεχών έχουν παρασχεθεί ποσά ύψους 1 δισ. ευρώ στους δήμους για την αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών τους προς τρίτους», εκ των οποίων, εκτιμάται ότι αυτή τη στιγμή βρίσκονται αδιάθετα περίπου 300 εκατ. ευρώ. Ο δήμος Μαραθώνα στην συγκεκριμένη έκτακτη περίπτωση ζήτησε και πήρε από το υπουργείο Εσωτερικών ένα ποσό ύψους 400.000 ευρώ, ακολουθώντας μια τακτική που επιλέγουν συχνά δήμοι με οικονομικά προβλήματα.

Προφανώς και δεν υπάρχει περίπτωση να ακολουθήσει ένα «ντόμινο πτωχεύσεων» από πλευράς ΟΤΑ. Ωστόσο είναι γνωστό ότι πλήθος δήμων αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα. Οι περικοπές των πόρων έχουν φτάσει το 60% και, επιπλέον, οι δήμοι καλούνται να εμφανίσουν υψηλά οικονομικά πλεονάσματα, σταδιακά αυξανόμενα έως το 2018, στο πλαίσιο του Μεσοπρόθεσμου. Όπως και να έχει, το… Ντιτρόιτ, παραμένει πάρα πολλά χιλιόμετρα μακριά…