Του Γιώργου Κολέμπα.
Ενώ τα διεθνή ΜΜΕ αναφέρονται με εντυπωσιακές φωτογραφίες στις διαστάσεις που πήρε και στις καταστροφές που προξένησε ο σούπερ –τυφώνας στις Φιλιππίνες, τα δικά μας ΜΜΕ μας βομβαρδίζουν με εικόνες «αστραπών και βροντών» από τα στόματα των πατέρων του έθνους μας στη βουλή των Ελλήνων και στα πάνελ. Από τα λεγόμενά τους περνούν μπροστά στα μάτια μας οι εικόνες των περασμένων και μελλοντικών οικονομικών καταστροφών, τις οποίες προξενεί ο οικονομικός τυφώνας που εξελίσσεται κατά κύματα με τη μορφή των «Μνημόνιο 1», «Μνημόνιο 2», «Μνημόνιο 3».
Έχουν όμως ένα κοινό όλοι οι προαναφερόμενοι τυφώνες. Ενώ από τα καθεστωτικά φερέφωνα παρουσιάζονται περίπου ως φυσικές καταστροφές και εκδίκηση της φύσης είτε της εκτός μας, είτε της εντός μας (ο άνθρωπος είναι από τη φύση του άρπαγας), στην πραγματικότητα έχουν ως αιτία και είναι συνέπεια του παραγωγικού-καταναλωτικού συστήματος, στο οποίο στηρίζονται οι καπιταλιστικοί κοινωνικοί σχηματισμοί σε όλο τον πλανήτη.
Θα μου πείτε, υπάρχει διαφορά αν τα σπίτια μας τα παίρνει ο «Haiyan» ή θα τα πάρει στο τέλος η «Τρόικα»; Υπάρχει διαφορά. Στον τρόπο αρπαγής, αλλά όχι στο ποιοι είναι οι άρπαγες. Τι εννοώ: στην πρώτη περίπτωση ο μηχανισμός είναι η αλλαγή του κλίματος λόγω της συνεχούς αύξησης των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου, στη δεύτερη είναι τα στεγαστικά δάνεια των δανειστών-επενδυτών μέσω του τραπεζικού συστήματος προς τα νοικοκυριά που θέλουν να βάλουν ένα «κεραμίδι πάνω από το κεφάλι τους». Οι άρπαγες όμως είναι οι ίδιοι. Είναι αυτοί που συσσωρεύουν κεφάλαια, είτε αγοράζοντας για παράδειγμα μέσω φαντς μετοχές των εταιρειών ορυκτών καυσίμων, είτε από την άλλη τα «παράγωγα ομόλογα» των «κόκκινων δανείων» των τραπεζών.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Και πρώτα ας δούμε πως δημιουργούνται οι τυφώνες. Είναι ένα φυσικό φαινόμενο, αλλά η αύξηση της συχνότητά τους, καθώς και της καταστροφικότητάς τους τα τελευταία χρόνια είναι «ανθρωπογενής». Αυτό το διαπιστώνει το 94% των επιστημονικών μελετών.
Οι τυφώνες-έτσι είχα μάθει στο μάθημα της Μετεωρολογίας στο ΑΠΘ-σχηματίζονται πάνω από τη θάλασσα στη ζώνη μεταξύ 5ο -30ο βόρεια και νότια του Ισημερινού. Στον Ειρηνικό αποκαλούνται taifun, ενώ στον Ατλαντικό hurricane. Η κρίσιμη θερμοκρασία για τη δημιουργία τους είναι η 26,5ο C. Και στον Ισημερινό υπάρχουν τέτοιες θερμοκρασίες, αλλά εκεί λείπει η δύναμη Corioli, η φανταστική δύναμη δηλαδή που δημιουργεί η περιστροφή της γης και θέτει σε περιστροφική κίνηση τις αέρινες μάζες στην ατμόσφαιρα, αλλά και τις υγρές μάζες στη θάλασσα[1].
Έχουν σχέση με την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας της γης και το φαινόμενο του θερμοκηπίου;
Τυφώνες υπήρχαν πάντα. Σήμερα όμως υπάρχουν μετεωρολογικά μοντέλα, που δείχνουν μια αύξηση της συχνότητάς τους τα τελευταία χρόνια. Καθώς και αύξηση της ενέργειας που τους σχηματίζουν. Αυτό οφείλεται στην αυξημένη ενέργεια των μορίων του αέρα και των υδρατμών, λόγω αυξημένης θερμοκρασίας τους(κίνηση Μπράουν) και αυξημένης εξάτμισης του ζεστού νερού από την επιφάνεια της θάλασσας. Αυτή η ενέργεια όλο και αυξάνεται και μετατρέπεται σε κινητική ενέργεια περιστροφής των μορίων. Η ταχύτητα που αποκτά ο αέρας χάνεται λίγο, όταν ο τυφώνας περιστρέφεται πάνω από στεριά-λόγω τριβής με τα ακίνητα στερεά μόριά της(ευτυχώς από τη μια, αλλά δυστυχώς για τις ανθρώπινες κατασκευές πάνω της, από την άλλη)[2].
Το αποτέλεσμα είναι ότι έχουμε έντονες επιπτώσεις στον καιρό των περιοχών της ζώνης που αναφέρουμε. Οι καταστροφές που μπορούν να επιφέρουν τέτοιες μεγάλες ενέργειες και ταχύτητες των τυφώνων θα μπορούσαν να συμβούν και στα κτίρια, που έχουν π.χ. προδιαγραφές κεντρικής Ευρώπης και όχι μόνο των Φιλιππίνων( εδώ έχουν χαμηλές προδιαγραφές αντοχής υποστηρίζουν οι μηχανικοί μας).
Αλλά οι Φιλιππίνες –και οι άλλες στεριές της ζώνης 5ο-30ο –πρόκειται να σαρωθούν όλο και πιο συχνά, όλο και χειρότερα από τυφώνες τα επόμενα χρόνια. Μέχρι τώρα σαρώνονταν κατά μέσο όρο από 20 τυφώνες το χρόνο την περίοδο Ιουνίου-Νοεμβρίου. Ο Haiyan ήταν φέτος ο 24ος . Και ήταν ο χειρότερος τυφώνας που «έπιασε» στεριά μέχρι τώρα. Και είχε αποκτήσει ταχύτητες 300-315 χιλιομ/ώρα-κατά διαστήματα έφθασε και μέχρι 360 χιλιομ/ώρα. Για σύγκριση: ο πρόσφατος τυφώνας « Christian» στη Β. Ευρώπη είχε ταχύτητα μέχρι 190 χιλ/ώρα. Ήταν δηλαδή –παρόλες τις καταστροφές και θανάτους που προκάλεσε-παιχνιδάκι σε σύγκριση με τον Haiyan.
Μπορούμε να αντιληφθούμε τι προκάλεσε ένας τέτοιος τυφώνας. Οι αρχές της χώρας ανακοίνωσαν στην αρχή ότι περιμένουν πάνω από 10.000 νεκρούς κύρια σε μια πόλη, τη Τακλομπάν. Αργότερα ο ΟΗΕ ανάφερε ότι οι νεκροί ανέρχονται σε 4.460. Θα περάσει καιρός για να επιβεβαιωθεί ο αριθμός, αλλά το σίγουρο είναι ότι ο συνολικός αριθμός των ατόμων που έχουν πληγεί από τον τυφώνα ανέρχεται στα 11,8 εκατομμύρια, ενώ 920.000 άνθρωποι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους. Ο γενικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Μπαν Κι Μουν, έκανε λόγο για ολοσχερή καταστροφή. «Οι άνθρωποι αναζητούν απελπισμένα φαγητό, νερό, καταφύγιο, εφόδια και πληροφορίες για τους αγαπημένους τους. Ανησυχούμε ιδιαιτέρως για τους δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους που είναι εκτεθειμένοι στα στοιχεία της φύσης».
Ο τυφώνας σχηματίσθηκε με τέτοιο τρόπο που δείχνει την επίδραση της αύξησης της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη: Ανατολικά των Φιλιππίνων στις 3 Νοέμβρη το νερό του Ειρηνικού είχε θερμοκρασία 30ο C στην επιφάνειά του, πράγμα που ήταν πολύ υψηλή για την εποχή. Σχηματίσθηκαν λοιπόν πολλά σύννεφα βροχής. Ανέβηκε η θερμοκρασία και η υγρασία του αέρα, πράγμα που έδωσε μεγαλύτερη ενέργεια στο μέτωπο της βροχής. Λόγω της περιστροφής της γης και της δύναμης Corioli που αναφέραμε πριν, μπήκαν όλα αυτά τα σύννεφα και ο αέρας σε περιστροφική κίνηση και σιγά-σιγά αυξανόταν η ενέργεια του φαινομένου και κατέληξε να δημιουργηθεί αυτό που λέγεται «σουπερ-τυφώνας». Όταν η ταχύτητα ενός τυφώνα ξεπερνά τα 241 χιλ./ώρα, κατατάσσεται στην κατηγορία «σουπερ» από τους επιστήμονες. Προκάλεσε ότι προκάλεσε πάνω από τις Φιλιππίνες(πρόκειται για 7.000 νησιά) και χάνοντας μέρος της ταχύτητάς του πάνω από τη στεριά, έφθασε στο Β. Βιετνάμ με ταχύτητα γύρω στα 155 χιλ./ώρα. Στο Βιετνάμ συνοδεύτηκε από βροχή που έφθασε στα επίπεδα 200-400 λίτρων ανά τετραγωνικό μέτρο, αλλά δεν προκάλεσε-λόγω της μικρότερης ταχύτητας των ανέμων-τέτοιες καταστροφές όπως στις Φιλιππίνες
Μέχρι τώρα ο καταστροφικότερος τυφώνας ήταν στην Αιτή βέβαια, αλλά οι κάτοικοι των Φιλιππίνων υποφέρουν περισσότερο από όλους από τις συνέπειες της αλλαγής του κλίματος. Και φταίνε πολύ λίγο ή καθόλου για αυτό, αφού η μέση εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου που αντιστοιχούν ανά κάτοικο το χρόνο είναι μόλις 0,8 τόνοι( για σύγκριση: Κατάρ 56 τόνοι, ΗΠΑ 19, Γερμανία 9,7 Ελλάδα 8,7 Κίνα 4,6 Ινδία 1,3 Αϊτή 0,2. Πηγή: http://de.wikipedia.org/wiki/L%C3%A4nderliste_CO2-Emission). Χάνουν τα πάντα όταν εμφανίζονται τέτοια φαινόμενα. Και δεν έχουν καμιά ασφάλεια-ζωής ή σπιτιών-όπως πιθανά έχουν οι κάτοικοι της Αμερικής ή της Β. Ευρώπης. Το 1/3 των 90 εκατομ. κατοίκων των Φιλιππίνων ζουν με λιγότερο από ένα δολ. την ημέρα. Ενώ δεν είχαν συνέλθει από τις συνέπειες του τυφώνα «Washi» του 2011, ήρθε στη συνέχεια ο τυφώνας «Bopha» το 2012 για να τους αποτελειώσει(1400 νεκροί). Τώρα ήρθε ο Haiyan για να καταστρέψει τα πάντα(το 80% των σπιτιών στο Τακλομπάν, εκτός από τους χιλιάδες νεκρούς).
Αυτό είχε υπόψη ο εκπρόσωπος των Φιλιππίνων Γιεμπ Σάνο στην αρχή της συνδιάσκεψης του ΟΗΕ για το κλίμα που γίνεται στη Βαρσοβία αυτές τις μέρες(11-22 Νοεμβρίου, COP19) και κλαίγοντας ανακοίνωσε απεργία πείνας λέγοντας: « ο αδελφός μου γλύτωσε από τον υπερτυφώνα, αλλά εδώ και 3 μέρες δεν έχει τίποτα να φάει, όπως και δεκάδες χιλιάδες θυμάτων του τυφώνα. Γι αυτό δε θα φάω ούτε εγώ, τίποτα μέχρι το τέλος της συνδιάσκεψης. Αυτού του είδους οι τυφώνες πρέπει να σταματήσουν! Πρέπει επί τέλους κάτι να κάνουμε, όχι μόνο να μιλάμε, να μιλάμε…». Από την επόμενη μέρα, από αλληλεγγύη, συμμετέχουν στην απεργία πείνας και άλλοι εκπρόσωποι λέγοντας: «με φιλανθρωπική βοήθεια δεν λύνουμε τα προβλήματα στις Φιλιππίνες. Δεν επιτρέπεται για άλλη μια φορά η συνδιάσκεψη να γίνει ένα talk schow. Οι πρωταίτιοι της αλλαγής του κλίματος καταστρέφουν ολόκληρους κόσμους ζωής. Σήμερα στις Φιλιππίνες, αύριο σε μας;». Αυτές οι αντιδράσεις ανάγκασαν τη γραμματέα της COP19 Christiana Figueres να δηλώσει: « στον άνισο αγώνα μεταξύ ανθρώπου και φύσης μας απειλεί μια καταστροφή, γι αυτό θα πρέπει να πετύχουμε καλά αποτελέσματα από τη συνδιάσκεψη».
Όπως είναι γνωστό αντιπρόσωποι από 195 χώρες προετοιμάζουν από το 2009-μετά τη συνδιάσκεψη της Κοπεγχάγης- ακόμα, τα μέτρα που πρέπει να παρθούν από τις κυβερνήσεις. Για να αντικαταστήσουν το πρωτόκολο του Κυότο και να υπογραφούν υποτίθεται το 2015 στη συνδιάσκεψη που θα γίνει στο Παρίσι. Το συμβούλιο για το κλίμα του ΟΗΕ δε σταματά να προειδοποιεί ότι περιμένει τριπλασιασμό των έντονων καιρικών φαινομένων στο εξής. Για τον Haiyan λέει ότι «ζήσαμε τον πιο μεγάλο και καταστροφικό τυφώνα της ιστορίας μέχρι τώρα στη στεριά». Αλλά στις συνδιασκέψεις οι εκπρόσωποι των κυβερνήσεων όλο …μιλάνε και μιλάνε, χωρίς να καταλήγουν.
Με την ευκαιρία της συνδιάσκεψης, η μεγαλύτερη πολυεθνική των ασφαλειών Munich Re (το κεφάλαιο που έχει επενδυθεί στις ασφάλειες το ενδιαφέρει η αλλαγή του κλίματος γιατί πληρώνει τις ζημιές στους ασφαλισμένους του) δήλωσε: η κλιματική αλλαγή επιδρά πολύ περισσότερο στις «αναδυόμενες χώρες». Οι άμεσες ζημιές σε αυτές τις χώρες είναι κατά μέσο όρο το 2,9% του ΑΕΠ τους. Στις βιομηχανικές οι ζημιές αντιπροσωπεύουν μόνο το 0,8% του ΑΕΠ τους. Οι πλημμύρες του 2011 στη Ταϋλάνδη στοίχισαν 43 δις. δολ., δηλαδή το 22% του ΑΕΠ της. Η Munich Re ελπίζει βέβαια να επωφεληθεί από τις καταστροφές σε αυτές τις χώρες, προτείνοντας πρόγραμμα ασφάλισης περιουσιών και ζωής σε συνεργασία με τα κράτη. Να πληρώνουν τα κράτη μέρος των συμβολαίων ασφάλειας, «γιατί οι ιδιώτες δε μπορούν να σηκώσουν μόνοι τους το βάρος των συμβολαίων».
Στην ουσία με τον ίδιο τρόπο θέλουν να αντιμετωπίσουν το θέμα και οι κυβερνήσεις των βιομηχανικών κρατών. Να δώσουν την ευκαιρία στις εταιρείες τους να κερδίσουν από τις ζημιές και δίνοντας ψίχουλα βοήθειας στις έκτακτες περιπτώσεις, να αποποιούνται ταυτόχρονα των ευθυνών τους. Για να μη αλλάξουν το μοντέλο ανάπτυξης που προωθούν. Να μην αλλάξουν το συνδεδεμένο με αυτό καταναλωτικό μοντέλο, καθώς και τρόπο ζωής στις χώρες τους. Γιατί αυτό το μοντέλο, το οποίο πάει να παγκοσμιοποιηθεί, είναι και υπεύθυνο για τις επιπτώσεις από την κλιματική αλλαγή. Γι αυτό συζητούν κατά προτεραιότητα πως θα δημιουργήσουν ένα σύστημα αποζημιώσεων των φτωχότερων κρατών-που φωνάζουν- από τις πλούσιες χώρες. Αυτές να συνεισφέρουν αναλόγως του όγκου των αερίων που συνεχίζουν να παράγουν.
Με τη παρούσα κρίση του παγκόσμιου καπιταλισμού, σπάνια πλέον αναφέρονται οι πολιτικοί στη Δύση και το Βορά στη κλιματική αλλαγή(χαρακτηριστική περίπτωση η Μέρκελ, που πριν τη κρίση ήθελε να το παίζει ηγέτης στην εκστρατεία ενάντια στην κλιματική αλλαγή και τώρα δε μιλά καθόλου για το θέμα). Η Πολωνία μάλιστα που φιλοξενεί τη διάσκεψη και ο υπουργός περιβάλλοντός της έχει την προεδρία, έχει μια κυβέρνηση που προσπαθεί με κάθε τρόπο να αποφύγει κάθε μέτρο για τις εκπομπές CO2. Θέλει και προωθεί την ανθρακοβιομηχανία της χώρας της-ο άνθρακας εθνικό πολωνικό προϊόν-κρυβόμενη πίσω από την αντίστοιχη στάση των κυβερνήσεων των ΗΠΑ, Αυστραλίας και Κίνας.
Εντωμεταξύ, οι επιδοτήσεις στα ορυκτά καύσιμα έχουν ξεπεράσει τα 500 δις δολάρια το χρόνο και οι βιομηχανίες ορυκτών καυσίμων επηρεάζουν όλο και περισσότερο τις συζητήσεις. Κράτη όπως η Ρωσία, ΗΠΑ, Νορβηγία, Καναδάς-που είναι κοντά στην Αρκτική-ετοιμάζονται να επωφεληθούν από το λιώσιμο των πάγων στην περιοχή[3]-αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής- και να εξορύξουν και τα εκεί αποθέματα των ορυκτών καυσίμων.
Δε μιλάμε βέβαια για Ελλάδα. Οι συζητήσεις για νέα εργοστάσια λιγνίτη και για μελλοντικές εξορύξεις στο Ιόνιο ή στο Κρητικό Πέλαγος, δίνουν και παίρνουν: για το πώς θα μας βοηθήσουν στην «έξοδο από την κρίση». Για ρύπανση, παραγωγή αερίων του θερμοκηπίου, θαλάσσιων ατυχημάτων και κλιματική αλλαγή, ούτε λόγος στα ελληνικά ΜΜΕ. Είπαμε εδώ έχουμε τους δικούς μας τυφώνες!
Δε θα πρέπει να περιμένουμε και πολλά πράγματα από τις κυβερνήσεις στην ουσιαστική αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, πέρα από ίσως-λόγω επικαιρότητας των καταστροφών-μια οικονομική ενίσχυση των περιοχών που πλήττονται. Για το θεαθήναι. Αλλά και το κίνημα ενάντια στην αλλαγή του κλίματος έχει υποχωρήσει- από ότι φαίνεται- μετά το 2009 και οι συνδιασκέψεις αυτές δεν αποτελούν πλέον ούτε καν πεδίο παρέμβασής του. Έγινε μια αντισυνδιάσκεψη των κινημάτων και των κοινοτήτων για τη «μητέρα γη» στη Βολιβία με το Μοράλες, αλλά δεν συνεχίσθηκε αυτή η διαδικασία. Αν δεν ξαναπιάσουμε το νήμα και να συνδέσουμε την αποτροπή της κλιματικής καταστροφής με την προώθηση του πολιτισμού και των κοινωνιών της αποανάπτυξης-τοπικοποίησης, θα ζούμε τα επόμενα χρόνια όλο και περισσότερες καταστροφές. Καταστροφές που θα πλησιάζουν όλο και περισσότερο και τον «αναπτυγμένο» κόσμο και δε θα περιορίζονται μόνο τον 3ο κόσμο. Και τότε η σημερινή «φτωχοποίησή» μας στην Ελλάδα θα φαντάζει παράδεισος.
[1] Στο Βόρειο ημισφαίριο περιστρέφονται προς τα δεξιά και στο νότιο ημισφαίριο αντίθετα προς τα αριστερά, και εφ' όσον η δύναμη είναι κάθετη στην ταχύτητα της περιστροφής της γης, οι τροχιές είναι κυκλικές.
[2] Εκτός από τα εμπόδιά της στεριάς στη μείωση της ταχύτητας συμβάλει και το γεγονός ότι δεν τροφοδοτείται πλέον με καινούργιες ποσότητες ζεστού νερού, που είναι και η πηγή ενέργειάς του
[3] Αποδείχθηκε από επιστήμονες των Πανεπιστημίων York και Ottawa ότι η Αρκτική θερμαίνεται οκτώ φορές πιο γρήγορα από ότι ο υπόλοιπος πλανήτης. Μέχρι τώρα οι επιστήμονες θεωρούσαν ότι θερμαίνεται μόνο 3 φορές πιο γρήγορα
Πηγή: www.topikopoiisi.com/
Έχουν όμως ένα κοινό όλοι οι προαναφερόμενοι τυφώνες. Ενώ από τα καθεστωτικά φερέφωνα παρουσιάζονται περίπου ως φυσικές καταστροφές και εκδίκηση της φύσης είτε της εκτός μας, είτε της εντός μας (ο άνθρωπος είναι από τη φύση του άρπαγας), στην πραγματικότητα έχουν ως αιτία και είναι συνέπεια του παραγωγικού-καταναλωτικού συστήματος, στο οποίο στηρίζονται οι καπιταλιστικοί κοινωνικοί σχηματισμοί σε όλο τον πλανήτη.
Θα μου πείτε, υπάρχει διαφορά αν τα σπίτια μας τα παίρνει ο «Haiyan» ή θα τα πάρει στο τέλος η «Τρόικα»; Υπάρχει διαφορά. Στον τρόπο αρπαγής, αλλά όχι στο ποιοι είναι οι άρπαγες. Τι εννοώ: στην πρώτη περίπτωση ο μηχανισμός είναι η αλλαγή του κλίματος λόγω της συνεχούς αύξησης των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου, στη δεύτερη είναι τα στεγαστικά δάνεια των δανειστών-επενδυτών μέσω του τραπεζικού συστήματος προς τα νοικοκυριά που θέλουν να βάλουν ένα «κεραμίδι πάνω από το κεφάλι τους». Οι άρπαγες όμως είναι οι ίδιοι. Είναι αυτοί που συσσωρεύουν κεφάλαια, είτε αγοράζοντας για παράδειγμα μέσω φαντς μετοχές των εταιρειών ορυκτών καυσίμων, είτε από την άλλη τα «παράγωγα ομόλογα» των «κόκκινων δανείων» των τραπεζών.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Και πρώτα ας δούμε πως δημιουργούνται οι τυφώνες. Είναι ένα φυσικό φαινόμενο, αλλά η αύξηση της συχνότητά τους, καθώς και της καταστροφικότητάς τους τα τελευταία χρόνια είναι «ανθρωπογενής». Αυτό το διαπιστώνει το 94% των επιστημονικών μελετών.
Οι τυφώνες-έτσι είχα μάθει στο μάθημα της Μετεωρολογίας στο ΑΠΘ-σχηματίζονται πάνω από τη θάλασσα στη ζώνη μεταξύ 5ο -30ο βόρεια και νότια του Ισημερινού. Στον Ειρηνικό αποκαλούνται taifun, ενώ στον Ατλαντικό hurricane. Η κρίσιμη θερμοκρασία για τη δημιουργία τους είναι η 26,5ο C. Και στον Ισημερινό υπάρχουν τέτοιες θερμοκρασίες, αλλά εκεί λείπει η δύναμη Corioli, η φανταστική δύναμη δηλαδή που δημιουργεί η περιστροφή της γης και θέτει σε περιστροφική κίνηση τις αέρινες μάζες στην ατμόσφαιρα, αλλά και τις υγρές μάζες στη θάλασσα[1].
Έχουν σχέση με την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας της γης και το φαινόμενο του θερμοκηπίου;
Τυφώνες υπήρχαν πάντα. Σήμερα όμως υπάρχουν μετεωρολογικά μοντέλα, που δείχνουν μια αύξηση της συχνότητάς τους τα τελευταία χρόνια. Καθώς και αύξηση της ενέργειας που τους σχηματίζουν. Αυτό οφείλεται στην αυξημένη ενέργεια των μορίων του αέρα και των υδρατμών, λόγω αυξημένης θερμοκρασίας τους(κίνηση Μπράουν) και αυξημένης εξάτμισης του ζεστού νερού από την επιφάνεια της θάλασσας. Αυτή η ενέργεια όλο και αυξάνεται και μετατρέπεται σε κινητική ενέργεια περιστροφής των μορίων. Η ταχύτητα που αποκτά ο αέρας χάνεται λίγο, όταν ο τυφώνας περιστρέφεται πάνω από στεριά-λόγω τριβής με τα ακίνητα στερεά μόριά της(ευτυχώς από τη μια, αλλά δυστυχώς για τις ανθρώπινες κατασκευές πάνω της, από την άλλη)[2].
Το αποτέλεσμα είναι ότι έχουμε έντονες επιπτώσεις στον καιρό των περιοχών της ζώνης που αναφέρουμε. Οι καταστροφές που μπορούν να επιφέρουν τέτοιες μεγάλες ενέργειες και ταχύτητες των τυφώνων θα μπορούσαν να συμβούν και στα κτίρια, που έχουν π.χ. προδιαγραφές κεντρικής Ευρώπης και όχι μόνο των Φιλιππίνων( εδώ έχουν χαμηλές προδιαγραφές αντοχής υποστηρίζουν οι μηχανικοί μας).
Αλλά οι Φιλιππίνες –και οι άλλες στεριές της ζώνης 5ο-30ο –πρόκειται να σαρωθούν όλο και πιο συχνά, όλο και χειρότερα από τυφώνες τα επόμενα χρόνια. Μέχρι τώρα σαρώνονταν κατά μέσο όρο από 20 τυφώνες το χρόνο την περίοδο Ιουνίου-Νοεμβρίου. Ο Haiyan ήταν φέτος ο 24ος . Και ήταν ο χειρότερος τυφώνας που «έπιασε» στεριά μέχρι τώρα. Και είχε αποκτήσει ταχύτητες 300-315 χιλιομ/ώρα-κατά διαστήματα έφθασε και μέχρι 360 χιλιομ/ώρα. Για σύγκριση: ο πρόσφατος τυφώνας « Christian» στη Β. Ευρώπη είχε ταχύτητα μέχρι 190 χιλ/ώρα. Ήταν δηλαδή –παρόλες τις καταστροφές και θανάτους που προκάλεσε-παιχνιδάκι σε σύγκριση με τον Haiyan.
Μπορούμε να αντιληφθούμε τι προκάλεσε ένας τέτοιος τυφώνας. Οι αρχές της χώρας ανακοίνωσαν στην αρχή ότι περιμένουν πάνω από 10.000 νεκρούς κύρια σε μια πόλη, τη Τακλομπάν. Αργότερα ο ΟΗΕ ανάφερε ότι οι νεκροί ανέρχονται σε 4.460. Θα περάσει καιρός για να επιβεβαιωθεί ο αριθμός, αλλά το σίγουρο είναι ότι ο συνολικός αριθμός των ατόμων που έχουν πληγεί από τον τυφώνα ανέρχεται στα 11,8 εκατομμύρια, ενώ 920.000 άνθρωποι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους. Ο γενικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Μπαν Κι Μουν, έκανε λόγο για ολοσχερή καταστροφή. «Οι άνθρωποι αναζητούν απελπισμένα φαγητό, νερό, καταφύγιο, εφόδια και πληροφορίες για τους αγαπημένους τους. Ανησυχούμε ιδιαιτέρως για τους δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους που είναι εκτεθειμένοι στα στοιχεία της φύσης».
Ο τυφώνας σχηματίσθηκε με τέτοιο τρόπο που δείχνει την επίδραση της αύξησης της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη: Ανατολικά των Φιλιππίνων στις 3 Νοέμβρη το νερό του Ειρηνικού είχε θερμοκρασία 30ο C στην επιφάνειά του, πράγμα που ήταν πολύ υψηλή για την εποχή. Σχηματίσθηκαν λοιπόν πολλά σύννεφα βροχής. Ανέβηκε η θερμοκρασία και η υγρασία του αέρα, πράγμα που έδωσε μεγαλύτερη ενέργεια στο μέτωπο της βροχής. Λόγω της περιστροφής της γης και της δύναμης Corioli που αναφέραμε πριν, μπήκαν όλα αυτά τα σύννεφα και ο αέρας σε περιστροφική κίνηση και σιγά-σιγά αυξανόταν η ενέργεια του φαινομένου και κατέληξε να δημιουργηθεί αυτό που λέγεται «σουπερ-τυφώνας». Όταν η ταχύτητα ενός τυφώνα ξεπερνά τα 241 χιλ./ώρα, κατατάσσεται στην κατηγορία «σουπερ» από τους επιστήμονες. Προκάλεσε ότι προκάλεσε πάνω από τις Φιλιππίνες(πρόκειται για 7.000 νησιά) και χάνοντας μέρος της ταχύτητάς του πάνω από τη στεριά, έφθασε στο Β. Βιετνάμ με ταχύτητα γύρω στα 155 χιλ./ώρα. Στο Βιετνάμ συνοδεύτηκε από βροχή που έφθασε στα επίπεδα 200-400 λίτρων ανά τετραγωνικό μέτρο, αλλά δεν προκάλεσε-λόγω της μικρότερης ταχύτητας των ανέμων-τέτοιες καταστροφές όπως στις Φιλιππίνες
Μέχρι τώρα ο καταστροφικότερος τυφώνας ήταν στην Αιτή βέβαια, αλλά οι κάτοικοι των Φιλιππίνων υποφέρουν περισσότερο από όλους από τις συνέπειες της αλλαγής του κλίματος. Και φταίνε πολύ λίγο ή καθόλου για αυτό, αφού η μέση εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου που αντιστοιχούν ανά κάτοικο το χρόνο είναι μόλις 0,8 τόνοι( για σύγκριση: Κατάρ 56 τόνοι, ΗΠΑ 19, Γερμανία 9,7 Ελλάδα 8,7 Κίνα 4,6 Ινδία 1,3 Αϊτή 0,2. Πηγή: http://de.wikipedia.org/wiki/L%C3%A4nderliste_CO2-Emission). Χάνουν τα πάντα όταν εμφανίζονται τέτοια φαινόμενα. Και δεν έχουν καμιά ασφάλεια-ζωής ή σπιτιών-όπως πιθανά έχουν οι κάτοικοι της Αμερικής ή της Β. Ευρώπης. Το 1/3 των 90 εκατομ. κατοίκων των Φιλιππίνων ζουν με λιγότερο από ένα δολ. την ημέρα. Ενώ δεν είχαν συνέλθει από τις συνέπειες του τυφώνα «Washi» του 2011, ήρθε στη συνέχεια ο τυφώνας «Bopha» το 2012 για να τους αποτελειώσει(1400 νεκροί). Τώρα ήρθε ο Haiyan για να καταστρέψει τα πάντα(το 80% των σπιτιών στο Τακλομπάν, εκτός από τους χιλιάδες νεκρούς).
Αυτό είχε υπόψη ο εκπρόσωπος των Φιλιππίνων Γιεμπ Σάνο στην αρχή της συνδιάσκεψης του ΟΗΕ για το κλίμα που γίνεται στη Βαρσοβία αυτές τις μέρες(11-22 Νοεμβρίου, COP19) και κλαίγοντας ανακοίνωσε απεργία πείνας λέγοντας: « ο αδελφός μου γλύτωσε από τον υπερτυφώνα, αλλά εδώ και 3 μέρες δεν έχει τίποτα να φάει, όπως και δεκάδες χιλιάδες θυμάτων του τυφώνα. Γι αυτό δε θα φάω ούτε εγώ, τίποτα μέχρι το τέλος της συνδιάσκεψης. Αυτού του είδους οι τυφώνες πρέπει να σταματήσουν! Πρέπει επί τέλους κάτι να κάνουμε, όχι μόνο να μιλάμε, να μιλάμε…». Από την επόμενη μέρα, από αλληλεγγύη, συμμετέχουν στην απεργία πείνας και άλλοι εκπρόσωποι λέγοντας: «με φιλανθρωπική βοήθεια δεν λύνουμε τα προβλήματα στις Φιλιππίνες. Δεν επιτρέπεται για άλλη μια φορά η συνδιάσκεψη να γίνει ένα talk schow. Οι πρωταίτιοι της αλλαγής του κλίματος καταστρέφουν ολόκληρους κόσμους ζωής. Σήμερα στις Φιλιππίνες, αύριο σε μας;». Αυτές οι αντιδράσεις ανάγκασαν τη γραμματέα της COP19 Christiana Figueres να δηλώσει: « στον άνισο αγώνα μεταξύ ανθρώπου και φύσης μας απειλεί μια καταστροφή, γι αυτό θα πρέπει να πετύχουμε καλά αποτελέσματα από τη συνδιάσκεψη».
Όπως είναι γνωστό αντιπρόσωποι από 195 χώρες προετοιμάζουν από το 2009-μετά τη συνδιάσκεψη της Κοπεγχάγης- ακόμα, τα μέτρα που πρέπει να παρθούν από τις κυβερνήσεις. Για να αντικαταστήσουν το πρωτόκολο του Κυότο και να υπογραφούν υποτίθεται το 2015 στη συνδιάσκεψη που θα γίνει στο Παρίσι. Το συμβούλιο για το κλίμα του ΟΗΕ δε σταματά να προειδοποιεί ότι περιμένει τριπλασιασμό των έντονων καιρικών φαινομένων στο εξής. Για τον Haiyan λέει ότι «ζήσαμε τον πιο μεγάλο και καταστροφικό τυφώνα της ιστορίας μέχρι τώρα στη στεριά». Αλλά στις συνδιασκέψεις οι εκπρόσωποι των κυβερνήσεων όλο …μιλάνε και μιλάνε, χωρίς να καταλήγουν.
Με την ευκαιρία της συνδιάσκεψης, η μεγαλύτερη πολυεθνική των ασφαλειών Munich Re (το κεφάλαιο που έχει επενδυθεί στις ασφάλειες το ενδιαφέρει η αλλαγή του κλίματος γιατί πληρώνει τις ζημιές στους ασφαλισμένους του) δήλωσε: η κλιματική αλλαγή επιδρά πολύ περισσότερο στις «αναδυόμενες χώρες». Οι άμεσες ζημιές σε αυτές τις χώρες είναι κατά μέσο όρο το 2,9% του ΑΕΠ τους. Στις βιομηχανικές οι ζημιές αντιπροσωπεύουν μόνο το 0,8% του ΑΕΠ τους. Οι πλημμύρες του 2011 στη Ταϋλάνδη στοίχισαν 43 δις. δολ., δηλαδή το 22% του ΑΕΠ της. Η Munich Re ελπίζει βέβαια να επωφεληθεί από τις καταστροφές σε αυτές τις χώρες, προτείνοντας πρόγραμμα ασφάλισης περιουσιών και ζωής σε συνεργασία με τα κράτη. Να πληρώνουν τα κράτη μέρος των συμβολαίων ασφάλειας, «γιατί οι ιδιώτες δε μπορούν να σηκώσουν μόνοι τους το βάρος των συμβολαίων».
Στην ουσία με τον ίδιο τρόπο θέλουν να αντιμετωπίσουν το θέμα και οι κυβερνήσεις των βιομηχανικών κρατών. Να δώσουν την ευκαιρία στις εταιρείες τους να κερδίσουν από τις ζημιές και δίνοντας ψίχουλα βοήθειας στις έκτακτες περιπτώσεις, να αποποιούνται ταυτόχρονα των ευθυνών τους. Για να μη αλλάξουν το μοντέλο ανάπτυξης που προωθούν. Να μην αλλάξουν το συνδεδεμένο με αυτό καταναλωτικό μοντέλο, καθώς και τρόπο ζωής στις χώρες τους. Γιατί αυτό το μοντέλο, το οποίο πάει να παγκοσμιοποιηθεί, είναι και υπεύθυνο για τις επιπτώσεις από την κλιματική αλλαγή. Γι αυτό συζητούν κατά προτεραιότητα πως θα δημιουργήσουν ένα σύστημα αποζημιώσεων των φτωχότερων κρατών-που φωνάζουν- από τις πλούσιες χώρες. Αυτές να συνεισφέρουν αναλόγως του όγκου των αερίων που συνεχίζουν να παράγουν.
Με τη παρούσα κρίση του παγκόσμιου καπιταλισμού, σπάνια πλέον αναφέρονται οι πολιτικοί στη Δύση και το Βορά στη κλιματική αλλαγή(χαρακτηριστική περίπτωση η Μέρκελ, που πριν τη κρίση ήθελε να το παίζει ηγέτης στην εκστρατεία ενάντια στην κλιματική αλλαγή και τώρα δε μιλά καθόλου για το θέμα). Η Πολωνία μάλιστα που φιλοξενεί τη διάσκεψη και ο υπουργός περιβάλλοντός της έχει την προεδρία, έχει μια κυβέρνηση που προσπαθεί με κάθε τρόπο να αποφύγει κάθε μέτρο για τις εκπομπές CO2. Θέλει και προωθεί την ανθρακοβιομηχανία της χώρας της-ο άνθρακας εθνικό πολωνικό προϊόν-κρυβόμενη πίσω από την αντίστοιχη στάση των κυβερνήσεων των ΗΠΑ, Αυστραλίας και Κίνας.
Εντωμεταξύ, οι επιδοτήσεις στα ορυκτά καύσιμα έχουν ξεπεράσει τα 500 δις δολάρια το χρόνο και οι βιομηχανίες ορυκτών καυσίμων επηρεάζουν όλο και περισσότερο τις συζητήσεις. Κράτη όπως η Ρωσία, ΗΠΑ, Νορβηγία, Καναδάς-που είναι κοντά στην Αρκτική-ετοιμάζονται να επωφεληθούν από το λιώσιμο των πάγων στην περιοχή[3]-αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής- και να εξορύξουν και τα εκεί αποθέματα των ορυκτών καυσίμων.
Δε μιλάμε βέβαια για Ελλάδα. Οι συζητήσεις για νέα εργοστάσια λιγνίτη και για μελλοντικές εξορύξεις στο Ιόνιο ή στο Κρητικό Πέλαγος, δίνουν και παίρνουν: για το πώς θα μας βοηθήσουν στην «έξοδο από την κρίση». Για ρύπανση, παραγωγή αερίων του θερμοκηπίου, θαλάσσιων ατυχημάτων και κλιματική αλλαγή, ούτε λόγος στα ελληνικά ΜΜΕ. Είπαμε εδώ έχουμε τους δικούς μας τυφώνες!
Δε θα πρέπει να περιμένουμε και πολλά πράγματα από τις κυβερνήσεις στην ουσιαστική αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, πέρα από ίσως-λόγω επικαιρότητας των καταστροφών-μια οικονομική ενίσχυση των περιοχών που πλήττονται. Για το θεαθήναι. Αλλά και το κίνημα ενάντια στην αλλαγή του κλίματος έχει υποχωρήσει- από ότι φαίνεται- μετά το 2009 και οι συνδιασκέψεις αυτές δεν αποτελούν πλέον ούτε καν πεδίο παρέμβασής του. Έγινε μια αντισυνδιάσκεψη των κινημάτων και των κοινοτήτων για τη «μητέρα γη» στη Βολιβία με το Μοράλες, αλλά δεν συνεχίσθηκε αυτή η διαδικασία. Αν δεν ξαναπιάσουμε το νήμα και να συνδέσουμε την αποτροπή της κλιματικής καταστροφής με την προώθηση του πολιτισμού και των κοινωνιών της αποανάπτυξης-τοπικοποίησης, θα ζούμε τα επόμενα χρόνια όλο και περισσότερες καταστροφές. Καταστροφές που θα πλησιάζουν όλο και περισσότερο και τον «αναπτυγμένο» κόσμο και δε θα περιορίζονται μόνο τον 3ο κόσμο. Και τότε η σημερινή «φτωχοποίησή» μας στην Ελλάδα θα φαντάζει παράδεισος.
[1] Στο Βόρειο ημισφαίριο περιστρέφονται προς τα δεξιά και στο νότιο ημισφαίριο αντίθετα προς τα αριστερά, και εφ' όσον η δύναμη είναι κάθετη στην ταχύτητα της περιστροφής της γης, οι τροχιές είναι κυκλικές.
[2] Εκτός από τα εμπόδιά της στεριάς στη μείωση της ταχύτητας συμβάλει και το γεγονός ότι δεν τροφοδοτείται πλέον με καινούργιες ποσότητες ζεστού νερού, που είναι και η πηγή ενέργειάς του
[3] Αποδείχθηκε από επιστήμονες των Πανεπιστημίων York και Ottawa ότι η Αρκτική θερμαίνεται οκτώ φορές πιο γρήγορα από ότι ο υπόλοιπος πλανήτης. Μέχρι τώρα οι επιστήμονες θεωρούσαν ότι θερμαίνεται μόνο 3 φορές πιο γρήγορα
Πηγή: www.topikopoiisi.com/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου