Υδροηλεκτρικά έργα και αειφόρος ανάπτυξη

Η κατασκευή υδροηλεκτρικών σταθμών επιφέρει σε μεγάλο βαθμό την υποβάθμιση του περιβάλλοντος με την καταστροφή της χλωρίδας και της πανίδας της γύρω περιοχής. Πέρα από την οικολογική τους διάσταση, τα μεγάλα αυτά δημόσια έργα έχουν σοβαρές επιπτώσεις και στις καλλιέργειες, αφού πολλοί γεωργοί χάνουν τις εκτάσεις τους λόγω αναγκαστικής απαλλοτρίωσης. Πρόσφατα υπογράφηκε από πολλές κυβερνήσεις ένα διεθνές Πρωτόκολλο (Hydropower Sustainability Assessment Protocol), το οποίο θέτει ως στόχο την επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης με τη δημιουργία σύγχρονων υδροηλεκτρικών σταθμών που θα πληρούν αυστηρά καθορισμένους περιβαλλοντικούς αλλά και κοινωνικούς όρους.
Μια αειφόρα υδροηλεκτρική ανάπτυξη είναι εφικτή;

Πίσω από το Πρωτόκολλο υπάρχει ένα πολυσύνθετο νομικό πλαίσιο που θέτει όρους για τη χρηματοδότηση και την κατασκευή των μεγάλων αυτών δημόσιων έργων λαμβάνοντας υπόψη κριτήρια που έχουν να κάνουν με τη διασφάλιση της προστασίας του περιβάλλοντος, της δημόσιας υγείας, της κλιματικής αλλαγής αλλά και των ανθρώπινων δικαιωμάτων.

Ο γαλλικός περιβαλλοντικός οργανισμός «Φίλοι της Γης» κρίνει ότι το Πρωτόκολλο έχει επιφανειακό οικολογικό προσανατολισμό. Σύμφωνα με την εκπρόσωπο του γαλλικού οργανισμού Ρανκόν Μοναμπάι τα περιβαλλοντικά, οικονομικά αλλά και κοινωνικά προβλήματα που σχετίζονται με την κατασκευή ή επέκταση υδροηλεκτρικών σταθμών είναι ιδιαίτερα πολύπλοκα και το συγκεκριμένο διεθνές πλαίσιο δε φαίνεται επαρκές. Το γεγονός μάλιστα ότι πίσω από τα έργα αυτά κρύβονται παγκόσμιοι επενδυτικοί κολοσσοί, οι οποίοι μάλιστα συμμετείχαν στις διαβουλεύσεις για το Πρωτόκολλο αφήνει αρκετές αμφιβολίες ως προς την ειλικρίνεια των περιβαλλοντικών ανησυχιών.

Μάχες ακτιβιστών και κατασκευαστών

Ο Ρίτσαρντ Τέιλορ γενικός διευθυντής της Παγκόσμιας Ένωσης για την Υδροηλεκτρική Ενέργεια πιστεύει πως η επίτευξη καλύτερων ενεργειακών αποδόσεων μέσω νέων επενδύσεων στον τομέα αυτό με την παράλληλη διασφάλιση της βιωσιμότητας «αποτελεί χρονοβόρα διαδικασία όχι όμως και ουτοπία».Παρά την αισιοδοξία των υποστηρικτών του Πρωτοκόλλου, η πραγματικότητα φαίνεται να διαψεύδει προς το παρόν την αειφόρα διάσταση των μεγαλεπήβολων δημόσιων έργων.

Η κατασκευή του φράγματος του Ιλίσου στον ποταμό Τίγρη στην νοτιοανατολική Τουρκία από το 2008 αποτελεί ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα υδροηλεκτρικά έργα ανάμεσα στα υπόλοιπα 50.000 του πλανήτη. Σύμφωνα με διεθνείς περιβαλλοντικές εκθέσεις υπολογίζεται ότι 400 περίπου χλμ. του ποταμού Τίγρη και των παραποτάμων του ενδέχεται να υποστούν ανεπανόρθωτες οικολογικές καταστροφές. Υπολογίζεται ότι 100 είδη ψαριών είναι υπό εξαφάνιση ενώ απειλούνται με φθορές 200 περίπου αρχαιολογικοί χώροι, μεταξύ των οποίων και η πέτρινη πόλη Χασάνκεϊφ στις όχθες του Τίγρη.