- Όπως επανειλημμένα έχουν αναφέρει ο σημερινός πρωθυπουργός κος Παπανδρέου, οι αρμόδιοι Υπουργοί, ο πρόεδρος της ΝΔ κος Σαμαράς, αλλά και οι προκάτοχοί τους στο παρελθόν ,ο τουρισμός είναι η «ναυαρχίδα» της Εθνικής μας Οικονομίας και ο τομέας στον οποίο η χώρα μας έχει, για πολλούς λόγους ,το συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι των άλλων χωρών.
Μπορεί να συνυπάρξουν εξορύξεις και τουρισμός ;;; Εάν ναι, ποια είναι τα παραδείγματα περιοχών όπου συνυπάρχουν εξορύξεις και τουρισμός;;; κάτω από ποιες προϋποθέσεις συμβαίνει αυτό;;;;
Πιο κάτω παραθέτουμε στοιχεία και διευκρινίσεις που πιστεύουμε ότι βοηθάνε όποιον ενδιαφέρεται, αλλά δεν έχει ασχοληθεί έως τώρα , να απαντήσει μόνος του σε αυτές τις ερωτήσεις .
Η έννοια του «ανταγωνισμού» είναι σε όλους γνωστή, όπως και η σημασία της φράσης «σύγκρουση συμφερόντων» .Που τα συναντάμε αυτά σε κείμενα σχετικά με το ερώτημα «εξορύξεις ή τουρισμός»;
1) Τι λέει ο Σύνδεσμος Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων:
Ο Σύνδεσμος Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων (ΣΜΕ), που εκπροσωπεί όλες τις επιχειρήσεις του εξορυκτικού κλάδου, είχε στείλει τις θέσεις του στον Υπουργό ΠΕΧΩΔΕ κ. Σουφλιά για να ληφθούν υπόψη στη σύνταξη του Νέου Γενικού Χωροταξικού Πλαισίου της Ελλάδας και των Ειδικών Χωροταξικών Βιομηχανίας και Τουρισμού . Στην επιστολή αυτή, στη τελευταία σελίδα με τα συμπεράσματα και τις προτάσεις του ΣΜΕ,αναφέρεται :
«….. Να ολοκληρωθεί ο χωροταξικός σχεδιασμός σε συνδυασμό με τις Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες και σε συνάρτηση με άλλουςανταγωνιστικούς με την εξόρυξη τομείς (π.χ. τουρισμός), με σκοπό την ισόρροπη ανάπτυξη και τους βέλτιστους συνδυασμούς, ανάλογα και με τον ορυκτό πλούτο κάθε περιοχής.».
2) Τι συναντάμε στην Ελληνική Νομοθεσία:
α) Τον Φεβρουάριο 2009 υπογράφηκε από τον κ. Σουφλιά του ΥΠΕΧΩΔΕ και τους συναρμόδιους Υπουργούς το Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τη Βιομηχανία. Στα ιδιαίτερα στοιχεία για το νομό Φωκίδας, στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι, αναφέρονται τα εξής:
« Χρήσεις γης και σχέση με άλλες δραστηριότητες: Η γενικά χαμηλή ανάπτυξη της βιομηχανίας δεν δημιουργεί προβλήματα, αλλά το ζεύγος των κλάδων 13(27 δημιουργεί τοπικά δυνητικές ασυμβατότητες με την τουριστική ανάπτυξη, ιδιαίτερα στην ευρύτερη ζώνη των Δελφών. Είναι σκόπιμος ο λεπτομερής σχεδιασμός των χρήσεων γης στο ανατολικό τμήμα του Νομού.». Αυτό το κείμενο είναι Νόμος του Ελληνικού κράτους.
β) Τον Ιούνιο του 2009 υπογράφηκε από τον κ. Σουφλιά του ΥΠΕΧΩΔΕ και τους συναρμόδιους Υπουργούς το Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τον Τουρισμό. Στο άρθρο 8 με τίτλο «ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΓΙΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΧΩΡΟΥ ΜΕ ΕΙΔΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΚΑΙ ΕΠΙΛΥΣΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΝ ΜΕ ΑΛΛΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ»στο κεφάλαιο Ζ αναφέρει:
«Επίλυση συγκρούσεων με άλλες χρήσεις, παρ. Β:
Τουρισμός – Εξόρυξη: Η άσκηση εξορυκτικών δραστηριοτήτων ,η πρωτογενής επεξεργασία των ορυκτών πρώτων υλών στους χώρους εξόρυξης και η εξασφάλιση των αναγκαίων θαλάσσιων διεξόδων για τη διακίνηση των προϊόντων εντός των περιοχών που χαρακτηρίζονται με το παρόν ως περιοχές προτεραιότητας τουρισμού δεν μπορεί λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και της φύσης της δραστηριότητας να αποκλειστεί. Η επέκταση της δραστηριότητας στις περιοχές αυτές και σε τμήματα που εντοπίζονται νέα κοιτάσματα ,είναι δυνατή ύστερα από συνεκτίμηση κοινωνικών , οικονομικών και περιβαλλοντικών (εφαρμογή σύγχρονων μεθόδων εξόρυξης ,επεξεργασίας ,μεταφοράς ,διαχείρισης αποβλήτων, περιορισμού / αντιμετώπισης των οχλήσεων και αποκατάστασης του τοπίου) παραμέτρων ».
Και αυτό το κείμενο είναι επίσης Νόμος του Ελληνικού Κράτους.
3) Τι λέει ο επιχειρηματικός κόσμος του τουρισμού:
Εδώ δεν χρειάζεται να ψάξουμε πολύ. Με μια απλή αναζήτηση σε διαφημίσεις τουριστικών προορισμών, εύκολα διαπιστώνουμε ότι ένα από τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά προσέλκυσης τουριστών σε όλο τον κόσμο είναι η καθαρή παρθένα φύση, σε οποιαδήποτε εκδοχή της. Δεν χρειάζονται περαιτέρω αναλύσεις για να αντιληφθεί κανείς ότι η κατεστραμμένη ή και μολυσμένη φύση είναι σοβαρός λόγος μη τουριστικής ανάπτυξης.
Δεν πιστεύουμε ότι υπάρχει τουρίστας που έλκεται από την θέα βιομηχανικών εγκαταστάσεων ή βρίσκει όμορφη τη θέα ενός εξορυκτικού τοπίου στο μέσον ενός όμορφου δάσους. Ούτε ότι θα επέλεγε κανείς να κάνει τις διακοπές του σε έναν όμορφο τόπο, όπου όμως θα ήξερε ότι ο αέρας που αναπνέει ή η θάλασσα που θα κολυμπάει είναι γεμάτη τοξικά βιομηχανικά απόβλητα και αυτό δεν νομίζουμε ότι είναι υποκειμενικό.
4) Τι λέει η «αγορά»:
Ας σκεφτούμε το εξής απλό: Ποιος επιχειρηματίας (εξαιρώντας όσους έχουν συναισθηματικούς λόγους και περιθώρια αυτοθυσίας) θα επένδυε σε μία ξενοδοχειακή μονάδα σε μία ωραία περιοχή ,όπου ανά πάσα στιγμή κάποιοι άλλοι επιχειρηματίες θα είχαν το δικαίωμα να κατασκευάσουν βιομηχανικές εγκαταστάσεις, ή να κάνουν εξορύξεις ή να την μολύνουν με βιομηχανικά απόβλητα;;;;;
Ένα τέτοιο εγχείρημα, μια τουριστική επένδυση σε περιοχή με οριστικές μεταλλευτικές παραχωρήσεις, δεν θα το χρηματοδοτούσε καμία τράπεζα όσο προνομιούχα και προικισμένη κι αν είναι η περιοχή. Αυτό δεν πρέπει να εκπλήσσει κανέναν μιας και βασικό κριτήριο για τη χρηματοδότηση μιας επένδυσης αποτελεί το επιχειρηματικό “ρίσκο”. Ο επενδυτής δεν θα μπορούσε να επιδοτηθεί ούτε από κάποιο από τα πολλά κρατικά ή ευρωπαϊκά επιδοτούμενα προγράμματα (π.χ. για νέες επιχειρήσεις, για εναλλακτικό τουρισμό, για ανάπτυξη των ορεινών όγκων κ.λ.π.) αφού η αίτηση του θα απορρίπτονταν μόλις διαπιστωνόταν η ύπαρξη των μεταλλευτικών παραχωρήσεων στην περιοχή.
5) Τι λέει «ο κόσμος»:
Μπορεί να μην έχουμε ποτέ προβληματιστεί σχετικά όμως κατά βάθος μάλλον συμφωνούμε όλοι με αυτήν την άποψη. Ποιος θυμάται να έχει πάει ποτέ διακοπές ,έστω δύο ημέρες, σε ένα μέρος που να έχει θέα π.χ. τα σεληνιακά τοπία των εξορύξεων στην ορεινή Φωκίδα ή τον δυτικό κόλπο «ΛΑΡΝΑΚΙ» στην Ιτέα (φωτό);;; .Ποιος θυμάται να έχει δει φωτογραφίες διακοπών φίλων του με τέτοιο φόντο;;; Πόσοι έχουμε πάει διακοπές με οργανωμένα γραφεία και θυμόμαστε να περιλαμβάνονται τέτοια τοπία στις ημερήσιες εξορμήσεις του «πακέτου»;;;; Μόνο κατά τη μετακίνησή μας στους αυτοκινητόδρομους μπορεί να είδαμε από μακριά βιομηχανική ή λατομική θέα. Φυσικά τα πιο πάνω δεν είναι σύμπτωση και η ερμηνεία τους είναι αυτονόητη. Κανένα μεγάλο Τουριστικό Γραφείο δεν προσφέρει «πακέτα» στην τύχη και όπως έχουμε ήδη αναφέρει, η χειρότερη θέα για τους τουρίστες είναι η κατεστραμμένη φύση.
6) Παραδείγματα:
Ένα παράδειγμα χαρακτηριστικό του κατά πόσο μπορούν να συνυπάρξουν εξορύξεις και τουρισμός είναι η ευρύτερη περιοχή της Χαλκιδικής. Περιοχή της Ελλάδας με ομοιομορφία εδαφών, βλάστησης, παραλιών, θάλασσας κ.λ.π., χωρισμένη στα δύο.
α) Στο νοτιοδυτικό τμήμα, στο οποίο έχουμε τουριστική ανάπτυξη με τους υψηλότερους ίσως πανελλαδικά ρυθμούς. Το καλοκαίρι του 2008 (πριν από την κρίση) αποτέλεσε πολλές φορές θέμα ρεπορτάζ των κεντρικών δελτίων ειδήσεων σε όλα σχεδόν τα μεγάλα τηλεοπτικά κανάλια με κύριο θέμα όχι μόνο τους κατά τόπους εκρηκτικούς ρυθμούς ανάπτυξης και τα σχέδια των τοπικών Φορέων ,αλλά και για την επίτευξη τιμών ρεκόρ στο κόστος αγοράς γής (εκτός σχεδίου πόλεως) για την κατασκευή παραθεριστικών κατοικιών και τουριστικών εγκαταστάσεων .
β) Στο βορειοανατολικό τμήμα, του ορεινού όγκου του Κακάβου και του Στρατονικού όρους με τους τρείς μεταλλευτικούς Δήμους Σταγείρων Ακάνθου ,Παναγίας και Αρναίας ,συνολικής έκτασης 700.000 στρεμμάτων εκ των οποίων τα 317.000 στρέμματα αποτελούν οριστικές παραχωρήσεις μεταλλείων. Η περιοχή αυτή έχει ,σε σύγκριση με την άλλη μισή νοτιοδυτική Χαλκιδική, τα ίδια και μεγαλύτερα προσόντα για τουριστική ανάπτυξη. Ενδεικτικά, έχει δασοκάλυψη 90% ,έχει ανάπτυγμα εξίσου όμορφων ακτών περίπου 130 χιλιόμετρα, έχει τον μεγαλύτερο υδάτινο πλούτο της Χαλκιδικής και δύο παγκόσμιους πόλους πολιτισμού, το Άγιο Όρος και τα αρχαία Στάγειρα, πατρίδα του Αριστοτέλη. Η γενικότερη κατάσταση αυτού του κομματιού της Χαλκιδικής και το κατά πόσον ενδιαφέρθηκαν για αυτό οι επενδυτές του τουρισμού, φαίνεται ξεκάθαρα πιο κάτω.
Η ΣΥΓΚΡΙΣΗ :
Η βορειοανατολική Χαλκιδική, που εκτός από φυσική ομορφιά έχει και εξορύξεις, έχει το ένα τρίτο (1/3) του κατά κεφαλήν εισοδήματος της νοτιοδυτικής Χαλκιδικής. Από πλευράς τουριστικών επενδύσεων, η βορειοανατολική Χαλκιδική έχει μόνο το 3% των τουριστικών κλινών και το 2% της παραθεριστικής κατοικίας στο σύνολο του Νομού. Η βορειοανατολική Χαλκιδική χαρακτηρίζεται από το χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο της Χαλκιδικής και ένα από τα χαμηλότερα της Ελλάδας, καθώς και από αρνητική διακύμανση του πληθυσμού κατά τις τρείς τελευταίες δεκαετίες, ενώ στην «άλλη» Χαλκιδική , η μέση αύξηση του πληθυσμού ανά δεκαετία είναι 20%.
7) Ο αντίλογος:
Μια ερώτηση: Για ποιους είναι ευχάριστη η βιομηχανική , εξορυκτική κ.λ.π. θέα . Απάντηση: Φυσικά, για αυτούς που κερδίζουν χρήματα από αυτή .Μόνο που το σπίτι τους το έχουν αλλού, και με τα χρήματα που κερδίζουν πάνε διακοπές σε παρθένους τροπικούς παράδεισους.
Εκτός από τις απόψεις του ΣΜΕ που αναφέρθηκαν παραπάνω, το πώς αντιμετωπίζεται ο τουρισμος από τις εταιρείες εξόρυξης μπορούμε να το δούμε και σε άλλα επίσημα «έγγραφα» του χώρου. Στην ΠΡΟΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΩΝ – ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ ΣΤΗ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ , αναφέρεται στην παρ. 7.9.5 :
«Επιπτώσεις στον τουρισμό: Η μεταλλευτική δραστηριότητα και ο τουρισμός είναι δυνατόν να αναπτυχθούν χωρίς να υπάρξουν προβλήματα συμβατότητας. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτής της συνύπαρξης αποτελούν οι δραστηριότητες της Μήλου, της Ιτέας, του Παρνασσού, αλλά και της γειτονικής Γερακινής στη Χαλκιδική όπου…..Απαραίτητες προϋποθέσεις στην κατεύθυνση αυτή είναι : -Η σαφής οριοθέτηση των μεταλλευτικών δραστηριοτήτων -Η μη ανάμιξη των βασικών δικτύων…..».
ΤΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ (εκτός της Χαλκιδική στην οποία έχουμε ήδη αναφερθεί):
α) Η Μήλος.
Η εκρηκτική τουριστική ανάπτυξη στο νησί τη δεκαετία του 90’ «συνέπεσε» να συμβεί μετά την δικαίωση δικαστικού αγώνα των επαγγελματιών του υποτυπώδους τουρισμού που είχε έως τότε η Μήλος εναντίον της εταιρίας “Αργυρομεταλλευμάτων και Βαρυτίνη” (μετέπειτα S&B) που κυριαρχεί στο νησί. Το 2000, πρόταση εξόρυξης χρυσού στο νησί από την ίδια εταιρεία και τη συνέταιρό της Royal Gold, έγινε δεκτή με οργή από κατοίκους και επαγγελματίες και τελικά ακυρώθηκε λόγω των επιπτώσεων που θα είχε στην προστατευόμενη “οχιά της Μήλου”. Κάτι άλλο που συνέβη, πιθανόν επίσης σαν αποτέλεσμα της δικαστικής δικαίωσης των επαγγελματιών του τουρισμού και των αντιδράσεων των κατοίκων, ήταν ο μεγάλος περιορισμός των «ορατών» εγκαταστάσεων της εταιρίας.
Αυτό που θα διαπιστώσει σήμερα ο επισκέπτης του νησιού είναι ότι οι εξορύξεις και ο τουρισμός απλά αποφεύγουν ο ένας τον άλλον. Ο τουρίστας θα πάει σε όλες τις παραλίες και τα αξιοθεάτα του νησιού αλλά δεν θα επισκεφθεί τα αποκρουστικά εξορυκτικά τοπία αφού δεν παρουσιάζουν τουριστικό ενδιαφέρον.
β) Ο Παρνασσός.
Εκτός από τοπία κατεστραμμένης φύσης από τις επιφανειακές εξορύξεις βωξίτη, στον Παρνασσό υπάρχει και η περιοχή Αράχωβα –Λιβάδι –Χιονοδρομικό (και το τμήμα από το Λιβάδι έως και την Αγόριανη). Σε αυτή την περιοχή έχει αναπτυχθεί ο τουρισμός του «χιονιού». Ο τουρισμός αυτός έχει σίγουρα αλληλεπιδράσεις με την πολύ κοντινή (8χλμ. από Αράχωβα), παγκοσμίως γνωστή περιοχή των Δελφών και το παραδοσιακό Γαλαξίδι, αλλά παραδόξως ,δεν αποτελεί μαζί με αυτές τις περιοχές ένα ενιαίο τουριστικό σύνολο. Η περιοχή αυτή , με ιδιόμορφη μεν σαιζόν (που εξαρτάται από την παρουσία χιονιού) ,είναι η μόνη που έχει τουρισμό όπως αυτός που θεωρείται φυσιολογικός και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Κατά την δική της τουριστική περίοδο (μικρή ή μεγάλη ανάλογα με το χιόνι), η κίνηση των τουριστών και όσων έχουν αποκτήσει στην περιοχή την εξοχική τους κατοικία στους δρόμους της Αράχωβας, στα μαγαζιά του Λιβαδιού και στο Χιονοδρομικό, είναι καθημερινή και όχι μόνο τα Σαββατοκύριακα.
Η ΣΧΕΣΗ:
Το κοινό χαρακτηριστικό του «τουριστικού» Παρνασσού με την «τουριστική» Μήλο είναι ότι και εδώ οι εξορύξεις και ο τουρισμός αποφεύγουν ο ένας τον άλλον. Το τμήμα Αράχωβα –Λιβάδι –Χιονοδρομικό αποτελεί στη πραγματικότητα ένα θύλακα απομονωμένο από την υπόλοιπη Φωκίδα (ή πιο σωστά που απομονώνει την υπόλοιπη Φωκίδα) .Ο Τουρίστας μπορεί να φτάσει στην περιοχή από το αεροδρόμιο ή την Αθήνα, να ζήσει στο θύλακα αυτό, να δει και να ζήσει αυτά που του προσφέρει και να ξαναφύγει χωρίς να κινηθεί στην υπόλοιπη περιοχή, άρα και χωρίς να ενοχληθεί από τα σεληνιακά τοπία και την κατεστραμμένη φύση των εξορύξεων που υπάρχουν παντού τριγύρω.
Εκπληρώνεται έτσι ο όρος της «μη ανάμιξης των βασικών δικτύων…» που είδαμε παραπάνω, αφού και στη Μήλο και στον θύλακα Παρνασσού το βασικότερο όλων των “δικτύων” που είναι το οδικό δίκτυο, είναι διαμορφωμένο με τρόπο ώστε οι τουρίστες να μην «αντιλαμβάνονται» τις εξορύξεις.
ΤΟ ΑΤΥΧΕΣ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ:
Η Ιτέα Φωκίδας ( παραλία Δελφών) και η ευρύτερη περιοχή, είναι το ποιο αντιπροσωπευτικό παράδειγμα πόλης σε όλη την Ελλάδα που δεν αναπτύσσεται τουριστικά, αποκλειστικά και μόνο εξαιτίας της ύπαρξης των βιομηχανικών εγκαταστάσεων βωξίτη στο δυτικό άκρο της.
- Μια επίσκεψη στην Ιτέα, καθημερινή πρωί αρχές Ιουλίου που δεν έχουν τελειώσει ακόμα οι εξεταστικές των ντόπιων νέων που φοιτούν σε κάποια άλλη πόλη, θα φανερώσει πολλά για τον “τουρισμό” της “τουριστικής” Ιτέας. Τα μαγαζιά της παραλίας έχουν τους ίδιους ακριβώς πελάτες (ντόπιους συνταξιούχους κ.λ.π.) όπως οποιοδήποτε άλλο πρωινό του χρόνου με καλό καιρό (ακριβώς όπως η Μήλος αρχές δεκαετίας του 90’ ,πριν την πραγματική τουριστική ανάπτυξη) ενώ την ίδια εποχή , στις πραγματικά τουριστικές περιοχές της Ελλάδας, τα παραλιακά μαγαζιά προσφέρουν ποικιλία επιλογών πρωινού και είναι γεμάτα με τουρίστες .
-Το πόσο αξίζει η Ιτέα με τις παραλίες της ,την ευρύτερη περιοχή του Δελφικού Τοπίου ,το Γαλαξίδι, τον ορεινό όγκο της Φωκίδας κ.λ.π. να αναπτυχθεί τουριστικά δέν είναι εύκολο να εκφραστεί σε γραπτό λόγο με λίγα λόγια. Παρ’όλα τα προσόντα της, οι τουριστικές εγκαταστάσεις της είναι λιγότερες απ’ ότι πριν από τριάντα (30) χρόνια κατά δύο κάμπιγκ και δυο – τρία μικρά συγκροτήματα ενοικιαζόμενων δωματίων. Ένα ξενοδοχείο έκλεισε , ένα άνοιξε. Τις ίδιες δεκαετίες αναπτύχθηκαν και αναπτύσσονται σε όλη την Ελλάδα, νησιωτική και ηπειρωτική, πάρα πολλές περιοχές με πολύ λιγότερα προσόντα.
Συνοψίζοντας, πρέπει να επισημάνουμε ότι όλα όσα έχουμε αναφέρει εδώ είναι στοιχεία από επίσημα έγγραφα και διαπιστώσεις που μπορεί να κάνει ο καθένας με μια απλή επίσκεψη στις προαναφερόμενες περιοχές
altpressfthiotida
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου