Εξάλλου, το 2010 δεν ήταν αποκλειστικά και μόνον κακή χρονιά. Ας σταθούμε, για παράδειγμα, στις ιδιωτικές πρωτοβουλίες ομάδων πολιτών που ειδικά φέτος πήραν σημαντικές διαστάσεις (ή απλώς τις μάθαμε οι πολλοί).
Η πιο γνωστή από αυτές τις ομάδες είναι οι Atenistas, όμως υπάρχουν κι άλλες, οι οποίες μάλιστα είναι προγενέστερες: οι κάτοικοι των Εξαρχείων οργανώθηκαν και βελτίωσαν τη γειτονιά τους, οι ποδηλάτες Local τρέχουν στους δρόμους της Αθήνας εδώ και χρόνια, επιμένοντας σε έναν εναλλακτικό, οικολογικό τρόπο μετακίνησης (εσχάτως, η ίδια ομάδα θίγει τα κακώς κείμενα της καθημερινότητας με βίντεο-προβολές), ενώ η ομάδα Blanco, η οποία αποτελείται από μια πλειάδα επαγγελματιών, από νομικούς έως αρχιτέκτονες, προτείνει βελτιώσεις μεγάλης κλίμακας στις αρχές με συγκεκριμένα σχέδια, τα οποία καταγράφουν μέχρι την τελευταία τους λεπτομέρεια (από τον πολεοδομικό σχεδιασμό έως τις νομικές προεκτάσεις).
Η μικρή κλίμακα είναι που ενδιαφέρει τους Atenistas και γι’ αυτό έχουν ακουστεί περισσότερο: επιλέγοντας έναν συγκεκριμένο δρόμο, ή ένα σημείο του έστω, προκειμένου να το βελτιώσουν αισθητικά, έχουν άμεσα, ορατά αποτελέσματα. Μετά τη δουλειά τους, σκουπίδια έχουν εξαφανιστεί, αφίσες έχουν ξεκολλήσει, γκράφιτι έχουν σβηστεί, δένδρα έχουν φυτευθεί κ.ο.κ. Στις παρεμβάσεις τους συγκεντρώνονται πλέον περί τα εκατό άτομα, με έναν βασικό πυρήνα σαράντα περίπου ανθρώπων να αποτελεί τούς πιο τακτικούς.
Κάτι σημαντικό: πέρα από τον καλλωπισμό και τον εξωραϊσμό, οι Atenistas επιμένουν και στο θέμα της ιστορικής μνήμης της πόλης: το να μαθαίνεις «πού στέκεσαι» κάποια ανυποψίαστη στιγμή καθώς περπατάς, σημαίνει απλώς ότι ο κόσμος δεν ξεκίνησε να υπάρχει με τη γέννησή σου κι ότι τα κτίρια, οι δρόμοι, κρύβουν πολύ περισσότερη ζωή απ’ ό,τι φανταζόμαστε, ότι το παρελθόν δεν είναι κάτι νεκρό, ή μουσειακό κι ότι αυτοί οι δρόμοι κρύβουν ανθρώπινες ιστορίες, συχνά συναρπαστικές και συγκινητικές.
Είναι σαφές ότι πλέον ορισμένοι κάτοικοι της Αθήνας δεν βιώνουν την πόλη σαν ένα παθητικό σκηνικό, με το οποίο δεν τους δένει τίποτα κι απλώς τυγχάνει να βρίσκονται εκεί. Είναι επίσης σαφές ότι ο σχεδόν αποκλεισμένος, παρηκμασμένος δημόσιος χώρος διεκδικείται δυναμικά από τους πολίτες - και φαίνεται ότι κάποιοι πολίτες έχουν πάρει την κατάσταση στα χέρια τους αρνούμενοι να αποδεχθούν την παθητικότητα και την αδιαφορία των αρχών, δημοτικών και πολιτειακών.
Μαζί με την εμφάνιση των ομάδων αυτών εμφανίστηκαν και οι πρώτες κριτικές: ειδικά για τους Atenistas έχει ειπωθεί ότι από πίσω κρύβονται σκοτεινά συμφέροντα (τίποτα τέτοιο δεν έχει αποδειχθεί), ότι κάποτε θα πολιτευθούν (γιατί αυτό είναι a priori κακό;) ή ότι πρόκειται για apolitique αστούς, οι οποίοι αδιαφορούν για τον ανθρώπινο πόνο (βλέπε άστεγους) και καλλωπίζουν γλαστρούλες. Ο αντίλογος στο τελευταίο επιχείρημα θέλει αυτούς που το διατυπώνουν να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους με τη σειρά τους και να δραστηριοποιηθούν στον τομέα που τους ενδιαφέρει. Μ’ άλλα λόγια, όχι άλλη κριτική, αλλά έργα.
Δεν έχω πάντως αντιληφθεί γιατί το «αστικό» στυλ των, π.χ. Atenistas, είναι κάτι εκ προοιμίου κακό. Γιατί η αισθητική βελτίωση του δημόσιου χώρου να είναι κάτι επιλήψιμο; Είναι αυτή η άποψη κατάλοιπο αριστεροσύνης της δεκαετίας του ’70 και του ’80, όταν η απλυσιά και η βρωμιά ήταν «κουλ»; Αδιάφορο. Οι ιδιωτικές/συλλογικές αυτές πρωτοβουλίες θα αποκτήσουν ένα ευρύτερο και πιο ουσιαστικό νόημα εφόσον συνεχίσουν να ταρακουνάνε την πολιτεία και εφόσον το κράτος και ο δήμος ξυπνήσουν από τον λήθαργο και προσπαθήσουν να τις «ανταγωνιστούν». Στις αγγλοσαξωνικές κοινωνίες, οι πρωτοβουλίες αυτές συνυπάρχουν αρμονικά με ένα πιο ενεργό κράτος, γιατί όχι και εδώ κάποτε; Θα πρέπει να θυμόμαστε, εξάλλου, ότι η ατομική πρωτοβουλία είναι ένα βήμα μπροστά, σηματοδοτεί όντως μια «κοινωνία πολιτών», η απουσία της πολιτείας όμως σχεδόν την ακυρώνει.
Tου Hλια Mαγκλινη στηνkathimerini.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου