Βιώσιμος εναλλακτικός τουρισμός στην Οίτη

Του Στέφανου Σταμέλλου
Στα πλαίσια της ισόρροπης, πολυκεντρικής, βιώσιμης, τουριστικής “ανάπτυξης”, ο ορεινός τουρισμός μπορεί να συμβάλει σημαντικά με την ανάδειξη των εναλλακτικών δραστηριοτήτων (πεζοπορία, ορειβασία, αναρρίχηση, canyoning, ιππασία, ποδήλατο βουνού, δραστηριότητες ποταμού κ.α.), με τη λειτουργία ορειβατικών καταφυγίων, οικοτουριστικών καταλυμάτων και άλλων μικρών επιχειρήσεων και πάντα με γνώμονα τη διασκέδαση και τις ανάγκες, στο μέτρο του δυνατού, όλης της οικογένειας. Προϋπόθεση, η κάθε ορεινή περιοχή να αξιοποιεί τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα και να “παίζει” στο προνομιακό της πεδίο, που κατά βάση είναι η φυσική ομορφιά και το καθαρό περιβάλλον.

«Στέφανε περάσαμε πολύ ωραία. Οι περισσότεροι συμπολίτες μας αγνοούν τις ομορφιές της περιοχής. Είναι λίγο παρεξηγημένη και η Λαμία ως πόλη αλλά και ο νομός... εμείς δεν προλάβαμε να κάνουμε αυτά που θέλαμε... Όλοι περιγράφουν στους γνωστούς τους τι ωραία που ήταν και μερικοί -που δεν ήρθαν από βλακεία τους- με ρωτούν αν θα βάλουμε εκδρομή στη Λαμία !» γράφει ο Ανδρέας Σπ. εκπρόσωπος της Εταιρείας Κοινωνικής Δράσης και Πολιτισμού της Πάτρας «ΚΟΙΝΟ_ΤΟΠΙΑ», που προσπάθησα να τους βοηθήσω να φτιάξουν το πρόγραμμα τους το 3ήμερο της Πρωτομαγιάς με δύο διανυκτερεύσεις σε κεντρικό ξενοδοχείο της πόλης μας. Το πρόγραμμά τους περιλάμβανε, εκτός από την Δημοτική Πινακοθήκη και το Καινοτομικό Μουσείο Θερμοπυλών, επίσκεψη στο χωριό Ανάβρα Μαγνησίας, επίσκεψη στην Παύλιανη με ξενάγηση από τους εργαζόμενους του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού της Οίτης στο Κέντρο Ενημέρωσης και στο Πάρκο του Νερού και επίσκεψη στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας και τη Μονή Αγάθωνος στην περιοχή της Υπάτης.

«Εξαιρετικά ήταν. Περάσαμε όλοι πολύ όμορφα. Έκανα 2 μέρες να προσαρμοστώ στην δουλειά. Το μυαλό Παύλιανη…» γράφει ο Γιώργος Π, αρχηγός των ογδόντα πεζοπόρων που ήρθαν και μαζί κάναμε τη «Φιλοκτήτεια Διαδρομή» γύρω από την Παύλιανη. Οι ίδιοι είχαν έρθει και κάναμε το Μονοπάτι του Ηρακλή∙ θέλουν να ‘ρθουν να κάνουν το Μονοπάτι των Σιδηροδρομικών και το Φαράγγι του Ασωπού∙ τα μέλη της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρίας που με ένα λεωφορείο και δύο διανυκτερεύσεις στα Λουτρά Υπάτης επισκέφθηκαν το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας και για την παρατήρηση πουλιών περιηγήθηκαν στο Πλατανόδασος Μεξιατών, ανέβηκαν στην Οίτη και επισκέφθηκαν το Δέλτα του Σπερχειού.
Ο Πεζοπορικός Όμιλος Αθήνας και ο Φυσιολατρικός Ορειβατικός Περιστερίου θα είναι επίσης τις επόμενες μέρες στη Φιλοκτήτεια Διαδρομή στην Παύλιανη∙ και τόσοι άλλοι Σύλλογοι, ομάδες και μικρές παρέες βρίσκονται κάθε Σαββατοκύριακο στην Οίτη - πέρα από τις καθορισμένες δραστηριότητες των ποδηλατικών αγώνων και των αγώνων ορεινού τρεξίματος, τους ορειβάτες, πεζοπόρους, καταρριχητές, σπηλαιολόγους, φυσιολάτρες και φυσιοδίφες, τους λάτρεις των είκοσι δύο (22) χωριών της Οίτης.
Δεν θα κουραστούμε να λέμε: Η Οίτη διαθέτει ιδανικές συνθήκες ανάπτυξης του ορεινού τουρισμού λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της. Είναι ένα βουνό, μία φυσική ομορφιά με ατέλειωτα ελατοδάση, σπάνια είδη φυτών και λουλουδιών και πλούσια πανίδα. Πολλά νερά πού κατεβαίνουν τις περισσότερες φορές απότομα, μέσα από τα απόκρημνα και πανέμορφα φαράγγια σχηματίζοντας καταρράκτες, όπως ο Γοργοπόταμος, ο Ασωπός, ο Κάκαβος, ο Καμαριώτης, ο Ξηριάς της Υπάτης, η Βίστριζα. Πολλές πηγές, καταβόθρες, οροπέδια και φυσικά μπαλκόνια. Έχει τις ιαματικές πηγές των Λουτρών Υπάτης και αρχαιολογικά, ιστορικά και θρησκευτικά μνημεία. Κι όλα αυτά σε μικρή απόσταση από την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη όντας στο κέντρο της Ελλάδας και πάνω στον άξονα της Εθνικής Οδού. Ειδικά σήμερα που οι οικονομικές δυσκολίες κάνουν απαγορευτικές τις μακρινές αποστάσεις και τις πολυήμερες εκδρομές, πολλοί είναι αυτοί που προτιμούν την Κεντρική Ελλάδα για τις εξορμήσεις τους στη φύση και την ύπαιθρο. Όλοι το αναφέρουν αυτό…
Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των τοπικών κοινωνιών για την βελτίωση των συνθηκών του ήπιου ορεινού τουρισμού στην Οίτη, τα αποτελέσματα είναι ελάχιστα. Πολύτιμη είναι η παρουσία του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού, πέραν του καθαρά επιστημονικού του έργου, με τη σήμανση μονοπατιών, την κατασκευή και λειτουργία του Κέντρου Ενημέρωσης στην Παύλιανη, τη βοήθεια που προσφέρει στη λειτουργία του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας στη Μονή Αγάθωνος και τη διαρκή ενημέρωση όσων ενδιαφέρονται για το βουνό. Σημαντική επίσης είναι και η παρουσία του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Στυλίδας, με το παράρτημα στην Υπάτη, για την φιλοξενία και επίσκεψη κυρίως εκπαιδευτικών και μαθητών.
Όμως είναι απαράδεκτο να διαπιστώνει κανείς αδράνεια των αρμοδίων και ιδιαίτερα της αυτοδιοίκησης, που παρακολουθεί τα δρώμενα από κάποια «απόσταση». Λες και δεν την αφορά. Προχθές συνάντησα δύο φίλους από την Παύλιανη, που ήταν «στη γύρα» για να δουν σε ποιον θα απευθυνθούν μήπως και χρηματοδοτηθεί κάποιο έργο βελτίωσης των μονοπατιών γύρω από το χωριό τους και των υποδομών στο Πάρκο του Νερού. Έργα όπως το «Ανάδειξη μονοπατιών περιβαλλοντικής και ιστορικής σημασίας - διαμορφώσεις ειδικών θέσεων θέας στα μονοπάτια "Ελληνοπυγοστέου" & Παύλιανης προς μονοπάτι "Εφιάλτη" - μονοπάτι Παύλιανης προς "Εφιάλτη" Πρόγραμμα Leader 48.000 ευρώ» έχουν φαίνεται παραπεμφθεί στις ελληνικές καλένδες. Το ίδιο μπορεί να πει κανείς για το «προστασία και ανάδειξη του παραποτάμιου πλατανοδάσους Μεξιατών», το οποίο είχε ενταχθεί από τον τότε Καποδιστριακό Δήμο Υπάτης στο πρόγραμμα ΘΗΣΕΑ, αλλά δεν προχώρησε, αλλά και για το «Παραποτάμια ποδηλατική διαδρομή Σπερχειού (περιοχή Σταυρού - Αμουρίου) Πρόγραμμα Leader 60.000 ευρώ». Αυτά τα έργα συνήθως έχουν δευτερεύουσα προτεραιότητα έναντι άλλων, που έχουν και ψηφοθηρικό χαρακτήρα.
Ενδεικτικά και επιγραμματικά θα αναφέρω μερικές περιπτώσεις για τις οποίες έχουμε μιλήσει πολλές φορές, αλλά απευθυνόμαστε σε «ώτα μη ακουόντων»:
- Η Τραχίνα, η Ηράκλεια και η Πυρά του Ηρακλή, η πατρίδα του Ηρακλή.
- Η ανάδειξη της Ιστορικής Γέφυρας Γοργοποτάμου σε στοιχείο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ (τα απαράδεκτα έργα της ΔΕΥΑΛ στο ποτάμι, μας θυμίζουν ότι κάποτε εναντιωθήκαμε στην κατασκευή του Μικρού Υδροηλεκτρικού για να μην υποβαθμιστεί το φυσικό τοπίο και η ομορφιά του ποταμού…)
- Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας έχει πραγματικά «αραχνιάσει». Από τότε που ιδρύθηκε δεν ανανεώθηκαν ούτε οι ταμπέλες των εκθεμάτων.
- Το δέλτα του Σπερχειού, που συνδέεται άμεσα με την Οίτη, είναι ένας από τους σημαντικότερους βιοτόπους στην Ανατολική Στερεά για την ορνιθοπανίδα, αρκεί να γίνει επισκέψιμος για παρατήρηση και περιβαλλοντική εκπαίδευση.
- Τα δεκάδες ασυντήρητα μονοπάτια της Οίτης.
- Το φαράγγι του Ασωπού, η παλιά γέφυρα και το Μονοπάτι των Σιδηροδρομικών.
- Τα εντυπωσιακά φαράγγια της Οίτης και οι προσβάσεις για τους καταρριχητές.
- Το Κεφαλόβρυσο Μεξιατών, για το οποίο δαπανήθηκαν αρκετά χρήματα, εγκαταλειμμένο και αναξιοποίητο.
- Το Κάστρο της Ωριάς στη θέση «Κούβελος» και ο εγκαταλειμμένος αρχαιολογικός χώρος, που δεσπόζει πάνω από το φαράγγι του Ασωπού.
Είναι μερικά από αυτά που μπορούν να γίνουν, πολλά από τα οποία με ελάχιστο κόστος. Κάθε προσπάθεια προγραμματισμού όμως και ανάπτυξης πρέπει να στηρίζεται στην άμεση συμμετοχή των κατοίκων και να ακολουθεί τη διαδικασία του δημοκρατικού διαλόγου. Διαφορετικά κινδυνεύει να αποτύχει.