.jpg)
Η κρίση από την φούσκα των τεχνολογικών μετοχών στις ΗΠΑ το 2000 και η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 ανάγκασαν τα Δυτικά Κράτη να δανειστούν υπέρμετρα ώστε να ενισχύσουν με ρευστότητα την πραγματική οικονομία τους και να αποφύγουν το ενδεχόμενο πολύχρονης ύφεσης. Ίσως όμως τα πραγματικά αίτια της παγκόσμιας κρίσης χρέους
είναι πιο βαθιά και αφορούν το ασύμμετρο μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης που ακολουθείται τις τελευταίες δεκαετίες στον πλανήτη. Παρακάτω πραγματοποιείται μια ιστορική αναδρομή της εξέλιξης του Παγκόσμιου Δημόσιου Χρέους από το 1880.
ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ ΤΩΝ G-20 ΑΠΟ ΤΟ 1880
Στο παρακάτω γράφημα παρουσιάζεται η ιστορική πορεία του Παγκόσμιου Δείκτη Χρέους (Public Debt-to-GDP Ratio) από το 1880 έως το 2010, σύμφωνα με έρευνα του ΔΝΤ που δημοσιεύτηκε το 2011 με τίτλο «A Historical Public Debt Database» και αφορούσε τις χώρες G-20 (20 ισχυρότερες χώρες του κόσμου). Ο Δείκτη Δημοσίου Χρέους υπολογίζεται ως κλάσμα Δημόσιο Χρέος / ΑΕΠ %.
Γράφημα: Η πορεία του Δείκτη Δημόσιου Χρέους των G-20 από το 1880 έως και το 2010
Το 1880, το Δημόσιο Χρέος των G-20 ως ποσοστό του ΑΕΠ διαμορφωνόταν μόλις σε 45%. Κατά την διάρκεια την μεγάλης ύφεσης του 1932 ο δείκτης χρέους βρέθηκε στο 80% του ΑΕΠ ενώ τα επόμενα χρόνια και μέχρι το ξέσπασμα του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου ακολούθησε μια πτωτική πορεία και διαμορφώθηκε κοντά στο 60% (1938). Αργότερα, και καθώς ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος μαινόταν το Δημόσιο Χρέος των G-20 άρχισε να ανέβαινε ξανά φτάνοντας στο ιστορικό υψηλό του 1946 στο 150% ως ποσοστό πάντα του ΑΕΠ. Έκτοτε και μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1970 ακολούθησε μια σημαντική πτώση οπότε και έφτασε μόλις στο 30% του ΑΕΠ. Από τότε όμως και μέχρι σήμερα το Δημόσιο Χρέος των G-20 ακολουθεί μια ξέφρενη ανοδική πορεία έχοντας ξεπεράσει το 100% ως ποσοστό του ΑΕΠ το 2010. Το πρόβλήμα είναι πολύ σημαντικότερο στις Δυτικές οικονομίες, όπου αν επαληθευτούν οι μελέτες, σε μερικές δεκαετίες οι περισσότερες θα χρωστούν πλέον του 150% του ΑΕΠ τους και θα θεωρούνται από τις αγορές ως χρεοκοπημένες. Επισημαίνεται ότι το μεγάλο χρέος μιας οικονομίας εκτός του κινδύνου χρεοκοπίας που περικλείει συνεπάγεται και σε ένα γεωμετρικά μεγαλύτερο κόστος δανειακής εξυπηρέτησης (καθώς τα επιτόκια δανεισμού γίνονται πιο ακριβά όσο το χρέος ανεβαίνει).
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΥΦΕΣΗΣ ΤΟΥ 1932 ΚΑΙ ΤΗΣ ΥΦΕΣΗΣ ΤΟΥ 2009
Στο παρακάτω γράφημα (IMF) παρουσιάζεται η κατάσταση του παγκόσμιου Δημόσιου Χρέους σε δύο περιόδους: κατά την οικονομική ύφεση του 1932 και κατά την οικονομική ύφεση του 2009. Με κόκκινο εμφανίζονται οι περισσότερο χρεωμένες χώρες (άνω του 75% του ΑΕΠ) ενώ με πράσινο οι λιγότερο χρεωμένες χώρες (κάτω του 20% του ΑΕΠ).
Γράφημα: Ο χάρτης χρέους του πλανήτη το 1932 και το 2009 (174 χώρες / μέλη του ΔΝΤ)
Η κατάσταση του Δημόσιου Χρέους των Ευρωπαϊκών χωρών (και της Ελλάδας) είναι πανομοιότυπη και στις δύο εξεταζόμενες περιόδους. Αντίθετα όμως οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία εμφανίζουν μια τεράστια αύξηση μεταξύ των δύο περιόδων 1932 και 2009.
Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΧΡΕΟΥΣ ΤΗΝ 2ΕΤΙΑ 2011-2012
Το Ελληνικό Δημόσιο Χρέος ακολουθεί τα τελευταία 30 χρόνια μια έντονη ανοδική πορεία. Βασική αιτία της υπερχρέωσης αποτέλεσε η χαμηλή ανταγωνιστικότητα της Ελληνικής Οικονομίας κυρίως εξαιτίας του τεράστιου μεγέθους του Δημόσιου Τομέα σε σχέση με τον Ιδιωτικό. Το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας της Ελληνικής Οικονομίας χρηματοδοτήθηκε κατά την δεκαετία του ‘80 κυρίως με Δημόσιο Χρέος ενώ κατά τις δεκαετίες του ‘90 και του ‘00 κυρίως με Ιδιωτικό Χρέος (πιστωτική επέκταση). Όταν τα περιθώρια επιπλέον δανεισμού στέρεψαν έγινε αντιληπτό το μέγεθος του προβλήματος στην χώρα. Μεγάλο πλήγμα για την ανταγωνιστικότητα της Ελλάδας και όλων των άλλων ‘φτωχών’ χωρών του Νότου αποτέλεσε και η πολιτική του ‘σκληρού' ευρώ της ΕΚΤ που οδηγεί στην αποβιομηχάνιση. Ακολουθούν στοιχεία για το Δημόσιο Χρέος της Ελλάδας, της Πορτογαλίας, της Ισπανίας και της Ιρλανδίας.
Πίνακας: Το Δημόσιο Χρέος της Ελλάδας την 2ετία 2011-2012
| 2ετία 2011-2012 | ΕΛΛΑΔΑ | |
| 2011 | 2012 | |
| ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ(Government Debt) | $ 394 δις | $ 387 δις |
| ΠΟΣΑ ΧΡΩΣΤΑΕΙ ΚΆΘΕ ΚΑΤΟΙΚΟΣ | $ 35.870.06 | $ 35.132.48 |
| ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ | 11.000.000 | 11.000.000 |
| ΠΟΣΟΣΤΟ ΤΟΥ ΑΕΠ | 122,2% | 138,3% |
| ΡΥΘΜΟΣ ΑΥΞΗΣΗΣ | 8,5% | 4,8% |
Πηγή: Economist
Σύμφωνα με τα στοιχεία του economist κάθε Έλληνας οφείλει σήμερα 35.870 δολάρια ενώ το Δημόσιο Χρέος της Ελλάδας στο τέλος του 2011 θα ανέλθει στο 122% του ΑΕΠ ή περίπου 394 δις δολάρια. Το 2012 κάθε Έλληνας θα χρωστάει λιγότερα αλλά καθώς το ΑΕΠ θα συρρικνώνεται, η σχέση Χρέος / ΑΕΠ είναι δυσμενέστερη για την χώρα.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Τα στοιχεία των όλων πινάκων από τον Economist αφορούν μόνο το χρέος διακυβέρνησης (government debt) κάθε κράτους, ενώ όλες οι τιμές εκφράζονται σε Δολάριο Αμερικής για την επίτευξη συγκρισιμότητας μεταξύ των στοιχείων.
ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ ΤΗΣ ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑΣ, ΤΗΣ ΙΡΛΑΝΔΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΙΣΠΑΝΙΑΣ
Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται το Δημόσιο χρέος της Πορτογαλίας, της Ισπανίας και της Ιρλανδίας. Το πρόβλημα Δημόσιου Χρέους στις χώρες αυτές είναι μικρότερο από ότι είναι στην Ελλάδα. Πρέπει να σημειωθεί όμως ότι η Πορτογαλία, η Ισπανία και η Ιρλανδία επιβαρύνονται συνάμα από ένα πολύ μεγάλο Ιδιωτικό Χρέος γεγονός που δεν ισχύει στην περίπτωση της Ελλάδας. Το ιδιωτικό χρέος στην Ελλάδα βρίσκεται πλησίον του μέσου όρου της ζώνης του ευρώ.
Πίνακας: Το Δημόσιο Χρέος της Πορτογαλίας, της Ισπανίας και της Ιρλανδίας το 2011
| 2011 | ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ | ΙΡΛΑΝΔΙΑ | ΙΣΠΑΝΙΑ |
| ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ(Government Debt) | $ 181 δις | $ 152 δις | $ 838 δις |
| ΠΟΣΑ ΧΡΩΣΤΑΕΙ ΚΆΘΕ ΚΑΤΟΙΚΟΣ | $ 17.017.03 | $ 36.435.99 | $ 18.224.44 |
| ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ | 10.600.000 | 4.173.150 | 45.953.698 |
| ΠΟΣΟΣΤΟ ΤΟΥ ΑΕΠ | 78,8% | 81,6% | 66,1% |
| ΡΥΘΜΟΣ ΑΥΞΗΣΗΣ | 9,3% | 2,5% | 4,4% |
Πηγή: Economist
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
ΤΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΑΝΑΤΟΛΗΣ ΚΑΙ ΔΥΣΗΣ
Στο γράφημα σύγκρισης των περιόδων ύφεσης (1932-2009) που προηγήθηκε γίνεται εμφανής η υπερχρέωση των Δυτικών Οικονομιών. Το συνολικό Δημόσιο Χρέος των ΗΠΑ ανέρχεται σήμερα σε 14,2 τρις. δολάρια, προσεγγίζει δηλαδή το 100% του ΑΕΠ που ανέρχεται περίπου σε 14,7 τρις δολάρια. Το εμπορικό έλλειμμα δε των ΗΠΑ, μόνο για τον μήνα Φεβρουάριο 2011 ξεπέρασε τα 45 δις. δολάρια. Στην Δυτική Ευρώπη η κατάσταση δεν είναι καλύτερη. Στην Αγγλία και τη Γαλλία το Δημόσιο Χρέος προσεγγίζει επίσης το 100% του ΑΕΠ ενώ στο Βέλγιο και την Ιταλία το έχει ξεπεράσει ήδη. Μόνο η Γερμανική Οικονομία διαφοροποιείται, μελέτες όμως που έρχονται στην δημοσιότητα σημειώνουν ότι το πρόβλημα χρέους θα πλήξει και την Γερμανία με μεγάλη ένταση τις επόμενες δεκαετίες. Το ίδιο όμως δεν ισχύει για τις όλες τις χώρες του πλανήτη. Παραδείγματος χάριν, η Κινέζικη Οικονομία εμφανίζει Δημόσιο Χρέος μόλις 1,0 τρις δολάρια παρά του ξέφρενους ετήσιους ρυθμούς ανάπτυξης της οικονομίας της. Ως ποσοστό του ΑΕΠ το Δημόσιο Χρέος της Κίνας ανέρχεται μόλις στο 7,5% του ΑΕΠ.
ΤΟ ΧΡΕΟΣ ΤΩΝ ΧΩΡΩΝ BRIC
Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται στοιχεία για το Δημόσιο Χρέος στις πιο αναπτυσσόμενες χώρες του πλανήτη, στις λεγόμενες BRIC (Brazil, Russia, India, China).
Πίνακας: Το Δημόσιο Χρέος των χωρών B.R.I.C. (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία και Κίνα)
| 2011 | ΚΙΝΑ | ΡΩΣΙΑ | ΒΡΑΖΙΛΙΑ | ΙΝΔΙΑ |
| ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ (Government Debt) | $ 1.029 δις | $ 1.140 δις | $ 1.134 δις | $ 918 δις |
| ΠΟΣΑ ΧΡΩΣΤΑΕΙ ΚΆΘΕ ΚΑΤΟΙΚΟΣ | $ 767.92 | $ 987.33 | $ 5.815.70 | $ 771.78 |
| ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ | 1.340.945.205 | 141.646.301 | 195.044.383 | 1.188.932.876 |
| ΠΟΣΟΣΤΟ ΤΟΥ ΑΕΠ | 17.5% | 8.8% | 59.6% | 55.4% |
| ΡΥΘΜΟΣ ΑΥΞΗΣΗΣ | 18.0% | 22.7% | 33.6% | 15.3% |
Ο μέσος όρος του Δημοσίου Χρέους ως ποσοστού του ΑΕΠ στις χώρες αυτές (BRIC) είναι μόλις 33,3%. Υπενθυμίζεται ότι στην Δύση ο αντίστοιχος μέσος όρος προσεγγίζει ταχέως το 100% ενώ στο μέλλον, τα δεδομένα προδιαγράφονται ακόμα χειρότερα. Οι οικονομίες των χωρών BRIC πλεονεκτούν σε επίπεδο ανταγωνιστικότητας έναντι των Δυτικών Οικονομιών, καθώς προσφέρουν στο διεθνές επενδυτικό κεφάλαιο πλεονεκτήματα όπως:
◘ Φτηνό εργατικό κόστος και νομοθετικό κενό εργατικού δικαίου
◘ Ευέλικτες Νομισματικές Ισοτιμίες με τάσεις διολίσθησης (διευκόλυνση εξαγωγών)
◘ Ευέλικτο φορολογικό περιβάλλον και μεγάλα κίνητρα για αλλοδαπές επενδύσεις
◘ Χαλαρότατες περιβαντολλογικές πολιτικές που δεν ‘κοστίζουν’ στη βιομηχανία
◘ Πλούσιες πλουτοπαραγωγικές πηγές (ειδικά η Ρωσία και η Βραζιλία)
◘ Μεγάλα περιθώρια εφαρμογής Δημοσίων Επενδυτικών Προγραμμάτων στο μέλλον
◘ Μεγάλα περιθώρια πιστωτικής επέκτασης του ιδιωτικού τομέα στο μέλλον
Οι Δυτικές οικονομίες μη διαθέτοντας τίποτα από όλα τα παραπάνω βιώνουν την αποβιομηχάνισή τους και την μεταφορά του παραγωγικού τους ιστού προς Ανατολάς. Αποτέλεσμα είναι η κατ’ εξακολούθηση μείωση της ανταγωνιστικότητας και το υψηλό εμπορικό έλλειμμα της Δύσης που πληρώνεται από τα κράτη με νέο χρέος. Πολλοί πιστεύουν ότι ο παγκόσμιος χάρτης χρέους πρέπει να επανασχεδιαστεί και τα κράτη της Δύσης να προχωρήσουν σε ‘κούρεμα’ του χρέους τους. Το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας όμως των Δυτικών Οικονομιών αργά ή γρήγορα θα οδηγούσε ξανά σε υψηλό χρέος, και όταν θα γινόταν αυτό, οι αγορές θα χρέωναν πολύ υψηλότερα επιτόκια δανεισμού. Παρακάτω επιχειρείται μια εναλλακτική προσέγγιση στο πρόβλημα χρέους του πλανήτη.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΒΟΛΗ ΕΝΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΡΟΣΩΡΙΝΩΝ ΔΑΣΜΩΝ
Η στροφή της παγκόσμιας οικονομίας σε ένα καθεστώς επιβολής εμπορικών δασμών (tariffs) ίσως είναι ικανή να προσφέρει μια μόνιμη λύση στο πρόβλημα της ασύμμετρης οικονομικής ανάπτυξης στον πλανήτη και να ‘διορθώσει’ το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας της Δύσης. Οι δασμοί θα μπορούσαν να επιβάλλονται προσωρινά υπό την μορφή ‘πέναλτι’ σε προϊόντα και υπηρεσίες που προέρχονται από οικονομίες που:
◘ Η φορολογική τους πολιτική είναι προκλητικά χαμηλή (offshore economies)
◘ Δεν σέβονται και ρυπαίνουν αλόγιστα το περιβάλλον
◘ Πλεονεκτούν υπέρμετρα σε επίπεδο κόστους εργασίας
◘ Διολισθαίνουν με αθέμιτες παρεμβάσεις το νόμισμα τους
Καθώς οι εν λόγω οικονομίες θα συμμορφωνόταν με τις διεθνής απαιτήσεις οι δασμοί στα προϊόντα και στις υπηρεσίες τους θα μειώνονταν σταδιακά μέχρι και την ολική κατάργηση τους. Στο ενδιάμεσο διάστημα οι υπόλοιπες οικονομίες θα είχαν τον χρόνο να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες του ανταγωνισμού. Η αποβιομηχάνιση στην Δύση θα σταματούσε και άρα τα κράτη θα είχαν περισσότερα φορολογικά έσοδα αποπληρώνοντας έτσι σταδιακά το χρέος τους. Με την υποβολή προσωρινών δασμών η διαδικασία της παγκοσμιοποίησης θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί πολύ πιο ομαλά. Όσο και αν η στροφή σε ένα σύστημα δασμών θα προκαλούσε έντονες αντιδράσεις ίσως αποτελεί την μόνη λύση στο πρόβλημα χρέους της Δύσης, ένα πρόβλημα που θα κορυφωθεί τις επόμενες δεκαετίες.
◘ Γιώργος Πρωτονοτάριος
Πηγή: capitalinvest.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου