Στην προσπάθεια μας να απαντήσουμε σε αυτά τα ερωτήματα ανατρέξαμε στην θεωρία του Bourdieu, που αντιμετωπίζει το σώμα ως μέσο κοινωνικής ανέλιξης αλλά και ως μέσο συντήρησης και αναπαραγωγής των κοινωνικών διακρίσεων. Αυτή η οπτική μας δίνει την δυνατότητα να αντιληφθούμε ότι η πλειοψηφία όσων δεν έχουν κάποια μορφής αναπηρίας, θεωρεί αβάσιμα πως η ύπαρξη της προσφέρει πολύ λιγότερα εφόδια κοινωνικής επιβίωσης σε σύγκριση με όσους δεν την βιώνουν.
Στην χυδαία της μορφή αυτή η λογική αναπαράγει την διάκριση ανάμεσα στον «κανονικό άνθρωπο», που δεν έχει κάποιο «πρόβλημα», και τον «ανάπηρο άνθρωπο», που βιώνει δραματικά ή λιγότερο δραματικά την πτώση του από τον «παράδεισο της αρτιμέλειας». Σε αυτό το σημείο βρίσκουν λόγο ύπαρξης οι νεοναζιστικές θεωρίες, που θέλουν τον κόσμο απαλλαγμένο από το υποτιθέμενα υποδεέστερο ανθρώπινο είδος των αναπήρων.
Θα ήταν εκτός πραγματικότητας να ισχυριστούμε ότι όποιος βιώνει μια μορφή αναπηρίας, συγκαταλέγεται αυτόματα στους δυστυχισμένους και άτυχους της ζωής. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις των ανθρώπων, που απέκτησαν εκ των υστέρων κάποια αναπηρία και ένιωσαν τυχεροί που αυτή έγινε η αφορμή να αναθεωρήσουν την ζωή τους, σε τέτοιο βαθμό, ώστε να αισθάνονται περισσότερο ευτυχισμένοι και επαρκείς σε σύγκριση με το προ αναπηρίας παρελθόν τους.
Οι ευτυχισμένοι ανάπηροι δύσκολα γίνονται κατανοητοί σε μια κοινωνία που χρησιμοποιεί το σώμα ως εργαλείο στην παραγωγική μηχανή της και θεωρεί την αναπηρία ως την συνθήκη που ωθεί κάποιον στο μη παραγωγικό περιθώριο. Αν δεν τα καταφέρνουμε τόσο καλά στη ζωή όσοι δεν έχουμε κάποια αναπηρία, πως είναι δυνατόν να τα καταφέρουν αυτοί που έχουν ;
Το ζήτημα για το αν οι άνθρωποι με αναπηρία μπορούν να απολαμβάνουν όλες τις πτυχές της ζωής, είναι κάτι που δεν έχει εξετάσει η κοινωνία μας διεξοδικά, θεωρώντας ότι οι μορφές αναπηρίας ευθύνονται σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό για τον ενδεχόμενο κοινωνικό αποκλεισμό που μπορεί να βιώνουν όσοι έχουν κάποια μορφή της, και όχι ότι ευθύνονται για αυτόν τα εμπόδια που θέτει η ίδια η κοινωνία στην αρμονική συνύπαρξη των ανθρώπων. Έτσι η ορολογία που έκανε και κάνει λόγο για άτομα/ανθρώπους με ειδικές ανάγκες, θα είχε λόγο και νόημα ύπαρξης αν η πολιτεία και η κοινωνία υλοποιούσε ειδική μέριμνα για την κάθε μορφή αναπηρίας με σκοπό να εξασφαλίσει ίσες ευκαιρίες για όλους. Αντί αυτού ο όρος χρησιμοποιείται απλά για να συντηρήσει τον λόγο περί ανισότητας των ανθρώπων εστιάζοντας στην ύπαρξη ή μη της αναπηρίας, χωρίς να υλοποιούνται οι θεσμοθετημένες παρεμβάσεις που στόχο έχουν να μειώσουν τα εμπόδια. Αυτός είναι και ο κυριότερος λόγος που η αναπηρία, στις σύγχρονες κοινωνιολογικές προσεγγίσεις, αντιμετωπίζεται ως κοινωνική κατασκευή.
Ο κοινωνιοψυχολογικός μηχανισμός που ενεργοποιείται αυτόματα από ανθρώπους που δεν έχουν αναπηρία, όταν καλούνται να αναφερθούν σε αυτή, ονομάστηκε από εμάς « Η υπεροψία της αρτιμελούς αυταρέσκειας» , για να δηλώσει με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο ότι οι άνθρωποι που δεν βιώνουν κάποια μορφή αναπηρίας, νιώθουν υπεροπτικά σε καλύτερη θέση σε σχέση με αυτούς που την βιώνουν, όχι γιατί είναι εξοικειωμένοι με τα ζητήματα της αναπηρίας, αλλά γιατί εκούσια ή ακούσια έχουν αποκλείσει σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό τους ανθρώπους με αναπηρία από την ζωή τους και έχουν οδηγηθεί σε συμπεράσματα και κοινωνικά κατασκευάσματα που εξυπηρετούν την απομονωμένη κοσμοθεωρία τους. Με άλλα λόγια, ένας μη ρεαλιστικός μονόλογος για την αναπηρία, από τους ανθρώπους που την έχουν αποκλείσει , έχει δημιουργήσει και το συναίσθημα υπεροχής έναντι αυτής.
Ο λόγος περί κοινωνικής κατασκευής της αναπηρίας δεν υποστηρίζει σε καμία περίπτωση ότι αυτή δεν υπάρχει ως ανθρώπινη κατάσταση, αλλά υποστηρίζει ότι από μόνη της δεν είναι αρκετή για να την θεωρήσουμε ως εμπόδιο στην κοινωνική ένταξη του ατόμου. Όταν έχουν ψηφιστεί νόμοι που εξασφαλίζουν την προσβασιμότητα των κτηρίων και των κοινόχρηστων δημοτικών χώρων και οι νόμοι δεν εφαρμόζονται για οικονομικούς λόγους ή για λόγους αισθητικής, είναι υπεύθυνη η όποια αναπηρία ή κοινωνία για τα εμπόδια που καλείται να ξεπεράσει ένας πολίτης με κινητική αναπηρία; Όταν τα μέσα μαζικής μεταφοράς και τα πεζοδρόμια είναι απροσπέλαστα ποιος ευθύνεται για την έλλειψη πρόσβασης, η αναπηρία; Όταν δεν υπάρχει καθολική πρόσβαση σε παροχές που αφορούν το σύστημα υγείας, ευθύνεται η κάθε μορφής αναπηρία για αυτό; Όταν υπάρχει διαχωρισμός των μαθητών σε ανάπηρους και μη, και οι άνθρωποι με κινητική αναπηρία στέλνονται σε ειδικά σχολεία, λόγω έλλειψης πρόσβασης, η αναπηρία εξαναγκάζει αυτό τον διαχωρισμό; Όταν οι νόμοι αποκλείουν την εισαγωγή σε ανώτερες σχολές χορού και θεάτρου, τους ανθρώπους με αναπηρίες ή μαθησιακές δυσκολίες, το εμπόδιο το έθεσε η αναπηρία/μαθησιακή δυσκολία ή η ίδια η πολιτεία; Όταν υβρίζονται οι αθλητές με αναπηρία και κατηγορούνται ότι ως υβρίδια θέλουν να φτιάξουν τον πλανήτη των αναπήρων (Σώρρας), που βρίσκεται το κράτος που υποτίθεται προστατεύει τους πολίτες από την ρατσιστική ρητορική;
Αν δεν γίνει κατανοητό ότι όλοι οι άνθρωποι με αναπηρία έχουν δικαίωμα συμμετοχής σε όλα τα πολιτισμικά αγαθά, όχι ως γκέτο, αλλά ως ισότιμο μέλος της εκάστοτε κοινωνικής ομάδας, δεν πρόκειται να αποφύγουμε το φαινόμενο του κοινωνικού αποκλεισμού των αναπήρων. Όσο θα υπάρχει ο διαχωρισμός ανάμεσα σε ανάπηρους και μη ανάπηρους ανθρώπους, σε όλες τις πτυχές της ζωής, και δεν θεωρείται η αναπηρία ένα φυσικό φαινόμενο της ανθρώπινης ύπαρξης, για να γίνει άρση αυτού του διαχωρισμού, τα διάφορα ερωτήματα, που αφορούν όλη την κοινωνία πάνω σε αυτό το θέμα, θα αιωρούνται αναπάντητα. Έτσι θα ανεχόμαστε άκριτα τον λόγο περί διακρίσεων βάσει της αναπηρίας, άσχετα αν αυτό γίνεται για «καλό» σκοπό, π.χ. όπως συμβαίνει με τους «ήρωες» ανάπηρους αθλητές-χορευτές-σπουδαστές- ηθοποιούς- σκηνοθέτες- τραγουδιστές κ.α., που αναφέρουν τα διάφορα μέσα μαζικής ενημέρωσης κατά καιρούς ή αν γίνεται για να κατηγορηθούν, ως άνθρωποι που εκμεταλλεύονται (ή αφήνουν τους άλλους να εκμεταλλευτούν) την αναπηρία τους για να αποκτήσουν κοινωνική αναγνωρισιμότητα και δύναμη.
Πηγή : http://www.enallaktikos.gr/ar29075el-i-yperopsia-tis-artimeloys-aytareskeias.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου