Η πίεση για μια πιο δίκαιη κατανομή του πλούτου είναι αναπόφευκτη

του Στέφανου Σταμέλλου

Είναι λογικό να αναρωτιούνται σήμερα οι πάντες, πού θα μας οδηγήσει τελικά αυτή η κρίση και πότε «θα πιάσουμε πάτο» για να αρχίσει η ανάκαμψη της οικονομίας και της κοινωνίας. Φαντάζει πολύ λογικό και είναι η ανθρώπινη η αγωνία για το μέλλον της κοινωνίας των αγαθών και της ευημερίας. Αν πει όμως κανείς ότι η κρίση είναι μόνο ελληνική, είναι λάθος. Η κρίση είναι παγκόσμια, είναι ευρωπαϊκή και στην Ελλάδα έχει ιδιαίτερα, βαθύτερα και οξυμμένα χαρακτηριστικά. Είναι κρίση κοινωνική, οικονομική, κρίση αξιών, αλλά και βαθειά οικολογική κρίση. Και κάτω από αυτό το πρίσμα πρέπει να την προσεγγίζουμε.

Άρα είναι λογικό να φέρουμε στο νου μας πώς δημιουργήθηκαν αυτές οι οικονομίες τους τελευταίους δύο αιώνες, ποιες ήταν οι προωθητικές δυνάμεις που τις ανέβασαν στο ύπατα των προσδοκιών στο τέλος του 20ου αιώνα και έδωσαν αυτές τις «εικόνες» των πλούσιων κοινωνιών της δύσης.

Είδαμε πριν λίγες μέρες στην προβολή του Συλλόγου Φίλων Κινηματογράφου Λαμίας το εντυπωσιακό ντοκιμαντέρ «Το αλάτι της γης» του κορυφαίου Βραζιλιάνου φωτογράφου και οικολογικού ακτιβιστή Σεμπαστιάο Σαλγκάδο. Εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν εξαθλιωμένοι στην δίνη του πολέμου, της εκμετάλλευσης και της φτώχειας σε μια συνεχώς μεταβαλλόμενη ανθρωπότητα, από την Αφρική έως τη Σιβηρία, από την Ινδονησία ως το Ιράκ και την Τανζανία. Τα 2/3 του πληθυσμού της γης πεινούν, ενώ το 1/3 καρπώνεται το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής. Ένας κυνισμός που προδίδει την ανθρωπιά και εξευτελίζει τον άνθρωπο

Ζούμε τα εκατομμύρια των προσφύγων και μεταναστών, θύματα των πολέμων που προκάλεσαν και προκαλούν οι ηγέτες των χωρών «της ευημερίας» παίζοντας παρτίδες στην παγκόσμια σκακιέρα, όπως θα έπαιζαν σε τουρνουά με πληρωμένους διαιτητές. Βλέπουμε τους εκατοντάδες χιλιάδες των νεκρών από τους βομβαρδισμούς στη Συρία και στην Υεμένη, ενός πολέμου, που αποφεύγουμε να τον ονομάσουμε «Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο», λες και δεν έχουν μαζευτεί εκεί όλες οι λεγόμενες μεγάλες χώρες για να είναι έτοιμες για τη λεία της επόμενης μέρας. Η ιστορία επαναλαμβάνεται και είναι η Ευρώπη ξανά στο προσκήνιο με τον έναν ή τον άλλον τρόπο.


Αλλά τί είναι ο πόλεμος; Είναι η οικονομία των ισχυρών κρατών, η βιομηχανία και το εμπόριο όπλων, είναι η σωρευμένη "βία" και οι σύγχρονες "μπαρουταποθήκες", που πρέπει να αδειάσουν, είναι η δυναστεία και η εξέλιξη της αποικιοκρατίας, είναι τα οικονομικά συμφέροντα, το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και οι μεγάλοι αγωγοί, είναι η τύχη των μικρών, είναι οι λαοί που γίνονται θύματα της προπαγάνδας, είναι "το όπιο των λαών" η θρησκεία, είναι ο παγκόσμιος χωροφύλακας.

Κάθε λέξη από τις παραπάνω και όλες μαζί καθρεφτίζουν την εικόνα του σύγχρονου κόσμου: στρατιωτικοβιομηχανικά και οικονομικά συμφέροντα, εμπόριο/έμποροι όπλων, βία, δυνάστες/δυναστεία, αποικιοκρατία, πετρέλαιο, προπαγάνδα, θρησκεία, παγκόσμιος χωροφύλακας. Και πίσω από όλα αυτά η χλιδή και η καλοπέραση ορισμένων, που έχουν αναγάγει το «πολιτικό σκάκι» σε παγκόσμιο παιχνίδι.

Σε όλα αυτά προσθέστε τις λέξεις/έννοιες: παγκοσμιοποίηση, νεοφιλελευθερισμός, αγορές, χρηματιστηριακό και τραπεζικό κεφάλαιο, τα γνήσια «προϊόντα» του σύγχρονου εκμεταλλευτικού συστήματος. Προσθέστε και τους περίφημους Οργανισμούς: ΔΝΤ, ΟΟΣΑ, Παγκόσμια Τράπεζα, Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου, TTIP(Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων), ΝΑΤΟ - την προσπάθεια δηλαδή ενοποίησης του πλανήτη σε οικονομικό και στρατιωτικό επίπεδο - και έχετε «φωτογραφήσει» το νεοφιλελεύθερο μοντέλο διακυβέρνησης, το οποίο εισήγαγε η σχολή του Σικάγου και σήμερα υλοποιούν όλα τα «παιδιά/ηγέτες» του συστήματος, «επισκέπτες» του Χάρβαρντ, που ηγούνται των κυβερνήσεων όλων των χωρών και προωθούν την πλήρη απελευθέρωση της οικονομίας από τον κρατικό παρεμβατισμό σε καθεστώς «αλληλεγγύης των ηγετών».

Ένα νέο παγκόσμιο κίνημα είναι αναγκαίο
Αυτό που μπορεί να αλλάξει το σκηνικό και να κάνει τα πράγματα δύσκολα για την νεοφιλελεύθερη «αλληλεγγύη των ηγετών», είναι το γεγονός ότι όλο και περισσότεροι στον κόσμο αναγνωρίζουν πως το εξορυκτικό μοντέλο ανάπτυξης, ο άνθρακας, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, είναι μια άμεση απειλή για το κλίμα και την κλιματική αλλαγή. Όλο και περισσότεροι αντιλαμβάνονται τα αδιέξοδα του πολιτικού και οικονομικού συστήματος, που αναπαράγει πολέμους και φτώχεια και ταυτόχρονα απειλεί άμεσα το μέλλον του πλανήτη. Όλο και περισσότεροι αντιλαμβάνονται ότι η λογική της αέναης οικονομικής μεγέθυνσης και η φρενήρης καταναλωτική κουλτούρα είναι αδιέξοδη και έχει «χτυπήσει κόκκινο».

Η διεθνής κοινότητα οφείλει να αναγνωρίσει ότι η μακραίωνη αποικιοκρατία και εκμετάλλευση έχει εξαθλιώσει πλήθος λαών και κοινωνιών σε όλο τον κόσμο, δημιουργώντας ένα οικονομικό και οικολογικό χρέος των πλουσίων χωρών, προς εκείνες που έχασαν τον πλούτο τους, αναλαμβάνοντας δεσμεύσεις για κλείσιμο του χάσματος πλουσίων και φτωχών. Η συνεργασία - και όχι ο ανταγωνισμός - αποτελεί προϋπόθεση για τη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως τροφή, κατάλληλη στέγη, υγεία, εκπαίδευση, αξιοπρεπή εργασία, ελευθερία λόγου, πόσιμο νερό και φυσικό περιβάλλον χωρίς υποβάθμιση.

Τα ζητήματα που έρχονται σήμερα με ιδιαίτερη ένταση είναι τα πρότυπα παραγωγής και κατανάλωσης τα οποία κυριαρχούν βασισμένα στο δόγμα της οικονομικής ανάπτυξης με οποιοδήποτε τίμημα, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η φέρουσα ικανότητα του πλανήτη και δημιουργώντας ακραία υποβάθμιση του περιβάλλοντος με την υπέρμετρη και σπάταλη χρήση των φυσικών πόρων.

Αυτό που αργοφαίνεται είναι ότι τα πράγματα αλλάζουν - και πρέπει να αλλάξουν. Οι κοινωνίες αλλάζουν και η πίεση για μια πιο δίκαιη κατανομή του πλούτου είναι αναπόφευκτη. Οι λαοί που τόσα χρόνια ζούσαν σε συνθήκες πλήρους εκμετάλλευσης, σιγά σιγά διεκδικούν την παρουσία τους στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. Θέλουν να ξεφύγουν από την πείνα και την εξαθλίωση και να ζήσουν σε πιο αξιοπρεπείς συνθήκες. Κι αυτό το δικαίωμα κανείς δεν μπορεί να το αμφισβητήσει...