Αυτοοργάνωση και Διαδίκτυο

Από τις «επαναστάσεις του facebook» ώς την «ανοιχτή διακυβέρνηση» πρωτοβουλιών, όπως το open gov ή το νέο ρεύμα για «ανοιχτά δεδομένα της διοίκησης», στο Διαδίκτυο επενδύονται από πολλούς προσδοκίες για πιο ενεργό συμμετοχή των πολιτών στα κοινά ή ακόμα και υποκατάσταση θεσμικών μηχανισμών λήψης αποφάσεων από συμμετοχικά συστήματα διαλόγου. Πόσο πραγματική είναι αυτή η προσδοκία και πόσο «τεχνολογικός φετιχισμός»;
Σύμφωνα με τους ομιλητές που πήραν μέρος στη συνεδρία του Ινστιτούτου Εφαρμοσμένης Επικοινωνίας του Τμήματος Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών με θέμα τη σχέση του Διαδικτύου με τις εκατοντάδες δράσεις κοινωνικής αυτο-οργάνωσης που αναπτύσσονται στη χώρα μας ραγδαία, η χρήση του Διαδικτύου μάλλον δεν ανατρέπει καθιερωμένες δομές και κοινωνικές λειτουργίες.

Απόδειξη γι” αυτό είναι ότι από τις 350 συλλογικότητες που έχουν καταχωρισθεί στην ιστοσελίδα organosi20.gr την οποία δημιούργησε το πανεπιστημιακό τμήμα ακριβώς για να μελετήσει αυτό το θέμα, οι περισσότερες χρησιμοποιούν τα Νέα Μέσα προκειμένου να ενημερώσουν τον κόσμο για τις δράσεις τους ενώ αφήνουν τη λήψη αποφάσεων και τον συντονισμό σε συναντήσεις, συνελεύσεις και διαδικασίες εκτός Διαδικτύου. Χαρακτηριστικά η ερευνήτρια Ελένη Ρεβέκκα Σταΐου αναφέρει: «Το Διαδίκτυο χρησιμοποιείται σαν εργαλείο. Από το σύνολο των πρωτοβουλιών το 70% διαθέτουν ιστοσελίδα και παρουσία στα social media, όμως μονάχα ανταλλακτικές υπηρεσίες και τοπικά νομίσματα τις χρησιμοποιούν για τη διεκπεραίωση λειτουργιών. Βασικό χαρακτηριστικό των περισσότερων παραμένει η εντοπιότητα και η off line λειτουργία».

Τα παραδείγματα που παρουσιάστηκαν αφορούν τόσο πετυχημένες προσπάθειες πρωτοβουλιών αλληλλεγγύης, όπως το Μητροπολιτικό Ιατρείο Ελληνικού, όσο και αμιγώς διαδικτυακές, όπως το sharetribe. Στην περίπτωση του Μητροπολιτικού Ιατρείου τα κοινωνικά δίκτυα, όπως το facebook, έπαιξαν ρόλο στη γρήγορη συλλογή αντικαρκινικών φαρμάκων για ασθενείς που δεν έχουν πρόσβαση στο σύστημα υγείας και την ενημέρωση των ενδιαφερομένων για τις δωρεάν χημειοθεραπείες που πραγματοποιεί το ιατρείο σε συνεργασία με τους γιατρούς του νοσοκομείου «Σωτηρία». Το sharetribe από την άλλη πλευρά είναι μια διαδικτυακή πλατφόρμα που προωθεί το μοίρασμα αγαθών ανάμεσα στα μέλη της, είτε πρόκειται για αντικείμενα καθημερινής χρήσης, όπως εργαλεία, βιβλία και οικιακά σκεύη, είτε για λειτουργίες, όπως η κοινή χρήση ενός αυτοκινήτου, η ενοικίαση ενός δωματίου, ενός ποδηλάτου κ.ο.κ.

«Σε πεδία όπου η μέριμνα του κράτους δεν επαρκεί και η οικονομική κρίση δημιουργεί έντονα προβλήματα, η εκτεταμένη χρήση του Διαδικτύου και η ευχρηστία των ψηφιακών μέσων κάνουν γρήγορη την ανάπτυξη πρωτοβουλιών και τη γνωστοποίησή τους» λέει ο Μιχάλης Μεϊμάρης, διευθυντής του Εργαστηρίου Νέων Τεχνολογιών του τμήματος.

Οι ερευνητές διαβλέπουν νέα οικονομικά πρότυπα να αναφύονται μέσα από αυτές τις συμπεριφορές, όπως η οικονομία του Δώρου και τα Δίκτυα ομοτίμων που παράγουν και διαχειρίζονται κοινά αγαθά. «Κοινότητες που φτιάχνουν και διαχειρίζονται κοινόκτητους πόρους, όπως είναι η wikipedia ή τα πολιτιστικά έργα μέσω των αδειών creative commons, δημιουργούν ένα ισχυρό παράδειγμα για το πώς θα μπορούσαν να οργανωθούν κοινωνικές λειτουργίες με ή χωρίς τη διαμεσολάβηση των κρατικών θεσμών» λέει ο Δημήτρης Γκούσκος, επίκουρος καθηγητής του Τμήματος ΕΜΜΕ. «Τα κοινωνικά δίκτυα φέρουν μια πιο ομότιμη συνεργατική ιδεολογία από την ίδια τους την κατασκευή». Το γεγονός ότι η κατασκευή συναντίληψης και συναπόφασης ακόμα φαίνεται να απαιτεί ζώσα επικοινωνία ερμηνεύεται ταυτόχρονα ως έκφραση του ψηφιακού χάσματος (πολλοί δεν γνωρίζουν τις δυνατότητες των Μέσων), αλλά και ως ανυπέρβλητη κοινωνική ανάγκη.

efsyn.gr