Το πρόβλημα της δυσπιστίας

Είναι απίστευτο με πόση δυσπιστία αντιμετωπίζεται η ανακοίνωση της απαγόρευσης του καπνίσματος σε κλειστούς χώρους. Ολοι κάτι βρίσκουν να χλευάσουν. Ενα μέτρο που έχει εφαρμοστεί με επιτυχία στην Τουρκία, μοιάζει αδύνατον για τον Δυτικό γείτονά της. Η αξιοπιστία του ελληνικού κράτους να τηρήσει τους νόμους έχει πέσει στο ναδίρ. Αυτός ο κυνισμός έχει ρίζες και πρόσφατα παραδείγματα που τον νομιμοποιούν.

Εχει εκατοντάδες νόμους που ψηφίστηκαν στο πόδι για να αναθεωρηθούν στην πράξη, επειδή ήταν ανεφάρμοστοι ή επειδή έλειπαν οι μηχανισμοί επιβολής τους. Ακόμη και το Σύνταγμα του 2000 αναθεωρήθηκε το 2006 επειδή κάποιες διατάξεις –προϊόν της λαϊκιστικής πίεσης των ΜΜΕ– έκαναν μεγαλύτερο κακό απ’ όσα θεράπευαν. Αλλοι νόμοι ψηφίστηκαν με παιάνες, εφαρμόστηκαν για δύο τέρμινα και μετά ατόνησαν. Το ελληνικό κράτος είναι συνεπές μόνο στις δαπάνες. Ολα τα υπόλοιπα είναι υπόθεση του ακροτελεύτιου άρθρου του Συντάγματος.

Αυτός ο κυνισμός τροφοδοτείται όχι μόνο από τις πολλές παραλείψεις του κράτους, αλλά από τον αριστερό λαϊκισμό –που βλέπει σε κάθε μέτρο εκσυγχρονισμού μια επίθεση του κεφαλαίου κατά του λαού– και από τις ασπρόμαυρες θεωρήσεις της πραγματικότητας που κάνουν (κυρίως) τα ηλεκτρονικά ΜΜΕ. Είναι στη φύση των τοκ-σόου ο λαϊκισμός. Πρέπει να συμπυκνώσουν τη σύνθετη πραγματικότητα σε ένα απλοϊκό συμπέρασμα του μισού λεπτού. Απλώς, στις άλλες χώρες, τα δελτία ειδήσεων έχουν και... ειδήσεις. Στη χώρα μας κάναμε το καφενείο ενημερωτικό προϊόν. Η ελληνική τηλεόραση έγινε η ντουντούκα όσων διαμείβονται στις παρέες και κατά συνέπεια του κυνισμού τους. Μόνο που στην περίπτωση των πραγματικών καφενέδων, ο ατεκμηρίωτος κυνισμός είναι δικαιολογημένος και άδολος.

Μεγαλύτερο όμως πρόβλημα είναι το γεγονός ότι η δυσπιστία γίνεται αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Οταν όλοι είναι σίγουροι ότι ένας νόμος δεν θα εφαρμοστεί, κανένας δεν θα τον εφαρμόσει. Δημιουργείται ένα άτυπο κίνημα ανυπακοής το οποίο κανένας κρατικός μηχανισμός δεν προλαβαίνει να κάμψει. Ετσι, ο νόμος δεν εφαρμόζεται υπό την ανοχή του κράτους και ο φαύλος κύκλος τού κυνισμού βαθαίνει.

Λέγεται συχνά ότι το φθινόπωρο που έρχεται είναι εύφλεκτο. Η αλήθεια είναι ότι έχει συσσωρευτεί δυσθυμία από τα μέτρα περιορισμού των δημοσίων δαπανών. Αλλά μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η υποψία ότι αυτά δεν έχουν καθολική ισχύ και δεν θα έχουν αποτέλεσμα. Οτι το κράτος κάπου θα κιοτέψει και το πολιτικό σύστημα θα εξακολουθήσει να λειτουργεί όπως παλιά. Είναι σημαντικό, λοιπόν, να αρχίσει η αυστηρή εφαρμογή των νόμων. Χωρίς παραθυράκια.

Το στοίχημα της αξιοπιστίας του ελληνικού κράτους δεν παίζεται μόνο στα διεθνή φόρα ή στις χρηματαγορές. Πρέπει να κερδηθεί και στο εσωτερικό. Να πιστέψουν οι πολίτες ότι κάτι διαφορετικό γίνεται και ότι οι θυσίες τους δεν θα πάνε χαμένες.

Του Πασχου Mανδραβελη στην Καθημερινή